Ustawa z 7 października jest projektem poselskim, który wpłynął do Sejmu 7 grudnia 2021 r. Dotyczy uregulowania stanu prawnego niektórych nieruchomości objętych postępowaniem scaleniowym wszczętym na podstawie przepisów ustawy z dnia 26 marca 1982 r. o scalaniu i wymianie gruntów na wniosek właścicieli gospodarstw rolnych lub właścicieli gruntów danej wsi.

Ustawa ma uregulować sytuacje gruntów do których postępowania scaleniowe nie zostały formalnie zakończone, mimo że faktyczny proces scalenia gruntów został przeprowadzony.  Zawiera normy rozwiązujące problem przedłużających się procesów scaleniowych, w których została wydana decyzja zatwierdzająca projekt scalenia, lecz z różnych przyczyn została ona następnie, po wielu latach od jej wydania, wyeliminowana z obrotu prawnego (np. uchylona przez sąd). Chodzi o sytuacje, w których decyzja ta została wykonana, dane wynikające z operatu poscaleniowego opracowanego na podstawie tej decyzji stanowiły podstawę wpisu do ewidencji gruntów i budynków, a te z kolei podstawę do ujawnienia danych w księgach wieczystych.

Sprawdź w LEX: Organ wyższego stopnia właściwy do stwierdzenia nieważności decyzji zatwierdzającej projekt scalenia gruntów >>>

Sprawdź w LEX: Województwo może opracować założenia do projektu scalenia gruntów poza VAT >>>

 

 

Postępowania ciągnące się latami

W konsekwencji więc od dnia wydania decyzji scaleniowej do dnia jej wyeliminowania z obrotu prawnego nastąpił szereg czynności faktycznych (objęcie w posiadanie nowych działek przez uczestników postępowania scaleniowego, wpis do ewidencji gruntów i budynków) oraz czynności (czy zdarzeń) prawnych (sprzedaż nieruchomości oznaczonych według stanu poscaleniowego, dziedziczenie takich nieruchomości).

Jak uzasadniają autorzy ustawy przepisy rozwiążą problemy pojawiające się w skutek przedłużających się postępowań scaleniowych, nieukończonych formalnie od co najmniej kilkunastu lat, które znacząco ograniczają lub wręcz uniemożliwiają obrót prawny nieruchomościami.

Przykładem takiej sytuacji jest postępowanie scaleniowe we wsi Lipnica Wielka. Postępowaniem scaleniowym w tej wsi objęto 49 tys. 280 działek o średniej powierzchni 9 arów. 70 proc. działek nie miało dostępu do drogi publicznej. W wyniku scalenia liczbę działek ograniczono do 20 tys. 431, a średnia powierzchnia działki wzrosła do 21 arów. Łączny obszar scalenia wraz z prywatnymi lasami objął powierzchnię 4536 ha należącą do 2282 właścicieli. Podjęcie jednostkowych działań prawnych w celu ostatecznego uregulowania stanu tych gruntów nie jest możliwe, gdyż podjęcie czynności wobec jednej nieruchomości wywiera wpływ na stan prawny kolejnej nieruchomości. W praktyce oznaczałoby to otwarcie zawiłych, długotrwałych i kosztownych postępowań o niepewnych wynikach.

 

Potwierdzeniem aktualności danych będzie zaświadczenie wydawane przez starostę

Zgodnie z art. 2 ustawy w przypadku uchylenia przez sąd administracyjny ostatecznej decyzji o zatwierdzeniu projektu scalenia gruntów i braku możliwości ponownego przeprowadzenia postępowania scaleniowego, nowe dane ujawnione w ewidencji gruntów i budynków, wynikające z ostatecznej decyzji o zatwierdzeniu projektu scalenia gruntów, posiadają przymiot aktualności w zakresie nowego oznaczenia oraz nowego stanu prawnego gruntów wydzielonych w wyniku scalenia gruntów. Potwierdzenie aktualności danych dla obszaru scalenia gruntów następuje w drodze zaświadczenia wydawanego przez starostę (art. 3 ust. 1).

Ustawa określa elementy składowe treści przedmiotowego zaświadczenia oraz przewiduje, że zaświadczenie wydawane jest z urzędu, modyfikując tym samym przepisy Kodeksu postępowania dotyczące w zakresie wydawania zaświadczeń. Starosta dołącza zaświadczenie do operatu scaleniowego przyjętego do państwowego zasobu geodezyjnego i kartograficznego, w terminie 14 dni od dnia jego wydania.

W myśl art. 4 ust. 1 i 2  ustawy starosta z urzędu wydaje zaświadczenie potwierdzające aktualność nowych danych, o których mowa w art. 2, dla każdej jednostki rejestrowej gruntów na obszarze scalenia dla gruntów o uregulowanym stanie prawnym. Wskazane zaświadczenie wydawane jest w terminie w terminie 12 miesięcy od dnia uchylenia przez sąd administracyjny ostatecznej decyzji o zatwierdzeniu projektu scalenia gruntów, przy wystąpieniu przesłanki braku możliwości ponownego przeprowadzenia postępowania scaleniowego. Ustawa określa elementy składowe treści zaświadczenia.

Czytaj w LEX: Sytuacja prawna właściciela, który w postępowaniu scaleniowym nie otrzymał żadnego gruntu w zamian za grunty posiadane przed scaleniem >>>

Zaświadczenie podstawą do zmian w księgach wieczystych

Ustawa określa, że starosta, w terminie 14 dni od dnia wydania zaświadczenia, przekazuje zaświadczenie do sądu właściwego do prowadzenia księgi wieczystej. Stanowi ono podstawę:

  • wpisu z urzędu w dziale I księgi wieczystej podstawy oznaczenia nieruchomości,
  • wykreślenia z urzędu w dziale III księgi wieczystej ostrzeżenia o niezgodności między stanem prawnym nieruchomości ujawnionym w księdze wieczystej a rzeczywistym stanem prawnym, o którym mowa w art. 10 ust. 2 ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o księgach wieczystych i hipotece oraz do odmowy wpisu ostrzeżenia,
  • oznaczenia nieruchomości przy zakładaniu księgi wieczystej.

Za dokonanie wpisów oraz od wniosków o założenie księgi wieczystej, o których mowa powyżej, nie uiszcza się opłat sądowych. Ustawa wejdzie w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia.

 

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.