Możliwość świadczenia krótkookresowego wsparcia w formie dziennej lub całodobowej przez domy pomocy społeczne (DPS) od 1 listopada br. wprowadza ustawa z 28 lipca 2023 r. o zmianie ustawy o pomocy społecznej oraz niektórych innych ustaw. Krótkookresowe wsparcie w DPS będzie mogła otrzymać osoba pełnoletnia, która wymaga wsparcia z powodu wieku, choroby lub niepełnosprawności, i nie jest mieszkańcem DPS, a osoby wspierające ją na co dzień w domu mają czasowe ograniczenie, aby zapewnić jej opiekę.
Zobacz nagranie szkolenia: Nowelizacja ustawy o pomocy społecznej z 28 lipca 2023 r. - kluczowe zmiany >
Chcesz zapisać ten artykuł i wrócić do niego w przyszłości? Skorzystaj z nowych możliwości na Moje Prawo.pl
Warunki świadczenia wsparcia krótkoterminowego nie są precyzyjne
Projekt rozporządzenia Ministra Rodziny i Polityki Społecznej zmieniającego rozporządzenie w sprawie domów pomocy społecznej z 12 września (nr z wykazu 150) określa szczegółowe warunki, jakie muszą zapewnić DPS-y, aby świadczyć krótkoterminowe wsparcie dzienne lub całodobowe. Są to m.in.:
- wyodrębnione pomieszczenia do świadczenia usług wsparcia krótkoterminowego, bez barier architektonicznych, na osobę ma przypadać nie mniej niż 4 metry kwadratowe,
- zapewnione miejsca do odpoczynku z miejscami do leżenia,
- co najmniej dwie dostosowane toalety wyposażone w umywalkę, osobne dla kobiet i mężczyzn, jedna maksymalnie na 10 osób,
- osoby podczas krótkoterminowego wsparcia będą mogły korzystać z całej infrastruktury DPS pod warunkiem, że nie zakłócą spokoju mieszkańcom,
- zapewnienie minimum trzech posiłków podczas całodobowego krótkookresowego wsparcia i dwóch posiłków podczas dziennego wsparcia, w obu przypadkach jeden musi być gorący,
- zapewnienie kadry świadczącej te usługi w odpowiednim wymiarze czasu pracy – 0,4 pełnego wymiaru czasu pracy na jedną osobę otrzymującą krótkoterminowe wsparcie całodobowe i 0,2 etatu na jedną osobę otrzymującą wsparcie krótkookresowe dzienne,
- dokumentacja przez dyrektora DPS świadczonych usług krótkoterminowych,
- zapewnienie uczestnikom kontaktu z psychiatrą.
Bernadeta Skóbel, radca prawny kierownik Działu Monitoringu Prawnego i Ekspertyz Związku Powiatów Polskich (ZPP), zwraca uwagę, że wymogi opisane w rozporządzeniu wydają się zbyt rygorystyczne. – Projekt np. przewiduje konieczność wyodrębnienia pomieszczeń dla wsparcia krótkoterminowego i to będzie rodziło pewne zobowiązania o charakterze finansowym, czyli przeprowadzenie inwestycji. Niestety, przepisy są także nieprecyzyjne – zaznacza ekspert.
Z uwag, które wpłynęły do ZPP z domów pomocy społecznej wynika, że przepisy nie są jasne np. w kwestii wyodrębnienia pomieszczeń – czy chodzi o oddzielne pokoje, klatki schodowe, wejście czy wystarczy np. wnęka w korytarzu.
– To rodzi wątpliwości, bo raczej nikt nie podejmie inwestycji bez wiedzy, jakie one muszą być, by spełniały wymogi rozporządzenia, co może się okazać problemem np. podczas kontroli wojewody. Obawiam się, że wobec niejasności przepisów zapał DPS-ów opadnie i formalnie usługa będzie, ale w rzeczywistości pojawi się szereg problemów z jej realnym wprowadzeniem – dodaje Bernadeta Skóbel.
Zwraca też uwagę na założenie projektu rozporządzenia, które mówi o tym, że mieszkańcy DPS-ów nie będą mieć kontaktu z osobami dochodzącymi w ramach pobytu krótkoterminowego. Przepisy nakazują bowiem wyodrębnienie np osobnej sali spotkań i osobnego miejsca wypoczynku dla takich osób. Takie zapisy budzą niezrozumienie.
– Dla stałych mieszkańców, kontakt z innymi raczej przynosiłby tylko pozytywne efekty – podkreśla Bernadeta Skóbel.
Czytaj też w LEX: Uchwały rad gmin uczestniczących w rządowych i ministerialnych programach dotyczących pomocy społecznej >
Dobra alternatywa dla DPS-ów z wolnymi miejscami
Sylwia Kamińska-Tereszkiewicz, prezes zarządu Ogólnopolskiego Stowarzyszenia Dyrektorów Samorządowych Domów Pomocy Społecznej, przyznaje, że konieczne jest ustalenie szczegółów świadczenia wsparcia krótkoterminowego przez DPS.
– Muszą być zasady, nie można podejmować działań bez wyznaczonych standardów. Na pewno jest to dobra alternatywa dla placówek, które mają wolne miejsca – podkreśla Sylwia Kamińska-Tereszkiewicz. Dobrze ocenia też prosty mechanizm zgłoszenia do wojewody, jeśli DPS będzie chciał prowadzić wsparcie krótkookresowe.
– Bowiem to dyrektor będzie podejmował decyzję, czy takie usługi jego placówka będzie świadczyła. Ustawodawca daje taką możliwość. Trzeba bowiem pamiętać, że każda placówka jest inna i ma inne możliwości – mówi Sylwia Kamińska-Tereszkiewicz.
Zwraca także uwagę na możliwość finansowania wsparcia krótkoterminowego ze środków unijnych. Nie ma bowiem osobnej puli środków z budżetu państwa na ten cel. Ustawodawca przewidział tylko, że usługi te może finansować sama osoba z nich korzystająca – i wtedy nie ustala się jej dochodu, albo samorządy z własnego budżetu. A z tym może być problem. Dlatego też DPS-y chciałyby skorzystać z funduszy unijnych, te jednak wykluczają przekazywanie środków na wsparcie instytucjonalne, stawiając na deinstytucjonalizację. – Apelowaliśmy w tej sprawie do resortu rodziny i czekamy na odpowiedź. Chcielibyśmy, aby DPS mogły korzystać z funduszy unijnych na organizację krótkoterminowej opieki – mówi Sylwia Kamińska-Tereszkiewicz.
Zobacz także: Gminy i powiaty łatwiej zlecą prowadzenie mieszkań treningowych i wspomaganych
Chętnych na wsparcie krótkoterminowe jest sporo
Ze środków unijnych, które aktualnie się pojawiły planuje skorzystać Sławomir Janiak, dyrektor DPS-u w Biskupicach w powiecie sieradzkim.
– Jestem zdecydowany na wprowadzenie takiej usługi w naszej placówce, ale to wymaga jej rozbudowania, gdyż brakuje nam miejsca. Nasz powiat będzie starał się o środki unijne i będzie podpisywał umowę na trzy lata. Być może w perspektywie trzech lat będziemy gotowi na wprowadzenie krótkoterminowego wsparcia w nowej lokalizacji – mówi dyrektor DPS. W przyszłości chciałby także zorganizować mieszkanie treningowe. Jak podkreśla, osoby chętne do skorzystania z krótkoterminowego wsparcia już są. Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie w Sieradzu w ramach pozyskanych środków unijnych już wcześniej taką usługę oferowało i było ogromne zainteresowanie tą formą pomocy. - Chętnych było wręcz więcej niż możliwości – dodaje.
W opinii Bernadety Skóbel częstsze mogą być sytuacje, gdy rodzina będzie chciała sama pokryć koszt krótkoterminowego wsparcia w DPS.
- Chociażby w sytuacji, gdy potrzebuje wytchnienia, skorzystania z urlopu. To ważne, szczególnie w małych miejscowościach, aby była taka możliwość. Sektor prywatny najczęściej bowiem oferuje taką usługę w większych miastach. Z punktu widzenia gmin bardziej może się opłacać sfinansowanie wsparcia krótkookresowego niż finansowanie pobytu stałego w DPS. Samorządy będą musiały to dobrze rozważyć - mówi Bernadeta Skóbel.
Zobacz nagranie szkolenia: Żywienie seniorów w domach opieki – planowanie i organizacja posiłków >
Jak długie wsparcie krótkoterminowe w DPS
Usługi wsparcia krótkoterminowego całodobowego i dziennego w DPS mogą być przyznane na maksymalnie 30 dni w roku kalendarzowym. W wyjątkowych sytuacjach będą mogły zostać przedłużone o kolejne 30 dni w roku. Usługi krótkoterminowe dzienne mogą być przyznane na co najmniej 4 godziny dziennie a maksymalnie na 12 godzin dziennie, ale nie dłużej niż 30 dni w roku, w szczególnie uzasadnionych przypadkach, na okres nie dłuższy niż o kolejne 30 dni w roku kalendarzowym.
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.