W zaprezentowanym raporcie eksperci Forum przekonują, że są spore możliwości efektywnej kosztowo transformacji ciepłownictwa, potrzebne jest do tego rządowe wsparcie. Jak podkreślają, będzie to jednak proces wieloletni i wymagający dużych nakładów - ok. 13-14 mld zł. "Aby zakończyć transformację sektora w 2030 r., już dziś trzeba zadbać o źródła finansowania" - powiedziała prezes Forum dr Joanna Maćkowiak-Pandera.

Autor analizy dr Jan Rączka przypomniał, że na 50 najbardziej zanieczyszczonych na świecie miast, 33 znajdują się w Polsce. "Konieczne jest pilne zajęcie się tematem modernizacji ciepłownictwa. W innym razie powietrze w kolejnych latach nie tylko nie będzie się poprawiać, ale może być coraz bardziej zanieczyszczone. Dlatego tak ważne jest wsparcie przez rząd modernizacji systemów ciepłowniczych" - powiedział.

Maćkowiak-Pandera zauważyła, że przytłaczjąca większość systemów ciepłowniczych w Polsce (87,5 proc., czyli 463 z 529) nie ma statusu systemów efektywnych - w rozumieniu przepisów UE. Systemy efektywne to takie, które w znacznym stopniu korzystają ze źródeł odnawialnych i kogeneracji. Brak statusu efektywności powoduje, że systemy nie mogą korzystać z unijnego wsparcia.

Raport Forum koncentruje się na małych i średnich systemach ciepłowniczych, które - ich zdaniem - wymagają szczególnej uwagi. "Są często nieefektywne i w większości funkcjonują w miejscowościach poniżej 100 tys. Każdy z tych systemów wymaga indywidualnego podejścia i oceny, jakie technologie wybrać, aby osiągnąć ciepło za rozsądną cenę. Małe systemy ciepłownicze – ich modernizacja, rozwój i dobór odpowiednich technologii, będą kluczowe dla rozwiązania problemu smogu. Niewielkim przedsiębiorstwom ciepłowniczym trudniej jest zorganizować finansowanie oraz przejść na nowe technologie wytwarzania ciepła. Dlatego potrzebna jest rządowa strategia, która wskaże kierunek modernizacji – tak, aby systemy mogły zacząć korzystać ze wsparcia" - napisano w opracowaniu.

W opinii ekspertów Forum w pierwszym etapie transformacji systemów cieplnych do szerokiego stosowania będą kotły na biomasę lub sortowane odpady komunalne i kogeneracja na gazie. "Geotermia i ciepło odpadowe zostaną wykorzystane jedynie w szczególnych przypadkach, jeżeli pozwolą na to lokalne warunki techniczno-ekonomiczne. Natomiast panele słoneczne z magazynami energii będą stosowane po przeprowadzeniu procesów termorenowacyjnych budynków i po przejściu na instalacje niskotemperaturowe" - napisano w raporcie.

Forum Energii przewiduje, że przy dobrze zaplanowanych działaniach, udział kosztów ponoszonych na cele grzewcze w budżetach rodzinnych się nie zmieni. Co prawda - zauważają - modernizacja i wzrost jakości usług mogą podnieść jednostkowe ceny ciepła, jednak z roku na rok rośnie realny dochód gospodarstw domowych. Ważna będzie poprawa efektywności energetycznej budynków, co pozwoli zmniejszyć koszty transformacji, poprawić jakość powietrza i ograniczyć emisje CO2. Jednocześnie ważne będzie wprowadzenie dodatków energetycznych dla najuboższych. Istotą tego programu powinno być zapewnienie, że Polacy o najniższych dochodach nie będą mieli problemu z zaopatrzeniem w ciepło.

Analitycy Forum podkreślili, że transformacji ciepłownictwa powinien towarzyszyć program termomodernizacji budynków – mieszkalnych i publicznych. "To jedyny sposób, aby ograniczyć koszty zmian i spalanie paliw. Termomodernizacja pozwala jednocześnie poprawić niezależność energetyczną, bilans emisji CO2 i czystość powietrza oraz zmniejszyć koszty. Uruchomienie krajowego programu termomodernizacji przełoży się na zmniejszenie zapotrzebowania na moc w ciepłownictwie o 8 proc. do roku 2030" - napisali.

Jednocześnie autorzy raportu podkreślają, że nie ma jednego, prostego rozwiązania dla ciepłownictwa, stąd potrzebna jest strategia, która pozwoli zarządzać procesem zmian. "Podstawą jest krajowa strategia zaopatrzenia w ciepło do 2030 roku" - podano.

W opinii analityków Forum dokument taki powinien zawierać m.in. program przekształcenia wszystkich systemów ciepłowniczych w systemy efektywne, zaawansowany krajowy program termomodernizacji budynków i program działań dla gospodarstw domowych.(PAP)

autor: Małgorzata Dragan

edytor: Anna Mackiewicz