Od 1 marca 2020 r. obowiązuje zmiana ustawy z 15 września 2000 r. kodeks spółek handlowych (ksh) w zakresie przede wszystkim przepisów dotyczących przekształceń spółek prawa handlowego. W znacznym uproszczeniu przekształcenie polega na zmianie formy prawnej spółki przekształcanej przy jednoczesnym zachowaniu jej „treści”, tj. pracowników, kontrahentów, umów, historii oraz całego dotychczas zgromadzonego majątku. Wprowadzone przez ustawodawcę zmiany wydają się być odpowiedzią na zgłaszane przez rynek zapotrzebowanie na uproszczenie i skrócenie mocno sformalizowanej procedury przekształcania spółek prawa handlowego.
Czytaj również: Siła wyższa i zdalne zarządzanie spółkami w pakiecie pomocowym dla firm >>
Przekształcenie dotyczy wszystkich wspólników
Pierwszą istotną zmianą, wynikającą z nowelizacji art. 553 § 3 ksh jest fakt, iż od 1 marca 2020 r. wszyscy wspólnicy spółki przekształcanej (a nie tylko uczestniczący w przekształceniu) stają się z dniem przekształcenia wspólnikami spółki przekształconej. Istotnym jest, że wyjątek od powyższej zasady stanowi zupełnie nowy art. 5761, zgodnie z którym wspólnik, który głosował przeciwko uchwale o przekształceniu spółki kapitałowej w spółkę osobową i zażądał zaprotokołowania sprzeciwu, może żądać odkupu jego udziałów albo akcji w spółce przekształcanej. Co do zasady, cena odkupu powinna odpowiadać wartości godziwej udziałów albo akcji w spółce przekształcanej, jednak przekształcana spółka może nabyć na rachunek własny udziały albo akcje, których łączna wartość nominalna nie przekracza 10% kapitału zakładowego (udziały lub akcje mogą zostać odkupione również na rachunek wspólników pozostających w spółce). Co równie istotne, jeżeli wszystkie udziały albo akcje wspólników, żądających odkupu, nie zostaną odkupione, przekształcenie nie dochodzi do skutku. Ponadto, do art. 569 dodano § 2, zgodnie z którym do wniosku o wpis przekształcenia do rejestru dołącza się oświadczenie wszystkich członków zarządu, że wszystkie udziały albo akcje wspólników, którzy żądali odkupu, zostały odkupione.
Plan przekształcenia zamiast umowy
Kolejno, z art. 556 określającego wymagania formalne niezbędne do przekształcenia spółki wykreślono punkt 4, zgodnie z którym do 1 marca br. do przekształcenia konieczne było zawarcie umowy albo podpisanie statutu spółki przekształconej. Wystarczające zatem będzie sporządzenie planu przekształcenia wraz z załącznikami (w tym projektem umowy albo statutu spółki przekształconej), powzięcie uchwały o przekształceniu, powołanie członków organów spółki przekształconej oraz dokonania w rejestrze wpisu spółki przekształconej i wykreślenia spółki przekształcanej.
Czytaj również o innych ważnych zmianach prawnych dla spółek >>
Odstąpiono także od konieczności określania wartości udziałów albo akcji wspólników w oparciu o sprawozdanie finansowe sporządzone dla celów przekształcenia. Na mocy znowelizowanego art. 558, plan przekształcenia winien zawierać informację o wartości godziwej udziałów lub akcji i to wyłącznie w przypadku przekształcenia spółki kapitałowej w spółkę osobową. Ponadto, wycenę składników majątku (aktywów i pasywów) należy sporządzić tylko w przypadku przekształcenia w spółkę akcyjną (do 1 marca obowiązek ten dotyczył wszystkich przekształceń).
Ważna zmiana dotknęła także art. 559 § 1, zgodnie z którym po zmianach plan przekształcenia należy poddać badaniu przez biegłego rewidenta jedynie w przypadku przekształcenia w spółkę akcyjną, a nie jak dotychczas niezależnie od formy prawnej spółki przekształconej.
Zawiadomienie o przekształceniu
Kosmetycznym zmianom uległy również przepisy dotyczące zawiadamiania wspólników o przekształceniu i ich prawie do informacji. Większość zmian w tym zakresie wynika z konieczności dostosowania tych przepisów do faktu, iż badanie planu przekształcenia przez biegłego rewidenta przestało być obligatoryjne dla każdego przekształcenia. Obecnie spółka zobligowana jest do zawiadomienia wspólników o zamiarze podjęcia uchwały o przekształceniu spółki dwukrotnie, w sposób przewidziany dla zawiadamiania wspólników spółki przekształcanej. Pierwsze zawiadomienie powinno być dokonane nie później niż na miesiąc przed planowanym dniem podjęcia tej uchwały, a drugie w odstępie nie krótszym niż dwa tygodnie od daty pierwszego zawiadomienia.
Istotne zmiany nastąpiły również w zakresie art. 563 dotyczącego uchwały o przekształceniu. Co wynika z wcześniej opisywanych zmian, uchwała taka nie musi już zawierać informacji o wysokości kwoty przeznaczonej na wypłaty dla wspólników nieuczestniczących w spółce przekształconej. Ponadto, § 2 wskazuje wprost, że podjęcie uchwały o przekształceniu zastępuje zawarcie umowy spółki przekształconej albo zawiązanie przekształconej spółki akcyjnej oraz powołanie organów spółki przekształconej.
Prawa wspólników po nowelizacji
Kolejno, ustawodawca zdecydował się uchylić art. 564-566 ksh dotyczące kolejno oświadczeń wspólników o uczestnictwie w spółce przekształconej, żądania wypłaty wspólnika, który takiego oświadczenia nie złożył oraz jego uprawnienia do złożenia powództwa o ustalenie wartości jego udziałów albo akcji.
W powyższym zakresie, nowelizacja art. 567 § 2 stanowi, że nie można zaskarżyć uchwały jedynie na podstawie zastrzeżeń dotyczących wartości udziałów albo akcji ustalonej na potrzeby odkupu, o którym mowa w nowym art. 5761, wydaje się więc, że wspólnicy zostali pozbawieni możliwości sądowej ochrony swoich praw w przedmiocie wyceny wartości akcji lub udziałów podlegających odkupowi.
Pomimo powyższego aspektu, nowelizację należy ocenić pozytywnie. Bez wątpienia wprowadzone zmiany pozwolą na istotne skrócenie procesu przekształcenia jak i zmniejszenie kosztów związanych z samym procesem, tj. wyłączenie kosztów opinii biegłego, kosztów aktu notarialnego związanego z zawarciem umowy spółki przekształconej dla przekształceń w spółki inne niż spółki akcyjne.