Sejmowa komisja samorządu terytorialnego rozpatrzyła informację Ministra Finansów na temat możliwości wprowadzenia zmian w ustawie o dochodach jednostek samorządu terytorialnego, zwiększających dywersyfikację źródeł dochodów, w tym przyznanie samorządom udziału we wpływach z podatku od towarów i usług. Wiceminister finansów Tomasz Robaczyński poinformował, że w resorcie finansów trwają prace nad ustawą, która doprecyzuje system źródeł dochodów samorządów.
Zmiany dotyczące CIT
Wiceminister przypomniał, że Trybunał Konstytucyjny zalecił zmianę systemu korekcyjno-wyrównawczego w związku z podatkiem dochodowym od osób prawnych. Resort pracuje nad tymi zmianami, szczególnie w zakresie potrzeb wydatkowych samorządu. Jak podkreślił wiceminister, główną bazą odniesienia są mieszkańcy, prace zmierzają ku ustaleniu wskaźnika tzw. mieszkańca referencyjnego. Chodzi o odniesienie mieszkańca statystycznego do mieszkańca z uwzględnieniem potrzeb wydatkowych poszczególnych samorządów. Resort podpisał porozumienie o współpracy z Bankiem Światowym i obecnie prace zmierzają do końca.
Udział samorządów w podatkach rośnie
Tomasz Robaczyński przypomniał, że udział samorządów w podatkach systematycznie rośnie, co wynika m.in. z koniunktury gospodarczej, uszczelniania podatków przez rząd oraz wprowadzania nowych źródeł dochodów gmin, jak np. z opłaty reklamowej (w 2015 roku).
Zobacz też: Kary pieniężne wymierzane za naruszenie uchwały reklamowej
Udziały w podatku VAT
Resort analizuje różne warianty związane z udziałem w podatku VAT. Zdaniem wiceministra nie ma jasnego przekazu ze strony samorządów, w jaki sposób podatek miałby być inkorporowany do systemu. - Z głosów od JST przebija się, że VAT jest bardziej stabilny niż CIT i bardziej przewidywalny. CIT jest rzeczywiście niestabilny, ale wcale nie ma większych odchyleń od średniookresowych trendów niż VAT – wyjaśnił. Jak dodał, oba podatki są podatne na zmiany koniunktury, w związku z czym zamiana CIT na VAT nie jest uzasadniona.
Wiceminister tłumaczył, że podatek VAT trudno „przypisać do miejsca”. Jednym z celów ministerstwa jest zaś doprowadzenie do sytuacji, gdzie samorząd miałby udziały w podatku, który jest generowany przez zachowania tego samorządu zmierzające do zwiększenia rozwoju. Jak podkreśla w przeciwnym razie udziały w podatku VAT zamieniłyby się w udziały w subwencji. - Nie jest „zasługą” danej JST, że na jego terenie funkcjonuje podatnik VAT – dodaje.
Według Tomasza Robaczyńskiego można próbować przypisać podatek np. do miejsca składania deklaracji VAT, ale te próby „nie dają pozytywnych wyników jeśli chodzi o możliwość wpływu, żeby udział w podatkach czy dochody podatkowe JST wynikały z prorozwojowego zachowania JST”.
Wtedy rozdział podatku stałby się „dodatkową subwencją, dodatkowym źródłem rozdzielanym centralnie”. - Trudno być przekonanym, ze VAT powinien być jednym z podstawowych źródeł dochodów JST - zaznaczył. Jak dodał, w UE tylko kilka krajów zdecydowało się na przyznanie udziałów z podatku VAT samorządom.
Czytaj też: Wpływy z opłaty targowej są niskie, koszt jej poboru wysoki
Ważna stabilizacja dochodów podatkowych
Jarosław Komża ze Związku Powiatów Polskich podkreśla, że samorządy od lat wnioskują o prace nad przebudową systemu, a w dyskusji pojawił się podatek VAT. Według niego ważna jest stabilizacja dochodów podatkowych. Jak zauważył, w ramach wpływu z podatku VAT, budżet państwa zyska z tytułu ulgi termomodernizacyjnej, bo zwiększą się obroty, a dochody z PIT dla samorządów zmniejszą się.
Elżbieta Berezowska ze Związku Województw RP powiedziała, że samorządy są zróżnicowane, a województwa nie mają tak dużego wzrostu wpływów z podatków. - Dynamika wzrostu CIT nie pozwala na wypełnianie wieloletnich prognoz finansowych - podkreśliła. Jak dodała, samorządy regionalne odpowiadają za rozwój regionów i wymagają „trochę innego spojrzenia na zadania, które realizują, bo może się okazać, że pewne zadania nie będą mogły być właściwie zrealizowane”.
VAT jako element rozwojowy
Marek Wójcik ze Związku Miast Polskich wskazał, że nie ma standardu usług, samorządy mają własne lokalne standardy. Jego zdaniem podatek VAT należałoby potraktować tak, że płacony przez samorządy mógł „wracać do samorządu i stanowić element rozwojowy”. - Im więcej samorząd podejmuje przedsięwzięć prorozwojowych, tym więcej do niego pieniędzy wróci i pozwolą kontynuować politykę prorozwojową – wyjaśnił.
Jak powiedział, projekt ustawy powinien by przedstawiony jak najszybciej. Zasygnalizował jednak, że po 15 latach nowych regulacji, samorządy mają doświadczenia. W związku z czym nie chcą rewolucji, tylko ewolucję. - Być może z fazą pilotażu, żeby nie popełnić błędów – dodaje.
Czytaj też: Zestaw wskaźników pozwoli na ocenę sytuacji finansowej samorządów
PIT i CIT do samorządu
Marek Wójcik przypomniał też o koncepcji powrotu do rozmów o wykorzystaniu podatku PIT i części podatku CIT, jako tych, które pozostają do dyspozycji JST i stanowią ich główne źródło dochodu. Zauważył, że powinno dojść do zamiany większości zadań zleconych na zadania własne i znalezienia sposobu adekwatnego do kosztów finansowania.
Według wiceministra Tomasza Robaczyńskiego przekazanie całości PIT i CIT do samorządu to koncepcja radykalna. - Raczej uważam, że powinna być to część podatku czyli udziały, albo coś w postaci PIT komunalnego czyli takiego skonstruowania podatku, co do którego samorząd będzie miał w części władztwo podatkowe - tłumaczy. I dodaje, że PIT i CIT stanowią źródło dochodów budżetu państwa, nie jest możliwe przekazanie ich w całości do samorządu.
Rewolucja czy ewolucja
Wiceminister nie zadeklarował, kiedy projekt ustawy będzie przygotowany. - W zależności od tego, czy te zmiany będą bardziej rewolucyjne, chociażby uwzględnienie VAT czy zmian w podatku od nieruchomości, czy koncepcji jak PIT lokalny – te zmiany wymagają opracowania całościowej koncepcji – powiedział. Dodał, że jeśli będą to zmiany ewolucyjne, można je wprowadzać w postaci nowelizacji obecnej ustawy.
Źródła dochodów gmin, powiatów i województw są określone w ustawie o dochodach jednostek samorządu terytorialnego, na dochody jednostki składają się dochody własne, subwencje ogólne i dotacje z budżetu państwa. Źródłem dochodów własnych są także udziały we wpływach z podatków dochodowego od osób fizycznych i prawnych.
Najwięcej, ze względu na zakres zadań realizowanych przez JST, źródeł dochodowych własnych mają gminy, obejmują m.in. podatek od nieruchomości, od środków transportowych, rolny, leśny itd.
JST uzyskują także dochody z innych tytułów określonych w odrębnych przepisach, np. opłata adiacencka według ustawy o gospodarce nieruchomościami, renta planistyczna z ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym czy opłata za zajęcie pasa drogowego na podstawie ustawy o drogach publicznych.
Zobacz też Dochody jednostek samorządu terytorialnego
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.