Na stronie Kancelarii Prezydenta opublikowano projekt z 29 listopada ustawy o asystencji osobistej osób z niepełnosprawnościami, przygotowany w ramach prac Narodowej Rady Rozwoju. Zakłada on, że usługę asystenta będzie mogła otrzymać osoba dorosła, która posiada decyzję o poziomie potrzeby wsparcia wydaną przez wojewódzki zespół ds. orzekania o niepełnosprawności (na podstawie rozporządzenia ministra rodziny i polityki społecznej z 23 listopada w sprawie ustalania poziomu potrzeby wsparcia). O asystenta będą mogły się starać osoby z liczbą punktów od 70 do 100 uzyskanych w decyzji. Maksymalna liczba godzin wsparcia asystenta ma wynieść minimalnie od 40 miesięcznie do 160. Usługę asystencji mają realizować powiaty dotowane na ten cel z budżetu państwa. Przeczytaj więcej: Asystent na razie nie dla dzieci z niepełnosprawnością
Sprawdź w LEX: Czy można przyznać od 1 stycznia 2024 r. świadczenie pielęgnacyjne na dziecko osobie przebywającej na urlopie wychowawczym? >
Środki dla powiatów na realizację asystencji bez waloryzacji?
- Art. 28 projektu ustawy o asystencji bardzo nieprecyzyjnie określa mechanizm przekazywania powiatom dotacji na realizację usługi asystencji. Mamy bardzo złe doświadczenia z tego typu zadaniami finansowanymi z budżetu, dlatego na pewno zapis w obecnej formie jest dla nas nie do przyjęcia – mówi Bernadeta Skóbel, radca prawny, kierownik Działu Monitoringu Prawnego i Ekspertyz w Związku Powiatów Polskich (ZPP). Podkreśla, że powiaty nie mają nic przeciwko realizacji tej usługi, ale muszą być jasno określone jej warunki finansowania. – Nie ma teraz mowy w tym artykule np. o mechanizmie waloryzacji środków. Obawiam się, że może być podobnie jak z bezpłatnymi poradami prawnymi, gdzie zwiększyło się wynagrodzenie w gospodarce, a my wciąż jesteśmy w tym zakresie finansowani na niemal tym samym poziomie – dodaje.
Zaznacza, że w uzasadnieniu do projektu nie policzono wszystkich kosztów realizacji zadania, a obecną stawkę wynagrodzenia dla asystenta oparto o kwotę płacy minimalnej z tego roku. Ustawa ma zaś wejść w życie w 2025 r. Do tego czasu kwota ta zmieni się dwa razy.
Polecamy szkolenie online w LEX: Świadczenia rodzinne w świetle ustawy o świadczeniu wspierającym >
Mało elastyczne przepisy o asystencji
W opinii ZPP, liczba przewidzianych godzin pracy asystenta dla jednej osoby (od 40 do 160 miesięcznie) jest zbyt mała. – Niejasno określono w projekcie warunki przyznawania liczby godzin asystenta przez starostę. Brak precyzji może sprawić, że każdy kto dostanie najniższą liczbę godzin, będzie się odwoływał – mówi Bernadeta Skóbel. Dodatkowo zwraca uwagę, że może się okazać, że wybór jednego asystenta spośród dwóch osób, może nie być wystarczający, jeśli asystentura miałaby trwać od poniedziałku do niedzieli. – To mało elastyczny przepis, bo przecież np. asystent zatrudniony przez PCPR nie może pracować non stop siedem dni w tygodniu – dodaje. Zwraca także uwagę na zapis art. 24 ust. 3, gdzie mowa o tym, że osoba z niepełnosprawnością będzie mogła zgłosić osobę, której nie zatrudnia powiat jako preferowaną do świadczenia jej usługi asystencji. – Obawiam się, że ten przepis może być wykorzystywany do pozorowania usług asystencji i bezprawnego pobierania pieniędzy – podkreśla. Rozwiązaniem byłby np. stały wyszkolony korpus asystentów do dyspozycji osób uprawnionych.
W opinii ZPP nieprecyzyjny jest też zapis o tym, gdzie usługa asystencji nie może być pełniona, na przykład na terenie podmiotu leczniczego prowadzącego działalność leczniczą w rodzaju stacjonarne i całodobowe świadczenia zdrowotne. – To oznacza, że jeśli osoba z niepełnosprawnością przyjdzie na SOR, to nie będzie mogła skorzystać ze wsparcia asystenta. W szpitalu także nie, choć to jestem w stanie bardziej zrozumieć ze względu na stałą opiekę, choć i to budzi pewne zastrzeżenia – mówi Bernadeta Skóbel. Jak dodaje, na pewno zasadne jest pytanie, czy wszystkie dzienne ośrodki opieki np. środowiskowe domy samopomocy, zapewniają opiekę także w takim stopniu, jak mógłby to robić asystent.
Sprawdź w LEX: Czy są jakieś ograniczenia, co do osób, które od stycznia 2024 r. chciałyby pobierać świadczenie pielęgnacyjne i pracować? >
Przeczytaj także: Asystent osoby z niepełnosprawnością pomoże jej w przychodni, ale w szpitalu już nie
Rozdrabnianie usług w systemie wsparcia
Związek zwraca też uwagę na rozdrobnienie usług w systemie wsparcia osób z niepełnosprawnościami. Na pewno bardziej służyłaby mu konsolidacja przepisów, a nie ich rozdrabnianie w kolejnych ustawach. – W ten sposób np. w przypadku asystencji ma być konieczne rozeznanie środowiskowe w domu osoby. Wywiad przeprowadzany jest także np. w przypadku korzystania z pomocy społecznej. Nie wykorzystujemy właściwie zasobów, które już mamy, powielając wymagania w różnych ustawach do różnych celów – zauważa Bernadeta Skóbel.
Czytaj też w LEX: Świadczenia opiekuńcze po wprowadzeniu świadczenia wspierającego >
