W załączniku do rozporządzenia został zawarty wykaz przejść granicznych zlokalizowanych na wskazanych odcinkach granicy państwowej (50 z Niemcami i 11 z Litwą), rodzaj ruchu dozwolonego przez te przejścia, czas ich otwarcia, a także zasięg terytorialny przejść granicznych. W okresie od 7 lipca 2025 r. do 5 sierpnia 2025 r. służby będą mogły przeprowadzać kontrolę graniczną osób wjeżdżających do Polski oraz odmówić wjazdu osobom, w stosunku do których stwierdzone zostanie istnienie przesłanek uzasadniających taką odmowę.

Do współpracy ze Strażą Graniczną zaangażowani są także funkcjonariusze policji, Żandarmeria Wojskowa oraz WOT (zabezpieczenie nie tylko głównych szlaków komunikacyjnych, ale również dróg niższej kategorii, a także duktów i szlaków leśnych, którymi mogą przemieszczać się nielegalni migranci)

MSWiA przypomina, że od 27 września 2023 r. Republika Federalna Niemiec wprowadziła kontrole punktowe wzdłuż szlaków nielegalnej migracji na obszarze przygranicznym, a następnie od 16 października 2023 r. tymczasowo przywróciła kontrolę na granicy z Polską (obowiązuje do 15 września 2025 r.).

Resort uzasadnia, że potrzeba przywrócenia kontroli na granicy z Niemcami i Litwą wynika z analizy sytuacji migracyjnej. Od 1 stycznia do 29 czerwca 2025 r. na całym odcinku granicy polsko-białoruskiej odnotowano 15 022 próby jej nielegalnego przekroczenia (w analogicznym okresie 2024 r. – 20 424; spadek o ponad 26 proc.). Z tej liczby tylko ok. 5 proc. pokonało barierę lub w innym miejscu przekroczyło granicę i nie zostało ujętych bezpośrednio na linii granicy państwowej.

- O ile presja migracyjna na odcinku granicy polsko-białoruskiej wskutek podjętych działań, w tym modernizacji bariery zmniejszyła się, to efektem tego jest częściowe przekierowane presji migracyjnej na odcinek granicy Białorusi z państwami nadbałtyckimi Litwą oraz Łotwą. Władze białoruskie dążą do umożliwienia cudzoziemcom przekroczenia granicy zewnętrznej UE, tj. granicy białorusko-litewskiej albo białorusko-łotewskiej, a w konsekwencji do nielegalnego ich wjazdu do kolejnych państw UE. Nie ulega wątpliwości, że są to działania podejmowane z motywacją zdestabilizowania sytuacji wewnętrznej w państwach członkowskich UE – wyjaśnia resort.

Dwa razy więcej przez granicę z Litwą

W przeciwieństwie do Polski, notującej w okresie od 1 stycznia do 29 czerwca 2025 r. spadek presji migracyjnej na granicy polsko-białoruskiej o prawie 30 proc. w porównaniu do analogicznego okresu 2024 r.:

  • służby litewskie odnotowały jej ponad 3-krotny wzrost,
  • łotewskie – ponad 2-krotny wzrost.

W rezultacie Straż Graniczna notuje wzrost liczby ujawnień osób, które nielegalnie przekroczyły granicę polsko-litewską kierując się w stronę państw Europy Zachodniej. Od 1 stycznia do 29 czerwca br. liczba zatrzymanych migrantów na granicy z Litwą w porównaniu do analogicznego okresu 2024 r. wzrosła ponad dwukrotnie (ze 183 do 412) i osiągnęła poziom zbliżony do liczby zatrzymanych w całym roku 2024 (432).

Przez Białoruś do Niemiec

Z danych przedstawionych przez MSWiA wynika, że na granicy polsko-niemieckiej w okresie od 1 stycznia do 29 czerwca br. odnotowano ponad 4,6 tys. nielegalnych wjazdów do Niemiec. Największej liczby nielegalnych wjazdów przez granicę polsko-niemiecką dokonali obywatele Ukrainy (ok. 40 proc). Pozostałe osoby pochodziły m.in. z Afganistanu, Somalii, Syrii, Gruzji oraz Kolumbii. Spośród tej liczby ok. 856 stanowią osoby z historią podróży przez Białoruś, co wskazuje, że osoby takie przedostają się na terytorium Unii Europejskiej także szlakiem nadbałtyckim.

- Tymczasowa kontrola graniczna na polsko-niemieckim odcinku jest również podyktowana potrzebą dokonywania weryfikacji prawnych przesłanek warunkujących ewentualne przyjęcie migrantów od strony niemieckiej, zwłaszcza w świetle obranej przez stronę niemiecką od 8 maja 2025 r. praktyki stosowania prawa azylowego, polegającej na nieprzyjmowaniu wniosków o ochronę międzynarodową od cudzoziemców, którzy przybyli na terytorium Niemiec z innego państwa członkowskiego, a następnie stosowanie wobec tych osób odmów wjazdu – uzasadnia MSWiA.

Takie działanie oznacza odejście od wiążącego stronę polską i niemiecką porozumienia o współpracy w zakresie skutków wynikających z ruchów migracyjnych, podpisanego w Bonn dnia 7 maja 1993 r. oraz rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 604/2013 z 26 czerwca 2013 r. w sprawie ustanowienia kryteriów i mechanizmów ustalania państwa członkowskiego odpowiedzialnego za rozpatrzenie wniosku o udzielenie ochrony międzynarodowej złożonego w jednym z państw członkowskich przez obywatela państwa trzeciego lub bezpaństwowca. Realizacja przekazań w trybie odmowy wjazdu stwarza zagrożenie, o którym mowa w art. 25a kodeksu granicznego Schengen.

 

Przepis wiele razy stosowany

Zgodnie z art. 25a ust. 1 i 3 kodeksu granicznego Schengen, w przypadku gdy poważne zagrożenie porządku publicznego lub bezpieczeństwa wewnętrznego w państwie członkowskim jest niemożliwe do przewidzenia i wymaga podjęcia natychmiastowego działania, to państwo członkowskie może wyjątkowo i w trybie natychmiastowym przywrócić kontrolę graniczną na granicach wewnętrznych. W przypadku przywrócenia przez państwo członkowskie kontroli granicznej na granicach wewnętrznych, kontrola graniczna może być utrzymywana przez okres nie dłuższy niż miesiąc. Jeżeli poważne zagrożenie porządku publicznego lub bezpieczeństwa wewnętrznego utrzymuje się dłużej niż przez ten okres, państwo członkowskie może przedłużyć kontrolę graniczną na granicach wewnętrznych na kolejne okresy, których maksymalny czas trwania nie może przekraczać trzech miesięcy.

Przewidziana w powyższych przepisach możliwość przywrócenia kontroli granicznej na granicach wewnętrznych była wielokrotnie wykorzystywana w krajach Strefy Schengen.

Przeczytaj także:  W 2024 r. było ponad 11 tys. decyzji o deportacji