Na problem asystentów rodziny zwrócił uwagę poseł Rafał Weber. - Zakres pracy i wymagane kompetencje, jakie musi posiadać asystent rodziny, są bardzo szerokie, a mimo to jest to grupa zawodowa, dla której nie ma ściśle określonych regulacji prawnych dotyczących warunków pracy czy wynagrodzenia np. poprzez brak zagwarantowanego dodatkowego urlopu oraz dodatku terenowego – podkreśla w interpelacji do ministra rodziny i polityki społecznej (nr 25491). I dodaje: -  Mając na uwadze przeprowadzone w ubiegłym roku prace nad nowelizacją ustawy z 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej, które zakończyły się pozytywnie wobec postulatów zgłaszanych przez pracowników socjalnych, grupa zawodowa, jaką stanowią asystenci rodziny, czuje się poszkodowana z uwagi na brak  perspektyw zmian warunków ich zatrudnienia.

Czytaj również: Projekt - piecza zastępcza bardziej rodzinna, mniej instytucjonalna

Asystent rodziny - jaka ścieżka kariery i awans finansowy?

Pełnienie roli asystenta rodziny zostało uregulowane w ustawie z dnia 9 czerwca 2011 r. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej. Zgodnie z nią, asystent rodziny prowadzi pracę z rodziną przeżywającą trudności w wypełnianiu funkcji opiekuńczo-wychowawczych w miejscu jej zamieszkania lub w miejscu wskazanym przez rodzinę. Do jego zadań, w myśl art. 15 ww. ustawy, należy w szczególności:

  • opracowanie i realizacja planu pracy z rodziną we współpracy z członkami rodziny i w konsultacji z pracownikiem socjalnym, o którym mowa w art. 11 ust. 1;
  • opracowanie, we współpracy z członkami rodziny i koordynatorem rodzinnej pieczy zastępczej, planu pracy z rodziną, który jest skoordynowany z planem pomocy dziecku umieszczonemu w pieczy zastępczej;
  • udzielanie pomocy rodzinom w poprawie ich sytuacji życiowej, w tym w zdobywaniu umiejętności prawidłowego prowadzenia gospodarstwa domowego;
  • udzielanie pomocy rodzinom w rozwiązywaniu problemów socjalnych;
  • udzielanie pomocy rodzinom w rozwiązywaniu problemów psychologicznych;
  • udzielanie pomocy rodzinom w rozwiązywaniu problemów wychowawczych z dziećmi;
  • wspieranie aktywności społecznej rodzin;
  • motywowanie członków rodzin do podnoszenia kwalifikacji zawodowych;
  • udzielanie pomocy w poszukiwaniu, podejmowaniu i utrzymywaniu pracy zarobkowej;
  • motywowanie do udziału w zajęciach grupowych dla rodziców, mających na celu kształtowanie prawidłowych wzorców rodzicielskich i umiejętności psychospołecznych;
  • udzielanie wsparcia dzieciom, w szczególności poprzez udział w zajęciach psychoedukacyjnych;
  • podejmowanie działań interwencyjnych i zaradczych w sytuacji zagrożenia bezpieczeństwa dzieci i rodzin;
  • prowadzenie indywidualnych konsultacji wychowawczych dla rodziców i dzieci;
  • realizacja zadań określonych w ustawie z dnia 4 listopada 2016 r. o wsparciu kobiet w ciąży i rodzin "Za życiem" (Dz. U. z 2019 r. poz. 473 i 1818);
  • prowadzenie dokumentacji dotyczącej pracy z rodziną;
  • dokonywanie okresowej oceny sytuacji rodziny, nie rzadziej niż co pół roku, i przekazywanie tej oceny podmiotowi, o którym mowa w art. 17 ust. 1;
  • monitorowanie funkcjonowania rodziny po zakończeniu pracy z rodziną;
  • sporządzanie, na wniosek sądu, opinii o rodzinie i jej członkach;
  • współpraca z jednostkami administracji rządowej i samorządowej, właściwymi organizacjami pozarządowymi oraz innymi podmiotami i osobami specjalizującymi się w działaniach na rzecz dziecka i rodziny;
  • współpraca z zespołem interdyscyplinarnym lub grupą roboczą, o których mowa w art. 9a ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie (Dz. U. z 2020 r. poz. 218), lub innymi podmiotami, których pomoc przy wykonywaniu zadań uzna za niezbędną.

- Praca asystenta rodziny odbywa się w 70 proc. w terenie, a jedynie 30 proc. czasu pracy spędza on w biurze. – Jest to praca bardzo wymagająca, z jednym z najwyższych współczynników wypalenia zawodowego. Asystenci posiadają jedne z najwyższych wymogów dotyczących kwalifikacji zawodowych w obszarze pedagogiki, psychologii oraz terapii rodzin, a jednocześnie są pozbawieni możliwości rozwoju ścieżki zawodowej, gdyż nie została ona ujęta w ramy prawne. Asystenci w swojej pracy wykorzystują umiejętności mediacyjne, komunikacyjne, wiedzę prawniczą, doradztwo medyczne, edukacyjne, psychologiczne itd. Pracują w terenie w różnych warunkach. Często narażeni są na czynniki stresogenne, pogryzienie przez insekty lub zwierzęta, wulgarne zachowania, groźby czy zastraszania – wylicza poseł Rafał Weber. I przypomina, że w momencie pojawienia się ustawy „Za życiem” liczono na wyrównanie deficytów między asystentami a pracownikami socjalnymi, ale do tego nie doszło. Zwiększono jedynie zakres obowiązków i stopień ich odpowiedzialności w pracy.

Sprawdź w LEX: Czy rodzina objęta pomocą asystenta rodziny w ramach ustawy za życiem wlicza się do maksymalnej liczby rodzin przypadających na jednego asystenta, tj. 15 rodzin? >

 

Nowość
Nowość
Kodeks pracy. Wynagrodzenia, urlopy i czas pracy. Pracownicze plany kapitałowe. Ochrona zatrudnienia i świadectwa pracy. Organizacje pracodawców, zwią

Sprawdź  

Kariera i awans finansowy zależy od pracodawcy

- Zgodnie z rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 15 maja 2018 r. w sprawie wynagradzania pracowników samorządowych, ścieżka kariery zawodowej asystenta rodziny przebiega według etapów wskazanych w Załączniku nr 3 do ww. rozporządzenia. Kolejne etapy rozwoju zawodowego to: młodszy asystent rodziny, asystent rodziny oraz starszy asystent rodziny – podkreśla Barbara Socha, wiceminister rodziny i polityki społecznej w odpowiedzi na interpelację.

Jak twierdzi, asystent rodziny powinien być zatrudniony na podstawie kodeksu pracy lub w ramach umowy o świadczenie usług, do której stosuje się przepisy dotyczące zlecenia (zgodnie z przepisami kodeksu cywilnego). - W sytuacji umowy o pracę, ustawa wskazuje konieczność wprowadzenia elastycznego, nienormowanego czas pracy, stąd wymóg zastosowania zadaniowego czasu pracy – zaznacza Socha. I dodaje: - Forma zatrudnienia asystenta rodziny, zakładająca znaczną mobilność i dyspozycyjność oraz zasadę indywidualnej odpowiedzialności za wyniki pracy z konkretną rodziną, powinna przyczyniać się do wzrostu efektywności wykonywanych przez asystenta rodziny zadań. Asystenci rodziny, zatrudnieni w oparciu o jedną ze wskazanych przez ustawę form zatrudnienia korzystają z uprawnień pracowniczych właściwych dla danej umowy.

Sprawdź w LEX: Czy asystent rodziny w ramach swoich obowiązków służbowych może jeździć z kierowcą busa gminnego jako opiekun dziecka niepełnosprawnego? >

Według Sochy, przepisy rządowego rozporządzenia nie zawierają zasad i warunków awansowania pracownika na stanowisko wyższe. Decyzję o awansowaniu pracownika na stanowisko wyższe podejmuje pracodawca, który bierze pod uwagę całokształt okoliczności dotyczących zatrudnienia pracownika oraz wykonywania pracy na powierzonym stanowisku, w tym spełnienie minimalnych wymagań kwalifikacyjnych przewidzianych w rozporządzeniu dla danego stanowiska. Jak tłumaczy wiceszefowa MRiPS, rozporządzenie nie określa konkretnych wymagań kwalifikacyjnych, lecz odsyła w tym zakresie do odrębnych przepisów, tj. ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej, która z kolei określa ramy kwalifikacyjne dla zawodu asystenta rodziny, ale nie tworzy wymogów warunkujących uzyskanie przez asystenta rodziny kolejnych stopni zawodowych, co daje pracodawcy możliwość elastycznego podejścia do kwestii awansu zawodowego pracowników.

Sprawdź w LEX:  Czy roczny staż pracy z dziećmi lub rodziną, w przypadku przyjmowania do pracy osoby na stanowisko asystenta rodziny może być odbyty w Gminnym Ośrodku Kultury? >

Rządowe rozporządzenie w sprawie wynagradzania pracowników samorządowych określa kwoty minimalnego miesięcznego poziomu wynagrodzenia zasadniczego ustalonego w kategoriach zaszeregowania. Jego załącznik nr 3 wskazuje kwoty minimalnego wynagrodzenia przysługującego asystentom rodziny w zależności od kategorii zaszeregowania. - Tak określona stawka wynagrodzenia pozwala samorządom lokalnym na dostosowanie poziomu wynagrodzeń do możliwości finansowych jednostki oraz struktury wynagrodzeń na danym terenie – przekonuje wiceminister Socha. Według niej, wskazanie w rozporządzeniu możliwości zatrudnienia asystenta rodziny jako młodszego asystenta rodziny, asystenta rodziny, a także starszego asystenta rodziny daje samorządowi możliwość wyznaczenia ścieżki rozwoju zawodowego, a co za tym idzie awansu stanowiskowego i finansowego dla asystentów rodziny. - W rozporządzeniu bowiem wskazane są jedynie kwoty minimalnych wynagrodzeń, w związku z powyższym samorządy mają możliwość ustalenia wynagrodzenia dla asystentów rodziny w wysokości równoważnej wynagrodzeniu przysługującemu pracownikom socjalnym – zaznacza. I wskazuje na art. 20 ustawy z dnia 21 listopada 2008 r. o pracownikach samorządowych, zgodnie z którym pracownik samorządowy, który wykazuje inicjatywę w pracy i sumiennie wykonuje swoje obowiązki, może zostać przeniesiony na wyższe stanowisko w ramach awansu wewnętrznego. Awans wewnętrzny może zostać dokonany w ramach tej samej grupy stanowisk, o których mowa w art. 4 ust. 2 pkt 1 i 3 ustawy o pracownikach samorządowych.

Sprawdź w LEX: Kto jest odpowiedzialny za monitoring rodziny, asystent czy pracownik socjalny? >

- Zgodnie z art. 17 ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej, asystenta rodziny zatrudnia kierownik jednostki organizacyjnej gminy, która organizuje pracę z rodziną, lub podmiot, któremu gmina na podstawie art. 190 zleciła organizację pracy z rodziną. Za kształtowanie polityki zatrudnienia w ramach systemu wsparcia rodziny w gminie, w tym planowania liczby stanowisk asystentów rodziny oraz formy ich zatrudniania, odpowiedzialny jest zatem wójt (burmistrz, prezydent miasta). Z uwagi na powyższe kształtowanie sytuacji finansowej asystentów rodziny oraz kształtowanie ścieżki zawodowej asystentów jest zależne od decyzji uznaniowych organów zatrudniających asystenta rodziny – podkreśla Barbara Socha.  

 

Sprawdź również książkę: Kodeks pracy. Wynagrodzenia, urlopy i czas pracy. Pracownicze plany kapitałowe. Ochrona zatrudnienia i świadectwa pracy. Organizacje pracodawców, zwią >>


Asystent rodziny to nie pracownik socjalny 

Jak podkreśla Magdalena Januszewska, radca prawny, specjalizująca się w prawie pracy, ubezpieczeń i zabezpieczenia społecznego, asystenci rodziny czują się nierówno traktowani przez ustawodawcę, gdyż mimo podobieństw wykonywanej pracy i stawianych wymagań, ich sytuacja zawodowa nie jest uregulowana analogicznie do pracowników socjalnych. - O tych drugich stanowi ustawa o pomocy społecznej, która określa żądane kwalifikacje, ale też daje pewne uprawnienia – przede wszystkim dodatkowy urlop wypoczynkowy oraz tzw. dodatek terenowy za pracę w tzw. środowisku (art. 121) – wyjaśnia mec. Januszewska. Zaznacza, że sytuację asystentów rodziny reguluje ustawa o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej, która co prawda określa wymagania wobec tej grupy zawodowej, ale nie zawiera gwarancji żadnych dodatkowych uprawnień, jak ma to miejsce w wypadku pracowników socjalnych (art. 17).

Sprawdź w LEX: Czy asystent rodziny jest zobowiązany do utworzenia własnego planu pracy, jeśli w rodzinie funkcjonuje plan pracy utworzony w porozumieniu z rodziną, koordynatorem pieczy zastępczej i asystentem rodziny? >

- Asystenci rodziny, w przeciwieństwie do pracowników socjalnych, nie otrzymują dodatku za pracę w terenie, który niedawno został podwyższony z 250 zł do 400 zł miesięcznie, a który jest wypłacany z budżetu państwa. I z tego co mi wiadomo, postulaty asystentów rodziny dotyczą przyznania im właśnie tego dodatku – mówi Prawo.pl Anna Trepka, dyrektor Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej w Katowicach. Jak podkreśla, wszyscy zatrudnieni w katowickim MOPS asystenci rodziny są zatrudnieni na podstawie umowy o pracę i otrzymują wynagrodzenie wyższe niż minimalne wynagrodzenie za pracę. - Ustawa o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej przewiduje dla asystenta rodziny zadaniowy czas pracy, co oznacza, że pracownik rozliczany jest nie z czasu, jaki poświęca na pracę, lecz z zadań, które ma do wykonania – wyjaśnia Anna Trepka.

 

 

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.