1 stycznia 2023 r. wchodzi w życie część noweli ustawy o rozpatrywaniu reklamacji przez podmioty rynku finansowego i o rzeczniku finansowym oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2022 r., poz. 2640). Najbardziej istotne zmiany dotyczą rzecznika finansowego.
Czytaj w LEX: Uwagi o zasadach rozpatrywania reklamacji na podstawie art. 7a ustawy o prawach konsumenta >>>
Większe uprawnienia rzecznika
Bezpośredni wpływ na zakres ochrony klientów podmiotów rynku finansowego będzie miała zmiana art. 26, która spowoduje rozszerzenie kompetencji rzecznika finansowego w zakresie ochrony klientów. Rzecznik finansowy będzie mógł brać udział we wszystkich postępowaniach cywilnych istotnych z punktu widzenia klientów podmiotów rynku finansowego, a nie tylko tych dotyczących nieuczciwych praktyk rynkowych oraz we wszystkich postępowaniach cywilnych ważnych dla klientów podmiotów rynku finansowego, a nie tylko tych dotyczących nieuczciwych praktyk rynkowych. Udział rzecznika finansowego w postępowaniach będzie możliwy bez konieczności uzyskania zgody klienta. Z doświadczeń rzecznika finansowego wynika, że uzyskanie takiej zgody było nierzadko utrudnione, w niektórych przypadkach chociażby z przyczyn materialno-technicznych.
Czytaj w LEX: Obowiązki przedsiębiorców wobec konsumentów >>>
Nowelizacja umożliwi również powoływanie pełnomocników terenowych rzecznika finansowego spośród pracowników jego biura, jak również wyznaczenie terytorialnego zasięgu ich działania i zakresu zadań przez rzecznika.
- Propozycja ta przyczyni się do zwiększenia dostępności korzystania z ochrony rzecznika finansowego w szczególności w mniejszych ośrodkach wśród osób, które mogą mieć trudności w korzystaniu ze zdalnych kanałów komunikacji - podkreśla biuro prasowe rzecznika.
Rzecznik wejdzie do postępowań grupowych
Kolejną zmianą jest wprowadzenie kompetencji rzecznika finansowego do wszczynania i uczestniczenia w cywilnych postępowaniach grupowych w charakterze reprezentanta grupy w rozumieniu art. 4 ust. 2a ustawy o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym. Ustawa ta normuje sądowe postępowanie cywilne w sprawach, w których są dochodzone roszczenia jednego rodzaju, co najmniej 10 osób, oparte na tej samej lub takiej samej podstawie faktycznej (postępowanie grupowe). Reprezentantem grupy może być obecnie osoba będąca członkiem grupy albo powiatowy (miejski) rzecznik konsumentów w zakresie przysługujących im uprawnień. Reprezentant grupy prowadzi postępowanie w imieniu własnym, na rzecz wszystkich członków grupy.
Jak tłumaczy biuro prasowe rzecznika, to rozwiązanie pozwoli rzecznikowi na inicjowanie procesów cywilnych na rzecz poszkodowanych w sprawach, w których stronami są konsumenci (klienci podmiotu rynku finansowego) i podmioty rynku finansowego, o ile oczywiście spełnione zostaną ustawowe przesłanki dochodzenia roszczeń w postępowaniu grupowym. Ponadto proponowane rozwiązanie pozwoli rzecznikowi finansowemu na inicjowanie postępowań na rzecz osób fizycznych, których roszczenia wynikają z umów o świadczenie usług lub wykonywania czynności przez instytucję finansową w rozumieniu art. 4 pkt 4 ustawy o nadzorze makroostrożnościowym nad systemem finansowym i zarządzaniu kryzysowym w systemie finansowym.
Będą pieniądze na edukację finansową
Fundusz Edukacji Finansowej po nowelizacji przejdzie spod nadzoru Rady Edukacji Finansowej do dyspozycji ministra finansów. Obecnie dysponuje środkami przekraczającymi 100 mln złotych, z których w praktyce nie można korzystać, ze względu na wątpliwości prawne dotyczące dopuszczalności dokonywania wydatków z tego funduszu.
Dotychczas środki Funduszu pochodzące z kar wymienionych w art. 43c ust. 1 pkt 1-3 obowiązującej ustawy o rzeczniku finansowym mogły być wydatkowane jedynie w przypadku, gdy decyzje w tych sprawach stały się ostateczne lub po uprawomocnieniu się wyroku sądu w tych sprawach, co powodowało, że zdecydowana większość środków znajdujących się na stanie Funduszu nie mogła być wydatkowana. W nowym stanie prawnym środkami FEF pochodzącymi z tych kar będzie można dysponować bez względu na to, czy decyzje w tych sprawach stały się ostateczne, czy też wyrok sądu w tych sprawach uprawomocnił się.
Wpływy do Funduszu będą wyższe, gdyż będzie więcej źródeł, z których będą pochodzić środki Funduszu. Jednym z nich będą kary nakładane przez rzecznika finansowego, które dotychczas stanowiły dochód budżetu państwa. Nowelizacja przepisów znacząco podwyższyła ich wysokość ze 100 000 zł do 1 000 000 zł oraz poszerzyła zakres ich stosowania.
Szerokie gremium odpowiedzialne za edukację finansową
Ustawa stanowi, że minister właściwy do spraw instytucji finansowych powołuje w skład Rady Edukacji Finansowej: trzech przedstawicieli ministra właściwego do spraw instytucji finansowych, po jednym przedstawicielu: ministra właściwego do spraw oświaty i wychowania, rzecznika, prezesa UOKiK, przewodniczącego KNF, prezesa NBP, Krajowego Depozytu Papierów Wartościowych S.A., Bankowego Funduszu Gwarancyjnego, Polskiego Funduszu Rozwoju i Giełdy Papierów Wartościowych w Warszawie S.A.
Zdaniem dr Piotra Pałki, radcy prawnego i wspólnik DERC PAŁKA Kancelaria Radców Prawnych, konstrukcja Rady Edukacji Finansowej jest wadliwa, gdyż zakłada się, że to przy ministrze właściwym do spraw instytucji finansowych działa Rada Edukacji Finansowej, która realizuje zadania z zakresu edukacji finansowej.
Czytaj w LEX: Istota reklamacji w sektorze usług bankowych >>>
Czytaj w LEX: Obowiązek udzielenia odpowiedzi na reklamację przez podmioty rynku finansowego i jego cywilnoprawne skutki >>>
- Mogłoby się wydawać, że szerokie grono wyspecjalizowanych instytucji realizuje tą politykę. Natomiast w krajach, w których edukacja ta jest na wysokim poziomie np. w Brazylii scentralizowano realizowanie tej polityki i wspieranie rynku finansowego poprzez skupienie tych kompetencji w banku centralnym - mówi Piotr Pałka.
Zdaniem mec. Palki to bank centralny z perspektywy również nadzoru makroostrożniościowego powinien w porozumieniu z uczestnikami rynku finansowego realizować ten proces. Natomiast to co ma być podstawą tych działań na krajowym rynku to de facto spotkania wielu instytucji, ale niebędących uczestnikami tego rynku, które oferują produkty finansowe.
- Model ten powinien być prosty i łączyć jedną instytucję kluczową z perspektywy nadzoru makroostrożnośiowego i samych instytucji finansowych oraz opierać się na ścisłej współpracy pomiędzy nimi. Jeżeli bowiem podejdziemy do działalności w obszarze edukacji finansowej w taki sposób, że będzie to wypadkowa zapatrywań i wniosków z kontroli i nadzoru takich instytucji jak KNF czy UOKiK to nie będzie to edukacja finansowa u podstaw, ale jakaś wypadkowa wniosków pokontrolnych co oczywiście powinno być przekazywane do rynku, natomiast samo w sobie w mojej ocenie edukacją finansową sensu stricto nie jest - podkreśla Piotr Pałka.
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.