1. Wprowadzenie
Sformułowane w powyższych aktach prawnych ograniczenia i dodatkowe obowiązki obejmują co do zasady obiekty i obszary wpisane do rejestru zabytków prowadzonego przez właściwego wojewódzkiego konserwatora zabytków oraz obiekty i obszary objęte ochroną konserwatorską na podstawie miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego. Dotyczą one robót budowlanych podejmowanych zarówno przy danym zabytku, jak i w jego otoczeniu, czyli na terenie wokół lub przy zabytku wyznaczonym w decyzji o wpisie tego terenu do rejestru zabytków w celu ochrony wartości widokowych zabytku oraz jego ochrony przed szkodliwym oddziaływaniem czynników zewnętrznych.
2. Rozpoczęcie robót budowlanych na obiekcie zabytkowym
Na rozpoczęcie robót budowlanych dotyczących obiektu budowlanego wpisanego do rejestru zabytków lub znajdującego się na obszarze wpisanym do rejestru zabytków wymagane jest spełnienie wymogów, o których mowa w art. 32 ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. - Prawo budowlane (tekst jedn.: Dz. U. z 2006 r. Nr 156, poz. 1118 z późn. zm.) - dalej pr. bud. oraz uzyskanie ostatecznej decyzji o pozwoleniu na budowę. Do robót budowlanych wykonywanych na obiekcie zabytkowym nie mają zastosowania odstępstwa od ww. zasady wyrażone w art. 29 ust. 2 pkt 1) i 6) pr. bud., bowiem wykonywanie robót budowlanych polegających na remoncie istniejących obiektów zabytkowych oraz na instalowaniu tablic i urządzeń reklamowych usytuowanych na tych obiektach, wymaga pozwolenia na budowę. Uzyskanie decyzji o pozwoleniu na budowę dotyczącej obiektu budowlanego wpisanego do rejestru zabytków lub znajdującego się na obszarze wpisanym do rejestru zabytków, na podstawie art. 39 ust. 1 pr. bud., powinno być w każdym przypadku poprzedzone wcześniej uzyskanym pozwoleniem wojewódzkiego konserwatora zabytków na prowadzenie robót.
Natomiast w stosunku do obiektów budowlanych oraz obszarów niewpisanych do rejestru zabytków, a ujętych w gminnej ewidencji zabytków, pozwolenie na budowę wydaje, zgodnie z art. 39 ust. 3 pr. bud., właściwy organ administracji architektoniczno-budowlanej w uzgodnieniu z wojewódzkim konserwatorem zabytków. W takim przypadku wojewódzki konserwator zabytków jest obowiązany zająć stanowisko w sprawie wniosku o pozwolenie na budowę w terminie 30 dni od dnia jego doręczenia. Niezajęcie stanowiska przez konserwatora zabytków w tym terminie uznaje się jako brak zastrzeżeń do przedstawionych we wniosku rozwiązań projektowych.
2.1. Pozwolenie wojewódzkiego konserwatora zabytków na prowadzenie robót budowlanych
W myśl art. 36 ust. 1 pkt 1 i 2 ustawy z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami (Dz. U. Nr 162, poz. 1568 z późn. zm.) - dalej u.o.z., pozwolenia wojewódzkiego konserwatora zabytków wymaga m.in. prowadzenie robót budowlanych przy zabytku wpisanym do rejestru oraz wykonywanie robót budowlanych w otoczeniu zabytku. Powyższe pozwolenie zostaje wydane na wniosek osoby fizycznej lub jednostki organizacyjnej posiadającej tytuł prawny do korzystania z zabytku wpisanego do rejestru, wynikający z prawa własności, użytkowania wieczystego, trwałego zarządu albo ograniczonego prawa rzeczowego lub stosunku zobowiązaniowego.
Tryb i sposób wydawania pozwoleń na prowadzenie robót budowlanych przy zabytku wpisanym do rejestru oraz wykonywanie robót budowlanych w otoczeniu zabytku został szczegółowo określony w rozporządzeniu Ministra Kultury z dnia 9 czerwca 2004 r. w sprawie prowadzenia prac konserwatorskich, restauratorskich, robót budowlanych, badań konserwatorskich i architektonicznych, a także innych działań przy zabytku wpisanym do rejestru zabytków oraz badań archeologicznych i poszukiwań ukrytych lub porzuconych zabytków ruchomych (Dz. U. Nr 150, poz. 1579) - dalej r.p.p.k. R.p.p.k. ustanawia przede wszystkim wymagania, jakim powinien odpowiadać wniosek i pozwolenie na prowadzenie robót budowlanych przy zabytku, których wzory stanowią załącznik do niniejszej analizy.
2.2. Szczególne kwalifikacje osoby kierującej robotami budowlanymi przy obiekcie zabytkowym
R.p.p.k. określa również dodatkowe wymagania względem osób kierujących i nadzorujących roboty budowlane prowadzone przy zabytkach nieruchomych. Zgodnie z § 8 r.p.p.k., robotami budowlanymi prowadzonymi przy takich zabytkach mogą kierować osoby, które posiadają odpowiednie uprawnienia budowlane określone przepisami Prawa budowlanego, a ponadto odbyły co najmniej 2-letnią praktykę zawodową na budowie przy zabytkach nieruchomych. Powyższe wymagania mają również zastosowanie do wykonywania nadzoru inwestorskiego.
(...)
Sformułowane w powyższych aktach prawnych ograniczenia i dodatkowe obowiązki obejmują co do zasady obiekty i obszary wpisane do rejestru zabytków prowadzonego przez właściwego wojewódzkiego konserwatora zabytków oraz obiekty i obszary objęte ochroną konserwatorską na podstawie miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego. Dotyczą one robót budowlanych podejmowanych zarówno przy danym zabytku, jak i w jego otoczeniu, czyli na terenie wokół lub przy zabytku wyznaczonym w decyzji o wpisie tego terenu do rejestru zabytków w celu ochrony wartości widokowych zabytku oraz jego ochrony przed szkodliwym oddziaływaniem czynników zewnętrznych.
2. Rozpoczęcie robót budowlanych na obiekcie zabytkowym
Na rozpoczęcie robót budowlanych dotyczących obiektu budowlanego wpisanego do rejestru zabytków lub znajdującego się na obszarze wpisanym do rejestru zabytków wymagane jest spełnienie wymogów, o których mowa w art. 32 ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. - Prawo budowlane (tekst jedn.: Dz. U. z 2006 r. Nr 156, poz. 1118 z późn. zm.) - dalej pr. bud. oraz uzyskanie ostatecznej decyzji o pozwoleniu na budowę. Do robót budowlanych wykonywanych na obiekcie zabytkowym nie mają zastosowania odstępstwa od ww. zasady wyrażone w art. 29 ust. 2 pkt 1) i 6) pr. bud., bowiem wykonywanie robót budowlanych polegających na remoncie istniejących obiektów zabytkowych oraz na instalowaniu tablic i urządzeń reklamowych usytuowanych na tych obiektach, wymaga pozwolenia na budowę. Uzyskanie decyzji o pozwoleniu na budowę dotyczącej obiektu budowlanego wpisanego do rejestru zabytków lub znajdującego się na obszarze wpisanym do rejestru zabytków, na podstawie art. 39 ust. 1 pr. bud., powinno być w każdym przypadku poprzedzone wcześniej uzyskanym pozwoleniem wojewódzkiego konserwatora zabytków na prowadzenie robót.
Natomiast w stosunku do obiektów budowlanych oraz obszarów niewpisanych do rejestru zabytków, a ujętych w gminnej ewidencji zabytków, pozwolenie na budowę wydaje, zgodnie z art. 39 ust. 3 pr. bud., właściwy organ administracji architektoniczno-budowlanej w uzgodnieniu z wojewódzkim konserwatorem zabytków. W takim przypadku wojewódzki konserwator zabytków jest obowiązany zająć stanowisko w sprawie wniosku o pozwolenie na budowę w terminie 30 dni od dnia jego doręczenia. Niezajęcie stanowiska przez konserwatora zabytków w tym terminie uznaje się jako brak zastrzeżeń do przedstawionych we wniosku rozwiązań projektowych.
2.1. Pozwolenie wojewódzkiego konserwatora zabytków na prowadzenie robót budowlanych
W myśl art. 36 ust. 1 pkt 1 i 2 ustawy z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami (Dz. U. Nr 162, poz. 1568 z późn. zm.) - dalej u.o.z., pozwolenia wojewódzkiego konserwatora zabytków wymaga m.in. prowadzenie robót budowlanych przy zabytku wpisanym do rejestru oraz wykonywanie robót budowlanych w otoczeniu zabytku. Powyższe pozwolenie zostaje wydane na wniosek osoby fizycznej lub jednostki organizacyjnej posiadającej tytuł prawny do korzystania z zabytku wpisanego do rejestru, wynikający z prawa własności, użytkowania wieczystego, trwałego zarządu albo ograniczonego prawa rzeczowego lub stosunku zobowiązaniowego.
Tryb i sposób wydawania pozwoleń na prowadzenie robót budowlanych przy zabytku wpisanym do rejestru oraz wykonywanie robót budowlanych w otoczeniu zabytku został szczegółowo określony w rozporządzeniu Ministra Kultury z dnia 9 czerwca 2004 r. w sprawie prowadzenia prac konserwatorskich, restauratorskich, robót budowlanych, badań konserwatorskich i architektonicznych, a także innych działań przy zabytku wpisanym do rejestru zabytków oraz badań archeologicznych i poszukiwań ukrytych lub porzuconych zabytków ruchomych (Dz. U. Nr 150, poz. 1579) - dalej r.p.p.k. R.p.p.k. ustanawia przede wszystkim wymagania, jakim powinien odpowiadać wniosek i pozwolenie na prowadzenie robót budowlanych przy zabytku, których wzory stanowią załącznik do niniejszej analizy.
2.2. Szczególne kwalifikacje osoby kierującej robotami budowlanymi przy obiekcie zabytkowym
R.p.p.k. określa również dodatkowe wymagania względem osób kierujących i nadzorujących roboty budowlane prowadzone przy zabytkach nieruchomych. Zgodnie z § 8 r.p.p.k., robotami budowlanymi prowadzonymi przy takich zabytkach mogą kierować osoby, które posiadają odpowiednie uprawnienia budowlane określone przepisami Prawa budowlanego, a ponadto odbyły co najmniej 2-letnią praktykę zawodową na budowie przy zabytkach nieruchomych. Powyższe wymagania mają również zastosowanie do wykonywania nadzoru inwestorskiego.
(...)