Ustawa z dnia 9 lutego 2024 r. o zmianie ustawy o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa, ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych została opublikowana 21 lutego, a 22 lutego weszła w życie.

Nowelizacja ustawy z 12 marca 2022 r. o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa wynika z decyzji Rady UE z 19 października, która przedłużyła tymczasową ochronę dla ukraińskich uchodźców do 4 marca 2025 r. Zgodnie z dotychczasowymi przepisami ustawy pobyt obywateli Ukrainy jest legalny, jeśli przybyli do Polski w okresie od 24 lutego 2022 r. do 4 marca 2024 r. Rząd zaproponował wydłużenie obowiązujących do tej pory rozwiązań do 30 czerwca br. W międzyczasie planuje rozpocząć prace nad zmianami merytorycznymi oraz wydłużeniem terminu obowiązywania ustawy zgodnie z decyzją Rady Unii Europejskiej. Prace te zostaną poprzedzone konsultacjach z jednostkami samorządu terytorialnego, instytucjami publicznymi, organizacjami pozarządowymi i innymi zainteresowanymi podmiotami.

Zaproponowane przez rząd rozwiązania 9 lutego uchwalił Sejm głosami 414 posłów za, 15  przeciw i jednym pośle, który wstrzymał się od głosu.

 

Ponad 1 mln Ukraińców zachowa uprawnienia

Nowelizacja zakłada wydłużenie obywatelom Ukrainy okresu ważności wiz krajowych i zezwoleń czasowych, a także terminu do opuszczenia przez Ukraińców terytorium Polski oraz terminu dobrowolnego powrotu obywatela Ukrainy. Wydłużone zostaną również ważności kart pobytu, polskich dokumentów tożsamości cudzoziemca oraz dokumentów "zgoda na pobyt tolerowany" wydanych obywatelom Ukrainy, a także okres, w którym pobyt obywatela Ukrainy uznawany jest za legalny na terytorium Polski na podstawie wizy Schengen. A to oznacza, że uchodźcy wojenni z Ukrainy, których pobyt uznany jest za legalny mają m.in.

  • swobodny dostęp do rynku pracy;
  • prawo do korzystania świadczeń rodzinnych;
  • dostęp do opieki zdrowotnej;
  • możliwość wykonywania działalności gospodarczej.

Do 30 czerwca 2024 r. przedłużono rozwiązania dotyczące:

  • okresu, w którym dopuszcza się na potrzeby zamieszkania zbiorowego obywateli Ukrainy tymczasowe wykorzystanie oddanego do użytku obiektu budowlanego, który nie spełnia wymagań przepisów techniczno-budowlanych, przeciwpożarowych oraz higieniczno-sanitarnych;
  • okresu ważności wydanych lub udzielonych obywatelom Ukrainy: wiz krajowych, zezwoleń na pobyt czasowy, kart pobytu, polskich dokumentów tożsamości cudzoziemca oraz dokumentów „zgoda na pobyt tolerowany”;
  • terminu do opuszczenia przez obywatela Ukrainy terytorium RP;
  • okresu, w którym uznaje się za legalny pobyt obywatela Ukrainy na terytorium RP na podstawie wizy Schengen wydanej przez polski organ lub organ innego państwa obszaru Schengen, a także dokumentów określonych w rozporządzeniu Rady (WE) nr 1030/2002;
  • okresu, w którym nie stosuje się przepisów dotyczących wymaganego dochodu w postępowaniach w sprawie udzielenia zezwolenia na pobyt czasowy w celu prowadzenia działalności gospodarczej przez obywatela Ukrainy, który wykonuje działalność gospodarczą na podstawie wpisu do Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej.

Ponadto, w mocy pozostają przepisy prawa zawarte w art. 2 ust. 10 i 11  ustawy, które dodatkowo przedłużają okres uznawanego za legalny pobytu:

do 31 sierpnia 2024 r. w przypadku:

  1. osób, które w dniu 30 czerwca 2024 r. będą korzystać z wychowania przedszkolnego, będą realizować obowiązek szkolny albo realizować obowiązek nauki, a jeżeli te osoby są małoletnie – również ich rodziców lub opiekunów;
  2. osób, które w dniu 30 czerwca 2024 r. będą pobierać naukę w przedszkolu lub szkole funkcjonujących w ukraińskim systemie oświaty z wykorzystaniem metod i technik kształcenia na odległość, a jeżeli te osoby są małoletnie – również ich rodziców lub opiekunów;
  3. osób, które nie później niż w roku szkolnym 2022/2023 rozpoczęły naukę w branżowej szkole II stopnia, szkole policealnej lub szkole dla dorosłych, a jeżeli te osoby są małoletnie – również ich rodziców i opiekunów.

do 30 września 2024 r. w przypadku:

  •     osób, które przystępują do egzaminu maturalnego w terminie poprawkowym, a jeżeli te osoby są małoletnie – również ich rodziców i opiekunów.

    Przedłużenie uprawnień dla personelu medycznego

    Zakłada również przedłużenie okresu obowiązywania szczególnych uprawnień dla ukraińskich lekarzy, lekarzy dentystów, pielęgniarek i położnych. Okres, w którym można udzielić zgody na wykonywanie zawodu i przyznać warunkowe prawo wykonywania zawodu wspomnianym grupom pracowników, którzy uzyskali kwalifikacje poza terytorium UE zostanie przedłużony do 28 miesięcy - licząc od dnia 24 lutego 2022 r.

    O tyle samo zostanie wydłużony okres, w którym minister zdrowia może nadać numer odpowiadający numerowi prawa wykonywania zawodu na wniosek lekarza albo lekarza dentysty, który uzyskał zaświadczenie o wpisie do prowadzonego przez Naczelną Radę Lekarską rejestru lekarzy tymczasowo i okazjonalnie wykonujących zawód i zgłosił zamiar udzielania świadczeń zdrowotnych obywatelom Ukrainy.

    Przedłużenie dotychczasowych rozwiązań od 4 marca do 30 czerwca ma kosztować Skarb Państwa 1 mld 865 mln zł.

     

    Preferencje podatkowe do końca roku

    Na wniosek m.in. Ministerstwa Finansów i organizacji humanitarnych uchwalono też przepisy dotyczące preferencji podatkowych. Obecne przepisy obowiązują do 31 grudnia 2023 r., nowelizacja przedłuża ich obowiązywanie do 31 grudnia 2024 r. Preferencje te polegają m. in. na:

    • możliwości odliczenia darowizn przekazanych po dniu 23 lutego 2022 r. na cele związane z przeciwdziałaniem skutkom działań wojennych w Ukrainie,
    • niezaliczaniu do przychodów wartości darowizn oraz nieodpłatnych świadczeń otrzymanych po dniu 23 lutego 2022 r. w związku z przeciwdziałaniem skutkom działań wojennych w Ukrainie,
    • zwolnieniu z opodatkowania podatkiem PIT pomocy humanitarnej otrzymanej po dniu 23 lutego 2022 r. przez obywateli Ukrainy, którzy w związku z toczącymi się działaniami wojennymi opuścili swój kraj i przybyli do Polski,

    Pracodawcy chcieli wydłużenia okresu  

    Podczas procesu legislacyjnego Konfederacja Lewiatan wskazywała, że skoro 28 września 2023 r. Rada UE podjęła decyzję o przedłużeniu do 4 marca 2025 r. tymczasowej ochrony przyznanej uciekającym przed wojną obywatelom Ukrainy, to niezrozumiałym jest, dlaczego w rządowym projekcie termin ten skrócono w Polsce tylko do 31 czerwca 2024 roku. To wśród obywateli Ukrainy i pracodawców ich zatrudniających panuje niepewność wynikająca z rozbieżności tych terminów.

    - Dlatego proponujemy wydłużenie okresu obowiązywania ochrony czasowej dla obywateli Ukrainy do 4 marca 2025 r. Na taki sam okres należałoby również przedłużyć ważność polskich wiz krajowych, zezwoleń na pobyt czasowy, kart pobytu, polskich dokumentów tożsamości cudzoziemca i dokumentów „zgoda na pobyt tolerowany”. Wydłużeniu powinien też ulec okres, w którym pobyt obywateli Ukrainy w Polsce uznaje się za legalny – po wykorzystaniu prawa dopuszczalnego pobytu, wynikającego pierwotnie z polskich wiz Schengen oraz wiz i dokumentów pobytowych wydanych przez inne państwa obszaru Schengen lub ruchu bezwizowego – przekonywała Nadia Kurtieva, ekspertka Konfederacji Lewiatan.

    Wskazywała, że takie zmiany są konieczne zarówno w kontekście bezpieczeństwa migrantów wojennych. Mają znaczenie również z perspektywy polskiego rynku pracy. Już teraz pojawiają się  informacje, że ze względu na niepewną sytuację co do przedłużenia legalności pobytu Ukraińców, przedsiębiorcy tracą pracowników korzystających z przepisów ustawy.

    Konfederacja Lewiatan postulowała również doprecyzowanie regulacji dotyczących biegu terminu na dokonanie powiadomienia o powierzeniu pracy obywatelowi Ukrainy. "Wątpliwości budzi fakt, że pracodawca po raz drugi musi wysłać powiadomienie o zatrudnieniu obywatela Ukrainy w przypadku uzyskania decyzji o zezwoleniu na pobyt. Przy czym bieg terminu na dokonanie powiadomienia rozpoczyna się w dniu doręczenia tej decyzji obywatelowi Ukrainy. Prowadzi to do sytuacji, w której wobec pracodawcy, który nie jest stroną postępowania w sprawie udzielenia zezwolenia na pobyt, ale jest obarczony obowiązkiem dokonania pewnych czynności, mogą zostać zastosowane sankcje za nielegalne powierzenie pracy cudzoziemcowi" - pisała w swoim stanowisku.

    - Pracodawca nie dysponuje żadnymi instrumentami prawnymi, które by umożliwiały uzyskanie informacji o decyzji w sprawie zezwolenia na pobyt pracownika (chyba że występuje w roli pełnomocnika), dlatego postulujemy zmianę tego przepisu w taki sposób, aby termin 14 dni był liczony od dnia doręczenia przez cudzoziemca tej decyzji pracodawcy - dodaje Nadia Kurtieva.

     

    Ukraińsko-polska umowa o pomocy prawnej i stosunkach prawnych w sprawach cywilnych i karnych. Komentarz do przepisów o sprawach cywilnych [PRZEDSPRZED ebook

    Mateusz Pilich

    Sprawdź  

     

    -------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

    Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.