W obecnym stanie prawnym nie funkcjonuje mechanizm waloryzacji samego świadczenia uzupełniającego, a jedynie progu kwotowego, do którego to świadczenie można otrzymać. Zwrócił na to uwagę wnoszący petycję (nr BKSP-144-IX-666/22) do sejmowej Komisji ds. Petycji. 12 lipca rozpatrzyła ona odpowiedź resortu rodziny na dezyderat komisji nr 308 w sprawie waloryzacji świadczenia uzupełniającego dla osób niezdolnych do samodzielnej egzystencji. Wnoszący petycję zwrócił uwagę, że celem świadczenia uzupełniającego w kwocie do 500 zł jest zapewnienie dodatkowych środków służących zaspokajaniu potrzeb życiowych osób niezdolnych do samodzielnej egzystencji ze względu na zwiększone koszty pielęgnacji, rehabilitacji i opieki medycznej. Podkreśla, że od 2019 r. te koszty nieustannie rosną w związku z wysoką inflacją. – W 2019 r. wysokość świadczenia uzupełniającego stanowiła ok. 45,5 proc. najniższej emerytury i renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy oraz renty rodzinnej. Obecnie stanowi ok. 37,4 proc., zaś w 2023 r. – przy zachowaniu jego obecnej wysokości – spadnie poniżej 1/3 najniższej emerytury i renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy oraz renty rodzinnej – zwraca uwagę autor petycji.
Konstytucyjne prawo do zabezpieczenia społecznego
W opinii Doroty Dzienisiuk, eksperta ds. legislacji w Biurze Analiz Sejmowych, postulat o waloryzacji kwoty świadczenia uzupełniającego jest słuszny. - Nakaz ochrony realnej wartości świadczenia, mimo że nie ma charakteru absolutnego, jest jednym z istotnych elementów konstytucyjnego prawa do zabezpieczenia społecznego, zagwarantowanego w art. 67 ust. 1 Konstytucji – komentuje. Jak dodaje, powinna być uwzględniona zależność między zmianami wysokości ponoszonych kosztów i poziomem zaspokojenia potrzeb życiowych beneficjentów świadczenia. - W warunkach inflacji zachowanie dotychczasowego poziomu życia beneficjentów świadczenia uzupełniającego może uzasadniać zmianę wysokości tego świadczenia - zaznacza.
Sprawdź w LEX: Czy świadczenie uzupełniające z wyrównaniem traktuje się jako dochód jednorazowy i wlicza się do dochodu rodziny przez 12 miesięcy? >
Resort rodziny analizuje możliwość waloryzacji świadczenia uzupełniającego
Jak podkreślił w odpowiedzi na dezyderat Paweł Wdówik, wiceminister rodziny i polityki społecznej, pełnomocnik rządu ds. osób niepełnosprawnych, ministerstwo prowadzi obecnie zaawansowane prace analityczne dotyczące skutków finansowych wprowadzenia waloryzacji świadczenia uzupełniającego. – Od 1 marca 2023 r., w efekcie przeprowadzonej waloryzacji, miesięczna kwota uprawniająca do świadczenia uzupełniającego dla osób niezdolnych do samodzielnej egzystencji wzrosła z 1896,13 zł brutto do 2157,80 zł brutto – zaznacza wiceminister Wdówik.
Sprawdź w LEX: Czy zasiłek stały z MOPS i świadczenie uzupełniające z ZUS podlega egzekucji komorniczej? >
Kwota 2157,80 zł jest progiem, do którego osoby uprawnione mogą otrzymać świadczenie uzupełniające. Trzy lata temu, w 2020 r., do Sejmu wpłynął poselski projekt ustawy o zmianie ustawy o świadczeniu uzupełniającym dla osób niezdolnych do samodzielnej egzystencji (druk sejmowy nr 609), który dotyczył zniesienia kryterium dochodowego przy tym świadczeniu, jednak utknął on w Komisji Polityki Społecznej i Rodziny. Natomiast w zeszłym roku w odpowiedzi na interpelację poselską dotyczącą tej sprawy wiceminister rodziny Barbara Socha odpowiedziała, że resort takich prac nie prowadzi.
Posłowie podczas posiedzenia Komisji ds. Petycji zadecydowali, że skierują prośbę do resortu rodziny o uzupełnienie odpowiedzi m.in. o to, na jakim etapie są obecnie analizy dotyczące świadczenia uzupełniającego oraz jakie skutki finansowe będzie miała jego ewentualna waloryzacja.
Do końca kwietnia 2023 r. świadczenie uzupełniające wypłacono 572 683 osobom, a łączna kwota wypłat wyniosła 269 205 886,40 zł.
Czytaj również: Świadczenie uzupełniające dalej będzie uzależnione od kryterium dochodowego
Kto jest uprawniony do świadczenia uzupełniającego
Świadczenie uzupełniające może otrzymać osoba, która nie jest uprawniona do świadczeń pieniężnych finansowanych ze środków publicznych. A jeśli ma takie uprawnienia, to suma tych świadczeń, wraz ze świadczeniem uzupełniającym, o charakterze innym niż jednorazowe, z pewnymi wyjątkami, nie przekracza kwoty 2157,80 zł brutto miesięcznie. Przy ustalaniu kryterium dochodowego w kwocie 2157,80 zł brutto, nie bierze się pod uwagę renty rodzinnej przyznanej dziecku, które stało się całkowicie niezdolne do pracy oraz do samodzielnej egzystencji lub całkowicie niezdolne do pracy przed ukończeniem 16. roku życia lub w czasie nauki w szkole przed ukończeniem 25. roku życia. Nie wlicza się także zasiłku pielęgnacyjnego, dodatku energetycznego, dodatku osłonowego oraz innych dodatków i świadczeń wypłacanych wraz z tymi świadczeniami na podstawie odrębnych przepisów.
Świadczenie uzupełniające może otrzymać osoba, która:
- ukończyła 18 lat
- jest niezdolna do samodzielnej egzystencji, a niezdolność została stwierdzona:
- orzeczeniem o niezdolności do samodzielnej egzystencji lub
- orzeczeniem o całkowitej niezdolności do pracy i niezdolności do samodzielnej egzystencji lub
- orzeczeniem o całkowitej niezdolności do pracy w gospodarstwie rolnym i niezdolności do samodzielnej egzystencji lub
- orzeczeniem o całkowitej niezdolności do służby i niezdolności do samodzielnej egzystencji.
- nie jest uprawniona do emerytury ani renty i nie ma ustalonego prawa do innego świadczenia pieniężnego finansowanego ze środków publicznych, np. zasiłku stałego albo zasiłku okresowego (warunek nie dotyczy jednorazowych świadczeń) ani nie jest uprawniona do świadczenia z zagranicznej instytucji właściwej do spraw emerytalno-rentowych. Jeśli zaś ma takie uprawnienia, to może otrzymać świadczenie uzupełniające, jeśli ich łączna kwota nie przekracza 1896,13 zł brutto.
- ma miejsce zamieszkania w Polsce
- ma polskie obywatelstwo lub prawo pobytu lub prawo stałego pobytu w Polsce, jeśli jest obywatelem jednego z państw członkowskich Unii Europejskiej albo Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) – strony umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym lub Konfederacji Szwajcarskiej lub ma zalegalizowany pobyt w Polsce - jeśli jest obywatelem państwa spoza UE albo EFTA.
Sprawdź również książkę: Ubezpieczenia społeczne. Repetytorium [PRZEDSPRZEDAŻ] ebook >>
Wysokość świadczenia uzupełniającego
Świadczenie przysługuje w kwocie 500 zł, jeśli osoba:
- nie jest uprawniona do emerytury ani renty i nie ma ustalonego prawa do innego świadczenia pieniężnego finansowanego ze środków publicznych, lub
- ma takie świadczenia, ale ich łączna kwota brutto nie przekracza 1 657,80 zł.
Jeśli zaś pobiera emeryturę, rentę lub inne świadczenie finansowane ze środków publicznych i ich łączna kwota brutto wynosi więcej niż 1 657,80 zł, a nie przekracza 2157,80 zł, wysokość świadczenia uzupełniającego będzie niższa niż 500 zł. Będzie stanowiła różnicę między kwotą 1 657,80 zł i łączną kwotą przysługujących świadczeń. Dla przykładu, jeśli ktoś pobiera świadczenia ze środków publicznych w wysokości 1700 zł, to kwota jego świadczenia uzupełniającego wyniesie: 2157,80 – 1700 = 457,80 zł brutto.
Sprawdź w LEX: Czy orzeczenie ZUS o niezdolności do samodzielnej egzystencji uprawnia do pobierania zasiłku stałego z pomocy społecznej? >
Aby otrzymać świadczenie uzupełniające, należy złożyć wniosek:
- w każdej placówce ZUS lub
- przesłać go pocztą lub
- przesłać elektronicznie przez Platformę Usług Elektronicznych ZUS. Druk wniosku ESUN można pobrać ze strony www.zus.pl bądź w placówkach ZUS.
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
