1. Czym jest prawo wykonywania zawodu lekarza?

Kwalifikacje niezbędne do wykonywania zawodu lekarza określa art. 5 i nast. ustawy z dnia 5 grudnia 1996 r. o zawodach lekarza i lekarza dentysty - dalej u.z.l.l.d. Osobie, które spełnia wszystkie ustawowe wymagania, okręgowa izba lekarska przyznaje prawo wykonywania zawodu lekarza. Prawo wykonywania zawodu – jak sama nazwa wskazuje – uprawnia lekarza do wykonywania zawodu lekarza (w rozumieniu art. 2 u.z.l.l.d.), bez konieczności uzyskania dodatkowych kwalifikacji w wyniku ukończenia szkolenia specjalizacyjnego, szkolenia w zakresie uzyskania umiejętności z zakresu węższych dziedzin medycyny lub udzielania określonych świadczeń zdrowotnych, czy różnego rodzaju innych szkoleń i kursów. Powoduje to, że – co do zasady – lekarz może wykonywać wszelkie czynności medyczne leżące w granicach jego kompetencji, wynikających z faktu posiadania prawa wykonywania zawodu lekarza. Na chwilę oceną obowiązujące przepisy nie zawierają bowiem zakazu udzielania przez lekarza świadczeń zdrowotnych z zakresu innej specjalności niż ta, którą się legitymuje lub udzielania świadczeń specjalistycznych przez lekarza bez specjalizacji.

Przykład 1

Lekarz internista może nastawić złamaną kończynę, lekarz neurolog pełnić dyżur medyczny na ogólnej izbie przyjęć, a lekarz specjalista reumatolog lub pulmonolog - na oddziale pediatrii w szpitalu, natomiast lekarz bez żadnej specjalizacji wykonać badanie endoskopowe lub EEG.

 

 

UWAGA:

Mając swobodę wykonywania zawodu lekarz musi się jednak poruszać w granicach, które wyznaczają obowiązujące przepisy prawne, przede wszystkim art. 4 u.z.l.l.d., oraz zasady etyki lekarskiej.

Od zasady, że do udzielania świadczeń zdrowotnych wystarcza jedynie prawo wykonywania zawodu lekarza istnieje kilka wyjątków, które określają jakie wymagania należy spełnić w celu udzielania określonych świadczeń zdrowotnych. Wyjątki te są wyraźnie określone w przepisach, np.:

  • art. 9 ust. 4 ustawy z dnia 1 lipca 2005 r. o pobieraniu, przechowywaniu i przeszczepianiu komórek, tkanek i narządów,
  • § 8 rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 20 grudnia 2012 r. w sprawie standardów postępowania medycznego w dziedzinie anestezjologii i intensywnej terapii dla podmiotów wykonujących działalność leczniczą,
  • rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 18 czerwca 2010 r. w sprawie specjalizacji lekarskich niezbędnych do wykonywania orzecznictwa w zakresie chorób zawodowych,
  • § 5 rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 11 grudnia 2012 r. w sprawie leczenia krwią w podmiotach leczniczych wykonujących działalność leczniczą w rodzaju stacjonarne i całodobowe świadczenia zdrowotne, w których przebywają pacjenci ze wskazaniami do leczenia krwią i jej składnikami.

Ponadto każdy lekarz jest zobowiązany udzielać świadczeń zdrowotnych zgodnie z posiadaną wiedzą i umiejętnościami praktycznymi. W razie stwierdzenia braku odpowiednich umiejętności lub wątpliwości diagnostycznych lub leczniczych, powinien zwrócić się o pomoc do bardziej doświadczonych lekarzy (art. 37 u.z.l.l.d. oraz art. 10 i 54 Kodeksu Etyki Lekarskiej). Wyjątek od tej zasady dotyczy sytuacji nagłej, określonej w art. 30 u.z.l.l.d., który przewiduje obowiązek lekarza udzielenia pomocy w każdym niecierpiącym zwłoki przypadku zagrożenia życia lub zdrowia ludzkiego.

2.Co grozi lekarzowi, jeśli przekroczy swoje uprawnienia?

Przekroczenie przez lekarza uprawnień do udzielania świadczeń zdrowotnych może spowodować pociągnięcie go do odpowiedzialności karnej, cywilnej lub zawodowej. W przypadku lekarz pozostającego w stosunku pracy może także powstać odpowiedzialność pracownicza, do której jednak nie odnoszę się w niniejszym komentarzu.

2.1.Odpowiedzialność karna

Podstawą przypisania lekarzowi odpowiedzialności karnej jest ustalenie, że:

  • popełniony przez niego czyn stanowi przestępstwo (określone w przepisie rangi ustawowej);
  • wystąpił skutek w postaci śmierci pacjenta, ciężkiego uszczerbku na zdrowiu, innego naruszenia czynności narządu ciała lub rozstroju zdrowia. Nie ma bowiem odpowiedzialności karnej za samo tylko leczenie, nawet wadliwe, jeżeli ostatecznie pacjentowi nie zaszkodziło ani nie sprowadziło bezpośredniego niebezpieczeństwa zgonu lub ciężkiego uszczerbku na zdrowiu. Przestępstwa, które można przypisać lekarzowi są bowiem przestępstwami skutkowymi (tzw. materialnymi) które zostają dokonane dopiero z chwilą nastąpienia skutku określonego w ustawie. Najczęściej są to przestępstwa określone w art. 155, 156 § 2, art. 157 § 3, art. 160 § 2 i 3, art. 162 § 1 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny;
  • istnieje związek przyczynowy pomiędzy działaniem lekarza a skutkiem wskazanym w pkt 2 (gdyby lekarz nie popełnił błędu, skutek by nie nastąpił);
  • jego działanie było co najmniej wynikiem lekkomyślności lub niedbalstwa, a zatem było przez niego zawinione. Mówi się tu o naruszeniu przez lekarza obowiązku ostrożności.

Skutkiem przypisania odpowiedzialności karnej jest co do zasady orzeczenie wobec sprawcy przestępstwa kary.

2.2.Odpowiedzialność cywilna

Przesłankami odpowiedzialności cywilnej są:

  • zdarzenie wyrządzające szkodę majątkową lub niemajątkową, czyli krzywdę na tzw. dobrach osobistych, jak np. życie, zdrowie, cześć, wolność, dobre imię, wizerunek);
  • szkoda;
  • związek przyczynowy pomiędzy zdarzeniem wyrządzającym szkodę a szkodą.

Może to być odpowiedzialność z tytułu czynu niedozwolonego popełnionego przez lekarz lub osobę za którą odpowiadał lub odpowiedzialność z tytułu niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania (np. umowy na wykonanie określonego zabiegu chirurgii plastycznej jaką zawarł lekarz z pacjentem). Lekarz może odpowiadać cywilnie nie tylko wobec pacjenta, a także wobec podmiotu, z którym zawarł umowę na wykonywania czynności lekarskich. Głównym celem jest tu wyrównanie uszczerbku doznanego przez poszkodowanego w dobrach prawnie chronionych poprzez zasądzenie określonej sumy pieniężnej. Skutkiem przypisania tego rodzaju odpowiedzialności jest orzeczenie przez sąd odszkodowania (przy szkodzie) lub zadośćuczynienia pieniężnego za doznane cierpienia fizyczne lub krzywdę moralną.

2.3.Odpowiedzialność zawodowa

Odpowiedzialność zawodowa to odpowiedzialność za popełnienie tzw. przewinienia zawodowego, tj. naruszenie zasad etyki lekarskiej oraz przepisów związanych z wykonywaniem zawodu lekarza. Odpowiedzialność ta jest w dużej mierze podobna do odpowiedzialności karnej, z tym, że odmiennie niż przy odpowiedzialności karnej przewinienie zawodowe nie musi być ściśle określone i nie zamkniętego katalogu tych przewinień, ponadto nie ma przypisania określonej kary do danego przewinienia, jest natomiast katalog wszystkich kar dyscyplinarnych wymierzanych przez sądy lekarskie, zgodnie z art. 83 ustawy z dnia 2 grudnia 2009 r. o izbach lekarskich - dalej u.i.l.

Skutkiem przypisania odpowiedzialności zawodowej jest orzeczenie kary dyscyplinarnej. Najczęstszą podstawą skazań przez sądy lekarskie jest przypisanie lekarzowi błędu medycznego polegającego na postępowaniu niezgodnym z aktualnym stanem wiedzy lub należytą starannością, czyli naruszenie art. 4 u.z.l.l.d. w zbiegu z art. 8 Kodeksu Etyki Lekarskiej (szerzej o błędzie medycznym w ust. 6).

3.Jakie są prawne granice udzielania świadczeń zdrowotnych wynikające z art. 4 ustawy o zawodach lekarza i lekarza dentysty?

Zgodnie z art. 4 u.z.l.l.d. lekarz ma obowiązek wykonywać zawód:

  1. przy zastosowaniu aktualnej wiedzy medycznej;
  2. dostępnymi mu metodami i środkami zapobiegania, rozpoznawania i leczenia chorób;
  3. z zastosowaniem zasad etyki zawodowej;
  4. z należytą starannością.

    Przepis ten wyznacza granice powinności lekarza przy udzielaniu świadczeń zdrowotnych, a jednocześnie określa podstawy ewentualnej odpowiedzialności lekarza w przypadku, gdy nie zastosuje się do wskazanych w tym przepisie obowiązków. Naruszenie każdego z tych obowiązków może spowodować pociągnięcie lekarza do odpowiedzialności cywilnej, karnej lub zawodowej.

    3.1.Aktualna wiedza medyczna

    Wiedza, zgodnie z którą lekarz ma wykonywać zawód ma być aktualna, czyli nieprzestarzała. Wiedza medyczna dezaktualizuje się co 5-10 lat, co rodzi obowiązek stałego uzupełniania (aktualizowania) wiedzy. Z tym z kolei jest związany obowiązek doskonalenia zawodowego (art. 18 u.z.l.l.d.). Z aktualnej wiedzy medycznej wyprowadza się schematy postępowania, czyli standardy, które mają lekarzowi ułatwić pracę oraz zapewnić poczucie bezpieczeństwa prawnego, a pacjentowi zapewnić odpowiednią jakość świadczeń zdrowotnych. Standardy wykonywania zawodu lekarza określają wymagania minimalne, jakie system prawny stawia przed lekarzem w toku wykonywania zawodu. Innymi słowy to wzorce postępowania dobrego lekarza wyznaczone aktualnym poziomem wiedzy medycznej. Zastosowanie się lekarza w typowych sytuacjach do zaleceń i wymagań zawartych w standardach obowiązujących w danej dziedzinie powoduje, że jego postępowania zostanie ocenione jako prawidłowe z prawnego punktu widzenia i w związku z tym nie zostanie on pociągnięty do odpowiedzialności za szkodę, która powstała w wyniku prawidłowo udzielonego świadczenia. Standardy postępowania są ustalone przez odpowiednie gremia naukowe. Niektóre z nich zostały przeniesione do rozporządzenia (np. rozporządzenie w sprawie standardów postępowania medycznego w dziedzinie anestezjologii i intensywnej terapii dla podmiotów wykonujących działalność leczniczą), natomiast standardom w sprawie kryteriów i sposobu stwierdzenia trwałego nieodwracalnego ustania czynności mózgu Minister Zdrowia nadał formę obwieszczenia.

    Przykład 2

    W jednej ze spraw sąd przypisał odpowiedzialność karną lekarzowi neurologowi za śmierć pacjenta z powodu posocznicy. Lekarz ten pełnił dyżur na izbie przyjęć, gdzie nie rozpoznał zapalenia płuc, w efekcie czego doszło do śmierci pacjenta. Sąd przyjął, że lekarz specjalizujący się w neurologii może mieć stosunkowo niewielkie doświadczenie w rozpoznawaniu schorzeń układu oddechowego. Niemniej zapalenie płuc jest schorzenie występującym na tyle często, że każdy lekarz niezależnie od wykonywanej specjalności powinien znać objawy występujące w przebiegu tego schorzenia i posiadać umiejętność jego rozpoznania. Sąd ustalił tutaj wymagany od lekarza standard postępowania w oparciu o normatywny wzorzec sumiennego i rozważnego lekarza w ogóle, wyznaczający pewien minimalny standard wymagań w stosunku do każdego lekarza. W powyższym przypadku lekarz nie zastosował się do tego wzorca, co spowodowało przypisanie mu skutku w postaci śmieci pacjenta.

    3.2.Dostępność metod i środków

    Obowiązek udzielania świadczeń zdrowotnych dostępnych lekarzowi metodami i środkami zapobiegania, rozpoznawania i leczenia chorób oznacza, że lekarz jest zobowiązany stosować metody i środki, którymi osobiście dysponuje i które są mu znane. Lekarz nie może stosować metod i środków starych oraz nierokujących lub gorzej rokujących, jeżeli powszechnie są one zastępowane innymi metodami leczenia. Wyjątkowo lekarz nie poniesie odpowiedzialności karnej, gdy przy rozpoznaniu lub leczeniu choroby nie przestrzegał zasad wiedzy i sztuki lekarskiej, lecz stosował inne metody z tego powodu, że w istniejących warunkach nie mógł przestrzegać tych zasad, a zwłoka narażała chorego na niebezpieczeństwo utraty życia lub groźniejszą chorobę. Dokonując wyboru odpowiedniej metody leczenia spośród kilku dostępnych (i aktualnych) lekarz powinien także uwzględniać sytuację konkretnego pacjenta. Jako przykład obrazujący ten obowiązek lekarza często wskazuje się wycięcie mięśniaka macicy, który może zostać usunięty bez uszczerbku dla zdolności rozrodczych kobiety albo usunięty z całą macicą. Podejmując decyzję o zastosowaniu metod i środków wprawdzie jedynie dostępnych, ale mniej skutecznych lub przestarzałych, lekarz należycie realizujący swoje uprawnienia powinien rozważyć, czy nie skierować pacjenta do innego lekarza lub placówki zdrowotnej, która dysponuje odpowiednimi metodami lub środkami. Jeżeli podejmuje decyzję o zastosowaniu metody gorszej, musi to być metoda o dowiedzionej, realnej skuteczności. Lekarz nie może bowiem zejść poniżej pewnego minimum wynikającego z obowiązujących standardów medycznych. Jeżeli minimum tego nie może zachować, powinien zaniechać wykonania określonej czynności (wyjątki dotyczą sytuacji nagłych określonych w art. 30 u.z.l.l.d.). Istotne jest także, czy brak możliwości zastosowania metody nowszej nie obciąża lekarza (gdyż np. odpowiednio wcześniej nie zatroszczył się o odpowiednie wyposażenie). Lekarz powinien poinformować o istniejącej sytuacji pacjenta. Dostępność oznacza bowiem także wykonywanie świadczeń, na które pacjent wyraził zgodę. Brak zgody pacjenta na zastosowanie metody, która w ocenie lekarza jest najwłaściwsza powoduje, że lekarz stosując metodę „gorszą”, ale za zgodą pacjenta, nie przekracza swoich kompetencji, a jego działanie nie jest bezprawne. Jeszcze inne znaczenie pojęcia dostępność to możliwość udzielenia świadczeń, które są finansowane ze środków publicznych (świadczenia gwarantowane). W ramach obowiązującego systemu powszechnej opieki zdrowotnej pacjent nie ma zagwarantowanej możliwości skorzystania z każdej najbardziej skutecznej procedury, niezależnie od jej kosztu. Lekarz jest jednak zobowiązany poinformować pacjenta także o metodach diagnostycznych i leczniczych, które nie są refundowane z budżetu państwa, w celu dokonania przez pacjenta świadomego wyboru. Dla przykładu można wskazać, że lekarz nie narusza swoich obowiązków jeżeli sugeruje pacjentowi przebywającemu w publicznym szpitalu (lub nawet zachęca go) do zakupu na własny koszt leku, którego zastosowanie jest usprawiedliwione zdiagnozowanymi dolegliwościami pacjenta i stanowi najbardziej optymalną metodę leczenia.

    3.3.Należyta staranność

    Lekarz działa z należytą starannością jeżeli wykonując daną czynność przestrzega obiektywnych reguł, wynikających z aktualnego stanu wiedzy medycznej i pozamedycznej, a także wiedzy potocznej i zdrowego rozsądku, oraz mocno koncentruje się na wykonywanej czynności i stara się wykonać ją jak najefektywniej.

    Przykład 3

    Jako przykład niezachowania należytej staranności można wskazać pozostawienie po operacji w zeszytej ranie środków opatrunkowych, czy wycięcie pacjentce nerki z powodu rozpoznania guza złośliwego nerki, podczas gdy zapadła ona na przewlekłe ksantomatyczne odmiedniczkowe zapalenie nerek (XPN), które można było leczyć zachowawczo za pomocą antybiotyków i leków przeciwzapalnych.

    Rażącym uchybieniem obowiązkowi wykonywania czynności z należytą starannością jest także wykonanie opisu badania głowy tomografem komputerowym, stwierdzającego zmiany chorobowe na podstawie wyników badania innej pacjentki, jak również na taką samą ocenę zasługuje sposób wykorzystania wadliwej dokumentacji diagnostycznej przez lekarzy ordynatorów oddziałów neurologicznego i neurochirurgicznego i przeprowadzenie niepotrzebnej interwencji chirurgicznej.

    4.Jakie znaczenie mają zasady etyki lekarskiej?

    Obowiązek przestrzegania zasad etyki wynika nie tylko z art. 4 u.z.l.l.d., ale i art. 8 pkt 1 u.i.l., art. 8 zd. 2 ustawy z dnia 6 listopada 2008 r. o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta - dalej u.p.p., jak również z ogólnych norm etycznych. Z tego powodu zagadnienie to przedstawiam w oddzielnym punkcie, a nie jedynie jako jedna z powinności lekarza wynikająca z art. 4 u.z.l.l.d. Zasady etyki lekarza są ustanowione w Kodeksie Etyki Lekarskiej. KEL nie wymienia wszystkich zasad etycznych obowiązujących lekarza, ani wszystkich naruszeń, których może się on dopuścić. Lekarz jest bowiem zobowiązany kierować się także zasadami wyrażonymi w uchwałach samorządu lekarskiego, orzecznictwie sądów lekarskich oraz dobrymi obyczajami przyjętymi przez środowisko lekarskie (art. 76 KEL). Naruszenie zasad etyki lekarskiej stanowi podstawę pociągnięcia lekarza do odpowiedzialności zawodowej. Czy naruszenie zasad etyki lekarskiej może być także podstawą odpowiedzialności cywilnej jest sprawą wątpliwą, gdyż do tej pory do sądów cywilnych nie trafiły sprawy o odszkodowanie lub zadośćuczynienie w związku z takimi naruszeniami.

    Wśród zasad wyrażonych w KEL wyznaczających granice udzielania świadczeń zdrowotnych można wskazać na poniższe, które w mniejszym lub większym stopniu uzupełniają przepisy prawa powszechnie obowiązującego lub ułatwiają ich interpretację. Lekarz ma swobodę działań zawodowych, jednakże jest ona wyznaczona granicami aktualnej wiedzy medycznej oraz rzeczywistymi potrzebami pacjenta (art. 4 i 6 KEL). Swoboda działania lekarza jest także ograniczona zakresem zgody pacjenta (art. 15 KEL). Lekarzowi nie wolno posługiwać się metodami uznanymi przez naukę za szkodliwe, bezwartościowe lub nie zweryfikowanymi naukowo, a wybierając formę diagnostyki lub terapii ma obowiązek kierować się przede wszystkim kryterium skuteczności (art. 57 KEL). Z obowiązkami tymi związana jest powinność lekarza do stałego uzupełniania i doskonalenia wiedzy i umiejętności zawodowych (art. 56 ust. 1 KEL).

    Przykład 4

    Jako przykład naruszenia art. 57 KEL można wskazać zastosowanie przez lekarza homeopatii. Jeden z okręgowych rzeczników odpowiedzialności zawodowej postawił lekarzowi zarzut stosowania homeopatii jako niestandardowej metody leczenia. Sąd lekarski stwierdził, że brak jest dowodów naukowych potwierdzających pozytywne działanie preparatów homeopatycznych, jednakże brak również dowodów przeciwnych. Jak wynikało z materiału dowodowego zgromadzonego w sprawie lekarz nikomu nie zaszkodził, przeciwnie - świadkowie zeznali, że przepisane przez lekarza środki im pomogły. Wobec tych ustaleń faktycznych, sąd uniewinnił lekarza.

    Lekarz ma także obowiązek przeprowadzania wszelkiego postępowania diagnostycznego, leczniczego i zapobiegawczego z należytą starannością (art. 8 KEL). Ponadto jest zobowiązany do wykonywania czynności jedynie w zakresie swoich umiejętności zawodowych, a w przypadku, gdy jakieś czynności je przewyższają musi się zwrócić do bardziej kompetentnego lekarza. Nie dotyczy to jednak przypadków, gdy zwłoka w udzieleniu pomocy może zagrażać życiu i zdrowiu chorego (art. 10 KEL). W razie wątpliwości diagnostycznych i leczniczych musi zasięgnąć konsultacji innego lekarza. Opinia innego lekarza ma charakter doradczy, gdyż za całość postępowania odpowiada lekarz prowadzący (art. 54 KEL).

    5.Jak należy rozumieć działanie w granicach posiadanej wiedzy i umiejętności praktycznych?

    Jak wyżej już wskazano art. 10 KEL zobowiązuje lekarza do wykonywania czynności jedynie w zakresie umiejętności zawodowych, a w przypadku, gdy jakieś czynności przewyższają te umiejętności musi się zwrócić do bardziej kompetentnego lekarza. Ponadto jeżeli lekarz ma wątpliwości diagnostyczne lub terapeutyczne powinien zasięgnąć opinii innego lekarza (art. 37 u.z.l.l.d. i art. 54 KEL). Podjęcie decyzji w sprawie zasięgnięcia opinii należy do lekarza, jeżeli jednak stwierdzi on, że nie jest w stanie sam rozstrzygnąć wątpliwości, które mogą być usunięte dzięki konsultacji, ma obowiązek wystąpienia o nią. O zasięgnięcie takiej opinii może zawnioskować także pacjent lub jego przedstawiciel ustawowy. W tym przypadku lekarz ma obowiązek zasięgnięcia opinii, gdy uzna, że jest to uzasadnione w świetle wymagań medycznych. Jeżeli więc według wiedzy lekarza postępowania zaproponowane pacjentowi jest najlepsze, a ponadto pacjent został poinformowany w sposób wyczerpujący o innych metodach postępowania, lekarz nie ma obowiązku zasięgania dodatkowej opinii. Zasięgnięcie opinii jest możliwe na każdym etapie postępowania leczniczego. Może ono polegać na zwróceniu się do lekarza specjalisty w odpowiedniej dziedzinie medycyny albo na zorganizowaniu konsylium lekarskiego. Pacjent ma prawo także zażądać zasięgnięcia opinii lekarza, który nie jest lekarzem specjalistą (art. 6 ust. 3 pkt 1 u.p.p.). W przypadku, gdy lekarz konsultuje przypadek pacjenta z lekarzem o większym doświadczeniu zawodowym lub wyższych kwalifikacjach, to należy uznać to za pomoc koleżeńską. W tym przypadku nie dochodzi do naruszenia obowiązku lekarza wskazanego w art. 42 u.z.l.l.d., dotyczącego udzielania porad wyłącznie po uprzednim, osobistym zbadaniu pacjenta, a porada taka może zostać udzielona np. telefonicznie. Należy także przyjąć, że w tym przypadku za całość postępowania diagnostycznego lub leczniczego odpowiada lekarz prowadzący i nie rodzi to odpowiedzialności lekarza udzielającego konsultacji. Natomiast odmiennie należy potraktować sytuację, w której dochodzi do konsultacji bezpośredniej, w której lekarz konsultujący ma kontakt z pacjentem i ewentualnie zgromadzoną już dokumentacją medyczną; wówczas ponosi on odpowiedzialność za swoje działanie. Naruszenie art. 37 u.z.l.l.d. może być podstawą odpowiedzialności lekarza.

    Przykład 5

    Jako przykład można wskazać sprawę, w której nastawienia skomplikowanego złamania nogi w kostce, które wymagało dużej wiedzy fachowej, dokonał lekarz internista posiadający czteromiesięczny staż pracy, bez nadzoru doświadczonego lekarza właściwej specjalności, np. w dziedzinie traumatologii. Sąd uznał to za podstawowy błąd w sprawie. Drugim błędem było tego lekarza było niezauważenie, że złamaniu uległy obie kostki, co wywarło decydujący wpływ na przebieg dalszego leczenia, gdyż przy złamaniu obu kostek pacjentka powinna pozostać w szpitalu (podczas gdy odesłano ją do domu). Możliwość lub konieczność zasięgnięcia opinii innego lekarz nie zwalnia lekarza prowadzącego chorego z wywiązywania się z obowiązku gwaranta opieki lekarskiej wynikającego z art. 4 u.z.l.l.d. Bezskuteczne oczekiwanie na przeprowadzenie konsultacji, w sytuacji zagrożenia życia pacjenta, może bowiem zostać uznane za niedochowanie należytej staranności i niedopełnienie powierzonych obowiązków.

    Przykład 6

    Za przykład może posłużyć tu sprawa dwóch lekarzy szpitalnego oddziału ratunkowego, którzy pomimo iż mieli świadomość, że pacjent z raną kłutą klatki piersiowej powinien być niezwłocznie operowany, a wielokrotne monity o konsultację chirurgiczną pozostawały bez reakcji, nie podjęli zdecydowanych kroków zmierzających do poddania pacjenta zabiegowi operacyjnemu. Brak natychmiastowej konsultacji chirurgicznej pomimo wielokrotnych monitów lekarzy SOR powinien skutkować niezwłocznie powiadomieniem wyższych przełożonych.

    6.Kiedy mamy do czynienia z błędem medycznym prowadzącym do odpowiedzialności lekarza?

    Lekarz, który wykonuje daną czynność zgodnie z aktualną wiedzą medyczną oraz z należytą starannością nie jest prawnie odpowiedzialny za niepożądany skutek jaki z tej czynności by wynikł. Postępowanie sprzeczne z powszechnie uznawanymi zasadami wiedzy medycznej uznawane jest za błąd medyczny (in. błąd lekarski, czy błąd w sztuce medycznej). Ogólnie rzecz ujmując, lekarz popełnia błąd jeżeli nie rozpoznał choroby lub rozpoznał ją nieprawidłowo, leczył w sposób nieprawidłowy, podjął się leczenia pomimo braku odpowiednich umiejętności lub gdy zaniedbał lub zlekceważył chorego. W razie zawinionego błędu sztuki lekarskiej lekarz może odpowiadać karnie za przestępstwo przeciwko życiu lub zdrowia pacjenta w związku z zabiegiem leczniczym (rozumianym w szerokim znaczeniu pojęcia, tzn. obejmującym diagnozę, terapię i profilaktykę chorób). Może on także ponieść odpowiedzialność cywilną lub zawodową. Za błąd medyczny może zostać uznane np. posłużenie się przy operacji metodą, wprawdzie skuteczną, ale aktualnie uważaną za przestarzałą (bo są metody nowsze, mniej inwazyjne lub z którymi wiąże się mniejsze ryzyko powikłań). Jednakże błędem w sztuce lekarskiej jest czynność (zaniechanie) lekarza w zakresie diagnozy lub terapii, niezgodna z nauką medycyny, ale w zakresie dla lekarza dostępnym. Stąd jeżeli lekarz posłuży się metodą mniej skuteczną, ale wyłącznie mu dostępną w danym przypadku, nie można jego postępowania uznać za błąd medyczny. Inne są bowiem możliwości lekarza np. w szpitalu klinicznym, a inne w szpitalu znajdującym się w małej miejscowości, w którym lekarz obiektywnie nie może skorzystać z niektórych metod i środków z uwagi na brak odpowiedniego sprzętu. Za błąd medyczny może zostać uznany także wybór metody postępowania (spośród kilku aktualnych) w stosunku do danego pacjenta (np. przy wycięciu mięśniaka macicy u młodej kobiety, która chce mieć dzieci).

    7.Podsumowanie

    Jak wynika z poważnego lekarz nie powinien podejmować się leczenia w zakresie, w którym nie posiada dostatecznej wiedzy lub umiejętności praktycznych, z wyjątkiem sytuacji nagłego zagrożenia życia lub zdrowia pacjenta. Powinien posiadać odpowiednie kwalifikacje, aby podejmowane przez niego działania pozostawały na poziomie aktualnej wiedzy medycznej dostępnej każdemu lekarzowi, co wymaga uzupełniania posiadanej wiedzy i umiejętności. Lekarz jest także zobowiązany dokładać najwyższej staranności przy udzielaniu świadczeń zdrowotnych, co oznacza, że powinien robić wszystko co może i co powinien zrobić w danej sytuacji.