W skład fitoplanktonu, tworzącego toksyczne zakwity w wodach powierzchniowych wchodzą głównie sinice (Cyanophyta). Ponad 40 gatunków sinic zdolnych do produkcji toksyn należy głównie do rodzajów Anabena, Oscillatoria, Aphanizomenon, Cylindrospermum, Cylindrospermopsis i Nostoc. Mają one bardzo szeroką zdolność adaptacyjną do skrajnych warunków fizykochemicznych, stąd spotykane są w różnych środowiskach od wód stref równikowych poprzez wody obszarów podzwrotnikowych aż do wód stref polarnych. Charakterystyczną cechą gatunków zdolnych do produkcji toksyn jest obecność wakuol gazowych, które umożliwiają zmiany ciężaru właściwego komórek - a co za tym idzie – mają zdolność do przemieszczania się w pionie toni zbiorników wodnych, dzięki regulacji sumarycznej gęstości komórki. W normalnym stanie wód liczebność komórek sinicowych waha się od kilkuset do kilku tysięcy, podczas gdy w okresach intensywnego zakwitu może dochodzić do kilkuset tysięcy. W okresach intensywnego zakwitu może on przybierać postać piany lub nawet kożucha gromadzącego się na powierzchni wody. Ze względu na produkcję hepatoksyn i neurotoksyn, sinice silnie oddziaływają na środowisko wodne, jak również są olbrzymim problemem dla stacji oczyszczania wody.
Obecność zakwitów w sposób bardzo istotny wpływa na utlenialność wód powierzchniowych, która wzrasta nawet przy niewielkich ilościach komórek w jednym mililitrze wody. Dla zawiesiny zawierającej 20 – 40 mg suchej masy w mililitrze utlenialność waha się w granicach 10 – 20 mgO2/L, podczas gdy w przypadku zakwitów zawierających 180 – 200 mg suchej masy utlenialność waha się już w zakresie 80 – 90 mgO2/L.
Zakwity sinic i towarzyszące im zakwity glonów, gromadzące się w pobliżu miejsca czerpania wody do systemu wodociągowego, wpływają na pogorszenie jakości ujmowanej wody w zakresie parametrów fizykochemicznych i hydrobiologicznych. Przede wszystkim zakwity nadają wodzie zabarwienie, które zależy od charakteru dominujących w wodzie rodzajów sinic i glonów (zielone zabarwienie powodują zielenice, zielononiebieskie – sinice, złotobrązowe i brązowe – okrzemki). Barwę wodzie nadają również barwniki uwolnione do wody w procesie rozkładu Komorek glonów i sinic, z których najczęściej spotykanymi są chlorofil, fikocyjanina i fikoerytryna. Rozkładająca się biomasa fitoplanktonu nadaje wodzie charakterystyczny, nieprzyjemny zapach, którego intensywność i charakter zależy od rodzaju i liczebności kwitnących glonów i sinic. Podczas rozkładu biomasy sinic powstają toksyczne związki o strukturze oligopeptydów (hepatotoksyny) oraz alkaloidów (neurotoksyny) określane mianem toksyn sinicoych, które uwalniając się do wody, powodują jej silne skażenie.

Lidia Kiedryńska