Prezydent miasta wydał decyzję, na mocy której przyznał wnioskodawcy świadczenie pielęgnacyjne z tytułu rezygnacji z zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej, w związku z koniecznością opieki nad dzieckiem. Organ wyjaśnił, że dziecko, którym zajmuje się wnioskodawca, legitymuje się orzeczeniem o niepełnosprawności. Natomiast wnioskodawca nie pracuje w związku z koniecznością sprawowania opieki nad niepełnosprawnym dzieckiem - podkreślono w decyzji.
Decyzja SKO
Samorządowe Kolegium Odwoławcze wszczęło z urzędu postępowanie o stwierdzenie nieważności decyzji organu pierwszej instancji. SKO stwierdziło nieważność wydanej decyzji. Organ odwoławczy podkreślił, że miało miejsce rażące naruszenie prawa. Z ustaleń wynikało bowiem, że wnioskodawca, na którego rzecz przyznano świadczenie, jest ojczymem niepełnosprawnego dziecka. Rodzice biologiczny żyją i nie zostali pozbawieni praw publicznych. Zatem, świadczenie przyznano osobie, która nie mogła go uzyskać - wskazało SKO.
Sprawdź w LEX: Zasiłek dla opiekuna - procedura przyznawania >
Kluczowe regulacje
SKO podkreśliło, że w dacie wydawania decyzji, świadczenie pielęgnacyjne z tytułu rezygnacji z zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej przysługiwało matce albo ojcu, opiekunowi faktycznemu dziecka, osobie będącej rodziną zastępczą spokrewnioną w rozumieniu ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej oraz innym osobom, na których zgodnie z kodeksem rodzinnym i opiekuńczym ciąży obowiązek alimentacyjny z wyjątkiem kilku kategorii osób. Powyższe wynika z treści art. 17 ust. 1 ustawy o świadczeniach rodzinnych.
Łączne przesłanki
Jednocześnie osobom innym, niż spokrewnione w pierwszym stopniu z wymagającym opieki, przysługuje świadczenie pielęgnacyjne, w przypadku gdy spełnione są jednocześnie dodatkowe warunki. Po pierwsze, jest to możliwe, gdy rodzice osoby wymagającej opieki nie żyją, zostali pozbawieni praw rodzicielskich, są małoletni lub legitymują się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności. Po drugie, świadczenie może zostać przyznane, pod warunkiem, że nie ma innych osób spokrewnionych w pierwszym stopniu, są małoletnie lub legitymują się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności.
Sprawdź w LEX: Czy zasiłek dla opiekuna przysługuje po dniu śmierci osoby, nad którą sprawowana była opieka? >
Uwzględniona skarga
Z wydanym rozstrzygnięciem nie zgodziła się matka niepełnosprawnego dziecka i wniosła skargę do sądu administracyjnego. Skarżąca zaznaczyła, że wraz z wnioskodawcą wspólnie wychowują dzieci, m.in. jej niepełnosprawnego syna. Podkreśliła, że biologiczny ojciec dziecka nie interesuje się nim. Matka dziecka podała, że inicjowała postępowanie o pozbawienie ojca dziecka władzy rodzicielskiej, jednak sąd nie uwzględnił jej żądania. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gliwicach uchylił zaskarżoną decyzję.
Czytaj na Prawo.pl: Opiekunowie niepełnosprawnych wciąż nierówni wobec prawa >
Dwie definicje
WSA wskazał, że w ustawie o świadczeniach rodzinnych „opiekun faktyczny” definiowany jest jako osoba faktycznie opiekującą się dzieckiem, jeżeli wystąpiła z wnioskiem do sądu rodzinnego o przysposobienie dziecka. Natomiast przez dziecko rozumie się dziecko własne, małżonka, przysposobione oraz te, w sprawie którego toczy się postępowanie o przysposobienie, lub dziecko znajdujące się pod opieką prawną.
Należne świadczenie
Uwzględniając te dwa pojęcia, należało jednak uznać, że wnioskodawca nie był wyłączony z kręgu osób uprawnionych do uzyskania świadczenia pielęgnacyjnego. Przepisy nie wyłączają bowiem prawa do świadczenia pielęgnacyjnego dla męża matki niepełnosprawnego dziecka, który nie jest jego biologicznym ojcem i nie wystąpił z wnioskiem o jego przysposobienie, ale sprawuje nad nim faktyczną opiekę - stwierdził WSA.
Zdaniem WSA, uznanie, że ojczym niepełnosprawnego dziecka, który zrezygnował z pracy, by nim się zająć a nie mógłby uzyskać świadczenia pielęgnacyjnego, gdyż nie złożył wniosku o przysposobienie dziecka, jest wadliwe. Taka interpretacja przepisów godzi w cele ustawy. Jej zadaniem jest wspieranie osób zajmujących się niepełnosprawnymi.
Czytaj na Prawo.pl: Pełnoletniość niepełnosprawnego dziecka nie pozbawia preferencji podatkowych >
Kłopoty z adopcją
Poza tym, przysposobienie niejednokrotnie nie może zostać orzeczone - wskazał WSA. Adoptować można bowiem wyłącznie osobę małoletnią, której rodzice zostali pozbawieni władzy rodzicielskiej lub są nieznani albo porozumienie z nimi napotyka trudne do przezwyciężenia przeszkody. W niektórych wypadkach do adopcji dojść więc nie może. Wykładnia przepisów przyjęta przez SKO nie uwzględnia konstytucyjnej zasady równości wobec prawa - podkreślił sąd.
Zróżnicowana sytuacja
Na tę kwestię wskazał wcześniej Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gliwicach w wyroku z 11 grudnia 2006 r. w sprawie IV SA/GI 179/06. Sąd ten przyjął, że nie sposób nie zauważyć rażącego i niezasadnego zróżnicowania sytuacji rodziców biologicznych sprawujących opiekę nad dziećmi, którym służy prawo do świadczenia pielęgnacyjnego oraz osób nie będących rodzicami dzieci, nad którymi sprawują opiekę. Przepisy należy więc interpretować tak, by nie naruszać podstawowych zasad państwa prawa, w szczególności zasady równości.
Innymi słowy, nie można w sposób nierówny traktować opiekuna faktycznego niepełnosprawnego dziecka, który wystąpił z wnioskiem o jego przysposobienie i opiekuna faktycznego, który nie może takiego wniosku złożyć, tylko dlatego, że rodzice dziecka dysponują pełnią władzy rodzicielskiej. Taka wykładnia narusza przepisy Konstytucji - podkreślił sąd administracyjny.
Samodzielna wykładnia
Zdaniem WSA, możliwe było natomiast wyjaśnienie analizowanych przepisów bez udziału Trybunału Konstytucyjnego. Sąd uznał więc, że to SKO przyjęło błędny pogląd. Przepisy ustawy o świadczeniach rodzinnych nie wyłączają bowiem z kręgu osób uprawnionych do uzyskania świadczenia pielęgnacyjnego tych, którzy faktycznie opiekują się dziećmi niepełnosprawnymi a formalnie nie mogą być uznani za opiekunów faktycznych, gdyż odrębne przepisy prawa uniemożliwiają im adopcję takich dzieci.
Reasumując, WSA uznał, że ojczym niepełnosprawnego dziecka jest osobą uprawnioną do uzyskania świadczenia pielęgnacyjnego z tytułu sprawowania opieki nad nim. Decyzja SKO podlegała usunięciu z obrotu prawnego, jako rażąco naruszająca prawo.
Więcej przydatnych materiałów znajdziesz w LEX:
Świadczenie pielęgnacyjne – praktyczne aspekty przyznawania >
Czy można przyznać świadczenie pielęgnacyjne w trakcie pobierania zasiłku macierzyńskiego z PUP? >
Czy niepełnoletniej matce przysługuje wnioskowane świadczenie rodzicielskie? >
Czy osoba przebywająca na urlopie bezpłatnym może pobierać świadczenie pielęgnacyjne? >
Nie masz dostępu do tych materiałów? Sprawdź, jak go uzyskać >
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
