Wybory do Parlamentu Europejskiego: słowniczek utrudnia stosowanie Kodeksu

Zamieszczony w ustawie Kodeks wyborczy (Dz. U. Nr 21, poz. 112 z póź. zm.) w art. 5 słowniczek (definiujący i objaśniający niektóre pojęcia użyte w Kodeksie) zawiera zapisy skonstruowane w sposób, utrudniający klarowną interpretację i stosowanie niektórych przepisów Kodeksu.

Artykuł pochodzi z programu LEX dla Samorządu Terytorialnego.


Źródłem kłopotów m.in. może być niezastosowanie techniki odesłania do odpowiednich przepisów w przypadku definicji wyborcy niepełnosprawnego w art. 5 pkt 11 Kodeksu. Według definicji zamieszczonej w „słowniczku”, osobą niepełnosprawną jest osoba o ograniczonej sprawności fizycznej, psychicznej, umysłowej lub w zakresie zmysłów, która utrudnia mu wzięcie udziału w wyborach. Odesłanie znajdujemy dopiero w przepisach Kodeksu, regulujących kwestie głosowania przez pełnomocnika (Dział I Rozdział 7 art. 54-61) oraz w przepisach dotyczących głosowania korespondencyjnego przez wyborców niepełnosprawnych (Dział I Rozdział 7a art. 61a-61j). W obu przypadkach, wyborcą niepełnosprawnym jest osoba o znacznym lub umiarkowanym stopniu niepełnosprawności w rozumieniu ustawy z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (Dz. U. z 2010 r. Nr 214, poz. 1407, z późn. zm.). Do skorzystania z zawartych w tych przepisach dyspozycji jest uprawniona wyłącznie osoba niepełnosprawna, która posiada i jest gotowa okazać/załączyć kopię aktualnego orzeczenia właściwego organu orzekającego o ustaleniu stopnia niepełnosprawności.


Ustawodawca ewidentnie dokonał podziału osób niepełnosprawnych na dwie kategorie. Pomijając kwestie, że niepełnosprawni w określonych okolicznościach mogą poczuć się nierówno traktowani, w praktyce nie zawsze będzie można zweryfikować niepełnosprawność wyborcy poprzez żądanie załączenia bądź okazania odpowiedniej dokumentacji.


I tak np. osoba niepełnosprawna, bez obowiązku udowadniania (udokumentowania) swojej niepełnosprawności, będzie mogła na podstawie art. 27 Kodeksu skutecznie zażądać dopisania do spisu wyborców w wybranym przez siebie obwodzie, na obszarze gminy właściwej ze względu na miejsce stałego zamieszkania, w którym znajduje się lokal odpowiednio przystosowany dla osób niepełnosprawnych. Wystarczy, jeżeli złoży pisemny wniosek do urzędu gminy, w którym zawrze: nazwisko i imię (imiona), imię ojca, datę urodzenia, numer ewidencyjny PESEL (ewentualnie, obywatel państwa członkowskiego Unii Europejskiej, numer paszportu lub innego dokumentu stwierdzającego tożsamość) i adres zamieszkania.


W przypadku wyborów do PE nie stanowi to większego problemu, jednakże w przypadku wyborów do rad gminnych przepisanie się do innego obwodu często jest tożsame ze zmianą okręgu wyborczego, co może mieć wpływ na wynik głosowania.

Osoba niepełnosprawna ma prawo, również bez konieczności udokumentowania swojej niepełnosprawności, po podaniu imienia (imion) i nazwiska oraz adresu zamieszkania do otrzymania od wójta określonych informacji o wyborach (rozdział 5a Kodeksu).

Zgodnie z art. 40a Kodeksu wyborca niepełnosprawny może głosować przy użyciu nakładek na karty do głosowania sporządzonych w alfabecie Braille’a. Ustawa nie tylko nie nakłada obowiązku uwiarygodnienia niepełnosprawności przez wyborcę, który zgłosi wniosek o skorzystanie z takiego prawa ale nawet nie zastrzega (mimo, że jest to oczywiste), że chodzi tu o osoby niewidome czy niedowidzące. Sam zamiar głosowania w konkretnym lokalu wyborczym, przy użyciu nakładek na karty do głosowania sporządzonych w alfabecie Braille’a, może być zgłoszony przez wyborcę niepełnosprawnego wójtowi ustnie, pisemnie, telefaksem lub w formie elektronicznej do 14 dnia przed dniem wyborów.

Analogiczna sytuacja ma miejsce w przypadku prawa osoby niepełnosprawnej do udzielenia jej pomocy na podstawie art. 53 Kodeksu podczas czynności głosowania w lokalu wyborczym.

Z kolei, definicja zamieszczona w pkt. 7 art. 5 Kodeksu – zakładu opieki zdrowotnej, skonstruowana jako odesłanie do ustawy z dnia 30 sierpnia 1991 r. o zakładach opieki zdrowotnej (Dz. U. z 2007 r. Nr 14, poz. 89, z późn. zm.) stała się nieaktualna z uwagi na uchylenie wskazanej ustawy z dniem 1 lipca 2011 r. art. 220 ustawy z dnia 15 kwietnia 2011 r. o działalności leczniczej (t.j. Dz. U. 2013 r. poz. 217). Przyjęcie interpretacji, że pojęcie zakładu opieki zdrowotnej zostało zastąpione na wprost określeniem – podmiot leczniczy, które jest pojęciem zdecydowanie szerszym jest absolutnie nieuprawnione, zaś próby szukania analogii tych pojęć dla potrzeb procedury wyborczej całkowicie bezużyteczne. Sytuacja ta może wywołać komplikacje, szczególnie przy realizacji dyspozycji przepisów dotyczących tworzenia odrębnych obwodów głosowania oraz sporządzania dla nich spisów wyborców. W określonych okolicznościach, dane osobowe pacjentów/pensjonariuszy mają charakter danych wrażliwych i przekazywanie ich w celu sporządzenia (de facto) ogólnodostępnego spisu wyborców bez jednoznacznej podstawy prawnej będzie niemożliwe.

Artykuł pochodzi z programu LEX dla Samorządu Terytorialnego.