Na stronach Rządowego Centrum Legislacji ma pojawić się projekt kolejnej nowelizacji ustawa z 12 marca 2022 r. o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa. Obecne rozwiązania obowiązują do 30 czerwca br. Przeczytaj więcej: Pomoc dla uchodźców z Ukrainy przedłużona do 30 czerwca, w niektórych sytuacjach dłużej.  Projekt przedłuży ochronę tymczasową dla obywateli Ukrainy uciekających przed wojną, wprowadzoną decyzją wykonawczą Rady (UE) 2022/382 z 4 marca 2022 r. do 30 września 2025, a gdyby dyrektywa unijna przedłużyła ochronę do marca 2026 r. w ustawie mają zostać zaszyte przepisy o automatycznym przedłużeniu tej ochrony.

 

Z ochrony tymczasowej na pobyt tymczasowy

Zgodnie z projektem, pobyt obywateli Ukrainy, którym nadano numer PESEL UKR będzie legalny do 30 września 2025 roku. Jednocześnie od przyszłego roku będzie możliwa zmiana statusu pobytu z obecnej ochrony tymczasowej na pobyt czasowy który jest korzystniejszy i opisany w ustawie o cudzoziemcach.

Propozycja zakłada, że zmiana statusu na pobyt czasowy będzie możliwa dla obywatela Ukrainy, który spełni następujące warunki: 

  • uzupełni i zaktualizuje wszystkie niezbędne dane w bazie PESEL UKR w organie gminy np. jeśli odciski palców są nieczytelne trzeba pobrać jej powtórnie;
  • złoży elektroniczny wniosek do wojewody;
  • miał aktywny status UKR w dniu 4 marca 2024 r. i w dniu składania wniosku,
  • służby odpowiedzialne za bezpieczeństwo, nie wniosą sprzeciwu w sprawie zmiany statusu pobytowego.

Po pozytywnym przejściu procedury, osoba ta otrzyma kartę pobytu z adnotacją „poprzednio posiadał ochronę czasową”. Uchodźcy wniosek o zmianę ochrony czasowej na pobyt tymczasowy będą mogli złożyć w dowolnym dla siebie terminie do marca 2025 roku w urzędzie gminy. Dr hab. Maciej  Duszczyk, wiceminister spraw wewnętrznych i administracji, podkreśla, że weryfikacja i uzupełnienie danych ważne są też z punktu widzenia bezpieczeństwa państwa.

- Około 1/3 uchodźców wjechała do Polski na podstawie oświadczeń, że są obywatelami Ukrainy. Teraz jest czas, by to wyprostować – zaznacza wiceminister.

Według rządu z procedury zmiany statutu może skorzystać ok. 96 proc. Ukraińców.

- Ze względu na różne sytuacje zostawiamy ochronę tymczasową, dając tym osobom możliwość dokonania wyboru, co jest dla nich korzystniejsze w danym momencie do 30 września 2025 r – mówi wiceminister.

Rozwiązanie to zacznie obowiązywać dopiero co do zasady od przyszłego roku. Indywidualnie statut uchodźcy zmieni się w momencie odebrania przez obywatela Ukrainy karty prawa do pobytu tymczasowego w Polsce i będzie obowiązywał przez trzy lata.

 

Rząd wygasi niektóre świadczenia

Z założeń ustawy wynika, że od 1 lipca br. nastąpi wygaszenie wsparcia w zakresie finansowania:

  •  wykonywania fotografii;
  •  jednorazowego świadczenia pieniężnego 300 zł na „zagospodarowanie”.

Wiceminister Duszczyk zastrzega, że nowelizacja nie likwiduje tych uprawień, a je zamraża. Uzasadnia to tym, że nie wiadomo, jak przebiegać będzie wojna w Ukrainie, czy nie dojdzie znowu do masowego napływu uchodźców. W takiej sytuacji narzędzia ustawy pomocowej można bez problemu przywrócić.

Od 1 lipca br. finansowanie wsparcia w postaci zakwaterowania i wyżywienia uchodźców z Ukrainy, będących w szczególnie trudnej sytuacji, będzie możliwe jedynie na podstawie podpisanej umowy z właściwym miejscowo wojewodą lub organem samorządowym, działającym na polecenie wojewody. Zmienią się także zasady partycypacji w kosztach pobytu i wyżywienia w ośrodkach zbiorowego zakwaterowania. Rząd chciałby, aby rodziny częściowo płaciły za te świadczenia np. ze świadczenia 800 zł plus.

Największe kontrowersje wzbudza wygaszenie świadczenia pieniężnego z art. 13 ustawy pomocowej, związanego z rekompensatą kosztów pobytu i wyżywienia uchodźców wojennych, ponoszonych przez właścicieli lokali prywatnych tzw. świadczenia 40 zł. Zdaniem resortu próby uszczelnienia systemy nie powiodły się i z tym pobytem jest związanych coraz więcej patologii.  Przeczytaj także: Rząd zlikwiduje świadczenie 40 zł na pomoc uchodźcom z Ukrainy.

Pomoc dla uchodźców z Ukrainy ma się skupić w ośrodkach wspólnego zamieszkiwania finansowanych na podstawie art. 12 ustawy pomocowej. Zdaniem wiceminister Duszczyka, dziś w ośrodkach tych przebywa ponad 39,9 tys., uchodźców, co stanowi niespełna 4 proc. uchodźców z Polsce Liczbę tę kwestionują jednak fundacje i organizacje pozarządowe, argumentując, że dane te dotyczą tylko ośrodków prowadzonych przez wojewodów. Ich zdaniem, w różnego rodzaju ośrodkach zakwaterowania zbiorowego mieszka 20 proc. uchodźców. 

Podczas konferencji "Każdy człowiek ma prawo do godnego życia”, która odbyła się 26 marca Aneta Żochowska, dyrektor Fundacji Leny Grochowskiej, podkreślała, że Fundacja prowadzi 5 domów uchodźczych, w których mieszka obecnie 900 osób, a finansowaniu ze środków wojewody podlega tylko jeden. Przez 2 lata, mimo starań Fundacji, nie udało się włączyć pozostałych domów do zasobów wojewodów. Zatem proponowane rozwiązanie tylko w samej Fundacji pozbawi wsparcia około 300 osób (niepełnosprawnych, starszych, chorych), które mogłoby być kontynuowane, gdyby miejsca te były objęte umową z wojewodą.

Monika Korowajczyk-Sujkowska z IOM Polska zwracała zaś uwagę, że w kraju nie ma przepisów, regulacji ani definicji miejsca zakwaterowania zbiorowego, nie wspominając o uregulowaniu standardów mieszkaniowych, jakie takie miejsca powinny zapewniać.

 

Sprawdź również książkę: Ukraińsko-polska umowa o pomocy prawnej i stosunkach prawnych w sprawach cywilnych i karnych. Komentarz do przepisów o sprawach cywilnych >>


 

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.