Poniżej opis zaistniałej sytuacji:

Projektant zawarł z inwestorem umowę ryczałtową na wykonanie projektu budowlano-wykonawczego budowy drogi. Umowa stanowiła również, iż obowiązkiem projektanta jest sprawowanie nadzoru autorskiego na pisemne żądanie zamawiającego. Dodatkowo w umowie wskazano kwotę za pełnienie nadzoru z wyraźnym zaznaczeniem, że w przypadku niesprawowania nadzoru autorskiego wynagrodzenie za tę czynność nie przysługuje. Dodatkowo w umowie wskazano, że projektant (w przypadku sprawowania nadzoru autorskiego) zobowiązany jest do min. 1 pobytu miesięcznie na placu budowy w trakcie realizacji robót budowlanych, wyczerpujących jednoznacznie rozwiązanie problemów potwierdzając swoją bytność stosownym wpisem. W trakcie realizacji robót zamawiający występował dwukrotnie do projektanta (korespondencja email) jedynie o usunięcie wad dokumentacji. Dodatkowo tuż przed końcem inwestycji zamawiający wystąpił z prośbą o zajęcie stanowiska w kwestii zmiany recepty na nawierzchnię ścieralną z KR 1-2 na KR 2-3, którą zaproponował wykonawca robót (zapytanie wysyłane za pośrednictwem poczty email). W żadnej jednak mierze zamawiający nie wzywał projektanta do pełnienia nadzoru autorskiego, a projektant w trakcie realizacji robót ani razu nie pojawił się na budowie. Zamawiający traktował powyższe jako uzupełnienie uchybień w projekcie. Dodatkowo na zakończenie robót projektant potwierdził na kserokopia rysunków z projektu i oświadczeniu kierownika budowy, że wprowadzone przez zamawiającego zmiany (wykonane w pasie drogowym budowanej drogi) są zmianami nieistotnymi.

Czy mając na uwadze ww. zapisy w umowie oraz wykonane przez projektanta czynności, należy się projektantowi wynagrodzenie za sprawowanie nadzoru autorskiego?

Odpowiedź: 
Zgodnie z treścią art. 20 ust. 1 pkt 4 ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. - Prawo budowlane - dalej pr. bud. do podstawowych obowiązków projektanta należy sprawowanie nadzoru autorskiego na żądanie inwestora lub właściwego organu w zakresie:
a) stwierdzania w toku wykonywania robót budowlanych zgodności realizacji z projektem,
b) uzgadniania możliwości wprowadzenia rozwiązań zamiennych w stosunku do przewidzianych w projekcie, zgłoszonych przez kierownika budowy lub inspektora nadzoru inwestorskiego.

Umowa o sprawowanie nadzoru autorskiego jest umową zlecenia (lub o świadczenie usług) w rozumieniu przepisów kodeksu cywilnego. Z pytania wynika, że jej przedmiotem było wykonywanie nadzoru autorskiego, który należy rozumieć jak to wynika z art. 20 ust. 1 pkt 4 pr. bud. Dodatkowo umowny zakres nadzoru autorskiego został rozszerzony o obowiązek co najmniej 1 pobytu miesięcznie na placu budowy w trakcie realizacji robót budowlanych, co miało zostać potwierdzone stosownym wpisem. Z pytania wynika również, że umowa wykluczała wynagrodzenie w przypadku niesprawowania nadzoru autorskiego. Z takiego zapisu umowy wynika, że o ile nadzór autorski może co do zasady polegać na zapewnieniu gotowości jego sprawowania, to w tym przypadku sama gotowość nie była wystarczająca i wynagrodzenie przysługiwało za faktyczne sprawowanie nadzoru przejawiające się w obecności na ternie budowy oraz uzgadniania rozwiązań zamiennych.

W trakcie realizacji robót zamawiający występował dwukrotnie do projektanta o usunięcie wad dokumentacji projektowej. Dodatkowo tuż przed końcem inwestycji zamawiający wystąpił z prośbą o zajęcie stanowiska w kwestii zmiany recepty na nawierzchnię ścieralną z KR 1-2 na KR 2-3, którą zaproponował wykonawca robót. Projektant potwierdził również na kserokopii rysunków z projektu i oświadczeniu kierownika budowy, że wprowadzone przez zamawiającego zmiany (wykonane w pasie drogowym budowanej drogi) są zmianami nieistotnymi.

Czynności projektanta polegające na usuwaniu wad w dokumentacji projektowej nie mieszczą się w zakresie nadzoru autorskiego. Są one elementem umowy o dzieło, jaką była umowa na wykonanie projektu budowlano-wykonawczego drogi oraz obowiązków ciążących na projektancie z tytułu rękojmi za wady fizyczne dzieła.

W zakresie nadzoru autorskiego mieści się natomiast zarówno zajęcie stanowiska w kwestii zmiany recepty na nawierzchnię ścieralną z KR 1-2 na KR 2-3, którą zaproponował wykonawca robót, jak również potwierdzenie, że wprowadzone przez zamawiającego zmiany (wykonane w pasie drogowym budowanej drogi) są zmianami nieistotnymi. Nie ma przy tym znaczenia w jakiej formie zwracano się przy tym do projektanta. Jest to bowiem uzgadnianie możliwości wprowadzenia rozwiązań zamiennych w stosunku do przewidzianych w projekcie.

Zgodnie z treścią art. 735 § 1 i 2 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny, jeżeli ani z umowy, ani z okoliczności nie wynika, że przyjmujący zlecenie zobowiązał się wykonać je bez wynagrodzenia, za wykonanie zlecenia należy się wynagrodzenie a jeżeli nie ma obowiązującej taryfy, a nie umówiono się o wysokość wynagrodzenia, należy się wynagrodzenie odpowiadające wykonanej pracy.

Skoro umowny zakres nadzoru autorskiego obejmował obowiązek co najmniej 1 pobytu miesięcznie na placu budowy a obowiązek ten nie był realizowany, to znaczy, że nadzór autorski nie był sprawowany w pełnym zakresie wynikającym z umowy.

W ocenie zatem udzielającego odpowiedzi na pytanie projektantowi przysługuje część wynagrodzenia za wykonywanie nadzoru autorskiego w zakresie obejmującym uzgadnianie możliwości wprowadzenia rozwiązań zamiennych w stosunku do przewidzianych w projekcie, natomiast nie przysługuje mu wynagrodzenie w pozostałej części w związku z brakiem obecności na placu budowy. Nie sposób natomiast oszacować jaka część wynagrodzenia powinna zostać wypłacona, gdyż powinna ona odpowiadać nakładowi wykonanej pracy, co może zostać oszacowane bądź w drodze opinii biegłego bądź w oparciu o uznanie sędziowskie.
 
Łukasz Smaga

odpowiedzi udzielono: 24 października 2016 r.

Serwis Budowlany
Artykuł pochodzi z programu Serwis Budowlany
Już dziś wypróbuj funkcjonalności programu. Analizy, komentarze, akty prawne z interpretacjami