BGK zapowiedział 6 marca, że środki z emisji euroobligacji zasilą tzw. fundusz covidowy. Wcześniej, 29 lutego „Rzeczpospolita” informowała, że samorządy dostaną z niego pieniądze na zakontraktowane inwestycje.
Fundusz Przeciwdziałania Covid-19 powstał, aby finansować zwalczanie epidemii i przeciwdziałać skutkom kryzysu społeczno-gospodarczego. Rząd kupił z tych zasobów szczepionki, opłacał szpitale tymczasowe, ale finansował także sektor turystyczny, dodatki węglowe, rządowe fundusze na inwestycje. W ubiegłym roku został zasilony pieniędzmi ze składki zdrowotnej (fundusz zapasowy NFZ). Stał się „szarą strefą” wydatków publicznych.
Powolne wygaszanie funduszu covidowego
Łukasz Kozłowski, główny ekonomista Federacji Przedsiębiorców Polskich, zauważa że Fundusz Przeciwdziałania Covid-19 jest na etapie powolnego wygaszania, ale wciąż realizowane są z niego wydatki. - Do rozliczenia wciąż pozostały chociażby szczepionki. Na fundusz przeniesiono koszty finansowania tarcz energetycznych. Niektóre operacje mają charakter długoterminowy - wskazuje.
- W tym kontekście dofinansowanie funduszu covidowego nie jest kontrowersyjne. Pytanie, jak będzie wyglądał budżet na przyszły rok i jakie będą źródła finansowania wydatków - zaznacza.
Czytaj także na Prawo.pl: Fundusz covidowy stał się szarą strefą wydatków budżetowych
Dr Sławomir Dudek, prezes Instytutu Finansów Publicznych mówi o konieczności przywrócenia praworządności finansów publicznych. Zaznacza, że realizowanie budżetu poza ustawą budżetową łamie art. 219 konstytucji (budżet państwa jest uchwalany w formie ustawy budżetowej – red.). – Fundusze BGK nie są elementem ustawy. To, że wydatkują pieniądze na usługi publiczne, może nawet potrzebne, oznacza złamanie konstytucji. Trzeba to bezwzględnie naprawić. Albo przywracamy praworządność, albo nie – przekonuje.
Czytaj też w LEX: Chmielnicki Paweł, Przeciwdziałanie nadużywaniu wsparcia ze strony państwa w trakcie VIII i IX kadencji Sejmu RP >
Wydatki poza budżetem w 2024 r.
Zwraca uwagę, że rząd Donalda Tuska miał zaledwie cztery dni na zmiany w ustawie budżetowej przygotowanej przez rząd Mateusza Morawieckiego. – Rząd Morawieckiego, planując rok 2024 założył, że 80 mld zł wydatków będzie realizowana poza definicją konstytucyjną budżetu. Można to było wyczytać, bo planów nikt nie widział. Zakładano zadłużenie funduszy BGK na 80 mld zł – dodaje Sławomir Dudek. Zaznacza, że w BGK jest ponad 20 funduszy.
W piątek przed południem zapytaliśmy Kancelarię Prezesa Rady Ministrów i Ministerstwo Finansów, na jaką sumę szacowane są w 2024 r. wydatki finansowane poza budżetem państwa, czyli m.in. z Funduszu Przeciwdziałania Covid-19? Do czasu publikacji tekstu nie otrzymaliśmy odpowiedzi.
Jakie plany w sprawie pozabudżetowych wydatków ma rząd?
- O ile widzimy działania i plan działań w obszarze sprawiedliwości, to w przypadku finansów publicznych informacji czy jawnej deklaracji: przywracamy praworządność, ze strony rządu nie ma. To jest niepokojące – uważa Sławomir Dudek. - Liczę, że wkrótce , w rocznice 100 dni rządu usłyszymy konkretne deklaracje i mapę drogową przywracania budżetowi jego konstytucyjnej rangi - dodaje.
Czytaj też w LEX: Strzała Karol, Generowanie wydatków na cele publiczne - tendencje polityki legislacyjnej ustawodawcy polskiego w latach 1990-2020 >
Eksperci uważają, że nowe kierownictwo resortu finansów powinno dokonać szczegółowego audytu stanu finansów. Konieczny jest według nich bilans otwarcia i ustalenie, jakie są zobowiązania, faktyczny deficyt w funduszach nieujętych w ustawie budżetowej. Należałoby też zaktualizować dochody i wydatki łącznie.
- Od 2024 r. Polska będzie objęta procedurą nadmiernego deficytu i w maju lub czerwcu 2024 r. Komisja Europejska wyda wobec Polski zalecenia w zakresie tempa dostosowania fiskalnego, czyli ograniczenia wydatków. Nie ułatwi to działań na rzecz stymulacji wzrostu gospodarczego. W takich warunkach przyjdzie reformować cały złożony system finansów publicznych – czytamy w analizie „Stabilny i przejrzysty budżet pod kontrolą obywateli. Plan naprawy finansów publicznych” przygotowanej przez Sławomira Dudka i Ludwika Koteckiego, w partnerstwie trzech organizacji pozarządowych: Instytutu Finansów Publicznych, Instytutu Odpowiedzialnych Finansów oraz pomysłodawcy projektu Fundacji Przyjazny Kraj.
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
