Przyczyny katastrofy w Odrze nie są jeszcze znane i ustalenie, co się wydarzyło i kto jest ewentualnym sprawcą nie będzie proste, choćby ze względu na to, że część dowodów została zniszczona. O ile jednak uda się ustalić sprawcę, to trudno będzie mu uniknąć odpowiedzialności.
Trzeba działać na etapie zagrożeń
Zgodnie z art. 6 pkt 11 ustawy o zapobieganiu szkodom w środowisku i ich naprawie pod pojęciem szkody w środowisku rozumie się: " negatywną, mierzalną zmianę stanu lub funkcji elementów przyrodniczych, ocenioną w stosunku do stanu początkowego, która została spowodowana bezpośrednio lub pośrednio przez działalność prowadzoną przez podmiot korzystający ze środowiska: w gatunkach chronionych lub chronionych siedliskach przyrodniczych, mającą znaczący negatywny wpływ na osiągnięcie lub utrzymanie właściwego stanu ochrony tych gatunków lub siedlisk przyrodniczych, w wodach, mającą znaczący negatywny wpływ na potencjał ekologiczny, stan ekologiczny, chemiczny lub ilościowy wód lub stan środowiska wód morskich w obszarach morskich oraz w powierzchni ziemi, przez co rozumie się zanieczyszczenie gleby lub ziemi, w tym w szczególności zanieczyszczenie mogące stanowić zagrożenie dla zdrowia ludzi."
Czytaj też: Zapobieganie i naprawa szkód w środowisku - koszty przeprowadzania działań >
- Nie każde zanieczyszczenie czy zrzut ścieków do rzeki może być uznany za szkodę, a co za tym idzie nie zawsze można odwołać się do ubezpieczenia – niestety prawie żadna działalność człowieka nie jest neutralna dla środowiska, a zatem znaczna część zanieczyszczeń uwalniana jest jednak zgodnie z wydanymi pozwoleniami i w ramach obowiązującego reżimu prawnego – mówi Marcin Zimowski, dyrektor Biura Marsh w Poznaniu.
Jeśli wystąpi bezpośrednie zagrożenie szkodą w środowisku, przedsiębiorca musi niezwłocznie podjąć działania zapobiegawcze. Z kolei w przypadku wystąpienia szkody w środowisku, podmiot korzystający ze środowiska jest obowiązany do podjęcia działań zmierzających do ograniczenia szkody, zapobieżenia kolejnym szkodom i negatywnym dla zdrowia ludzi skutkom.
Oznacza to konieczność natychmiastowej kontroli, powstrzymania, usunięcia lub ograniczenia zanieczyszczeń albo innych szkodliwych czynników, a także podjęcia działań naprawczych. Sprawca nie prowadzi działań naprawczych według swojego uznania, ich podjęcie wymaga uzgodnienia ich warunków z organem ochrony środowiska, które obejmuje: stan, do jakiego ma zostać przywrócone środowisko, zakres i sposób przeprowadzenia działań naprawczych i termin rozpoczęcia i zakończenia działań.
Jak tłumaczy Łukasz Jastrzębski, menedżer ds. oceny ryzyka ubezpieczeń środowiskowych w Collonade, naprawienie szkody polega na odtworzeniu środowiska do stanu sprzed szkody w miejscu jej wystąpienia. Jeśli środowisko jest na tyle zniszczone, że jego odtworzenie nie jest możliwe, wówczas do działań naprawczych należeć będzie utworzenie podobnego ekosystemu w alternatywnej lokalizacji. Proces takiej naprawy trwa długo, a czasem bardzo długo tzn. nawet kilkanaście lat. Do powyżej opisanych działań naprawczych dojdą w tym okresie dodatkowe – takie które zrekompensują środowisku stratę poniesioną w czasie. Wszystkie te działania opisane są w polskim prawie jako naprawcze działania: podstawowe, uzupełniające i kompensacyjne.
Czytaj też: Zapobieganie i naprawa szkód w środowisku – dochodzenie roszczeń od sprawców szkód >>>
W praktyce może wyglądać to tak, jakieś niegdyś w Górach Izerskich, gdzie w wyniku prac budowlanych kolei gondolowej i nartostrady doszło do redukcji populacji cietrzewia. RDOŚ nakazał firmie budowlanej do ograniczenia spadku liczebności populacji cietrzewia poprzez wsiedlanie 10 osobników kuraka corocznie przez pięć lat, sprawca musiał też ograniczyć liczbę drapieżników w rejonie Gór Izerskich oraz przeprowadzić prace związane z przerzedzaniem drzewostanu w obrębie siedlisk lęgowych ptaków.
Wysokie koszty szkód
Koszty naprawy nawet relatywnie niewielkich szkód środowiskowych są bardzo wysokie. - Nawet niewielki wyciek paliwa ze zbiornika pojazdu może skutkować odszkodowaniem z ubezpieczenia rzędu kilkuset tysięcy złotych na pokrycie działań naprawczych. Wyciek większej ilości substancji i długi czas naprawy szkody to już wielomilionowa wypłata z ubezpieczenia. Jednakże są jeszcze inne koszty, które przy tej okazji pokryje dobry produkt ubezpieczenia środowiskowego. Spowodowanie przez firmę skażenia to ogromny cios dla jej reputacji. W ramach odszkodowania z ubezpieczenia środowiskowego klient będzie mógł również przeznaczyć środki na specjalistów od poprawy wizerunku – wyjaśnia Łukasz Jastrzębski.
Więcej w Legal Alercie: https://bit.ly/3M90nEm
Firmy mogą mieć ubezpieczenie
Zapobieganie katastrofom ekologicznym nie zawsze się udaje, nawet przy dochowaniu staranności (co nie zawsze ma miejsce). Firmy mogą ubezpieczyć się na wypadek wyrządzenia szkód w środowisku. - Standardowa polisa OC przedsiębiorcy może być rozszerzona o klauzulę związaną ze szkodami środowiskowymi – mówi Marcin Tarczyński z Polskiej Izby Ubezpieczeń.
Są też dostępne osobne produkty dla przedsiębiorców, które chronią finansowo zarówno firmę odpowiedzialną za szkodę środowiskową, jak i roszczenia podmiotów dotkniętych taką szkodą.
Czytaj też: Szkoda w środowisku - procedura podejmowania działań naprawczych >>>
- Jednym z narzędzi rekompensaty strat wyrządzonych osobom trzecim, gwarancję pokrycia kosztów działań mających w celu przywrócenia środowiska do stanu sprzed szkody są ubezpieczenia środowiskowe, dające kompleksową ochronę na wypadek szkód środowisku naturalnych, w tym m.in. koszty przywrócenia środowiska do stanu sprzed szkody, w tym koszty działań zapobiegawczych i naprawczych poniesionych w oparciu o aktualne prawo środowiskowe – mówi Agnieszka Michałowska, dyrektor Działu Klienta Strategicznego w Marsh Polska.
Jak wyjaśnia Marcin Tarczyński, w zależności od oferty konkretnego ubezpieczyciela, różne mogą być definicje szkody środowiskowej i różne warunki, których spełnienie jest wymagane do uruchomienia odpowiedzialności ubezpieczyciela w tym zakresie. Ponadto duże podmioty, których działalność i odpowiedzialność jest regulowana ustawowo np. prawem geologicznym i górniczym, mogą mieć warunki umowy ubezpieczenia dostosowane do ram prawnych i faktycznych prowadzonej działalności, w tym również indywidualnie negocjowane klauzule dodatkowe.
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.