Oświadczenia majątkowe mają składać osoby pełniące funkcje publiczne co roku do dnia 30 kwietnia, według stanu na dzień 31 grudnia roku poprzedniego. Z powodu epidemii koronawirusa wprowadzono zmianę dotyczącą oświadczeń za 2019 rok – można je składać do 31 maja 2020 roku.
Błędy najczęściej dotyczą szacowania wartości nieruchomości, opisywania miejsc zatrudnienia czy źródeł dochodów - brakuje instrukcji i wyjaśnień w tym zakresie.
Oświadczenie o stanie majątkowym składa się według wzoru określonego w rozporządzeniu Prezesa Rady Ministrów z dnia 26 lutego 2003 r. w sprawie określenia wzorów formularzy oświadczeń majątkowych radnego gminy, wójta, zastępcy wójta, sekretarza gminy, skarbnika gminy, kierownika jednostki organizacyjnej gminy, osoby zarządzającej i członka organu zarządzającego gminną osobą prawną oraz osoby wydającej decyzje administracyjne w imieniu wójta.
Kto składa oświadczenia majątkowe w samorządzie?
Do złożenia oświadczenia majątkowego obowiązany jest w gminie: radny, wójt, zastępca wójta, sekretarz, skarbnik, kierownik jednostki organizacyjnej, osoba zarządzająca i członek organu zarządzającego gminną osobą prawną. Prawo zobowiązuje też w powiecie: radnych i członków zarządu, sekretarzy, skarbników, kierowników jednostek organizacyjnych, osoby zarządzające i członków organu zarządzającego powiatową osobą prawną.
Obowiązek taki mają w województwie: radni sejmików, członkowie zarządu, w tym marszałkowie i wicemarszałkowie, skarbnicy i sekretarze, kierownicy samorządowych jednostek organizacyjnych, osoby zarządzające osobami prawnymi, członkowie organów zarządzających osobami prawnymi.
Czytaj w LEX: Podstawy prawne i zakres oświadczeń majątkowych wójtów, burmistrzów, prezydentów >
Oświadczenia składają też osoby wydające decyzje w imieniu wójta, starosty i marszałka.
Zgodnie z przepisami ustrojowych ustaw samorządowych oświadczenie majątkowe dotyczy majątku odrębnego oraz majątku objętego małżeńską wspólnością majątkową. Zobowiązany do złożenia oświadczenia majątkowego powinien określić w nim przynależność poszczególnych składników majątkowych, dochodów i zobowiązań do majątku odrębnego i majątku objętego małżeńską wspólnością majątkową.
Kto komu składa oświadczenie majątkowe w samorządzie?
Zgodnie z prawem oświadczenia przekazują:
- radny gminy - przewodniczącemu rady gminy,
- wójt, przewodniczący rady gminy - wojewodzie,
- radny powiatu - przewodniczącemu rady powiatu,
- starosta, przewodniczący rady powiatu - wojewodzie,
- radny województwa - przewodniczącemu sejmiku,
- marszałek województwa, przewodniczący sejmiku województwa – wojewodzie.
Informacje zawarte w oświadczeniu majątkowym są jawne. Wyłączeniu podlegają jedynie informacje o adresie zamieszkania osoby składającej oświadczenie i o miejscu położenia nieruchomości.
Oświadczenia składa się na specjalnych formularzach, powinno zawierać informacje m.in. o zasobach pieniężnych, nieruchomościach, udziałach i akcjach, dochodach, mieniu ruchomym o wartości powyżej 10 tys. zł oraz zobowiązaniach pieniężnych o powyżej 10 tys. zł.
Czytaj też: Oświadczenia majątkowe niechlujne i nieczytelne, system wymaga zmian
Niedotrzymanie terminów ustawowych
W przypadku niedotrzymania terminów ustawowych ustawodawca przewidział wezwanie osoby zobowiązanej do złożenia oświadczenia majątkowego, do niezwłocznego dokonania tej czynności. W przypadku niezłożenia oświadczenia majątkowego, mimo upływu dodatkowego terminu, na dokonanie tej czynności, przewidzianej przepisami ustrojowych ustaw samorządowych, ustawodawca przewidział następujące sankcje:
- wygaśnięcie mandatu radnego i wójta
- utratę wynagrodzenia.
Natomiast jeżeli skarbnik gminy nie złoży w terminie oświadczenia majątkowego, rada gminy zobowiązana jest go odwołać, najpóźniej po upływie 30 dni od dnia, w którym upłynął termin do złożenia oświadczenia, w drodze uchwały.
Czytaj w LEX: Oświadczenia majątkowe pracowników samorządowych zatrudnionych na stanowisku urzędniczym >
Wierzytelności pieniężne
We wzorze brakuje rubryki, w której należy wpisać tego typu wierzytelności, jakie pracownik ma w stosunku do swoich dłużników (osób fizycznych i prawnych), np. wierzytelności pieniężne z tytułu umowy pożyczki. Ponieważ w części wstępnej wzoru oświadczenia wyraźnie wymaga się złożenia oświadczenia w zakresie wierzytelności pieniężnych, należy je opisać w załączniku do oświadczenia, ewentualnie wpisać na końcu oświadczenia przed podpisem.
Zobacz więcej w LEX: Oświadczenia majątkowe pracowników samorządowych
Najczęstsze błędy
Jan Golba wskazuje w komentarzu do LEX Najczęściej popełniane błędy przy składaniu oświadczeń majątkowych wójtów, burmistrzów, prezydentów. Są to:
- złożenie dokumentacji niekompletnej (brak poszczególnych stron oświadczenia lub brak kopii zeznania podatkowego),
- pozostawienie niektórych rubryk niewypełnionych,
- brak podpisu na oświadczeniu majątkowym osoby zobowiązanej do jego sporządzenia,
- brak określenia przynależności dochodów i poszczególnych składników majątku do majątku odrębnego i majątku objętego małżeńską wspólnością majątkową,
- brak określenia tytułu prawnego do posiadanej nieruchomości, wykazania jej powierzchni oraz wartości,
- brak wykazania osiągniętego przychodu i dochodu z gospodarstwa rolnego,
- brak wykazania lub niezgodność kwot dochodów ujętych w oświadczeniu majątkowym w porównaniu z załączonym zeznaniem podatkowym PIT,
- wykazanie ogólnego osiągniętego dochodu bez podziału i wskazania kwot uzyskiwanych z poszczególnych tytułów,
- brak wykazania dochodów (np. diety) z tytułu pełnienia obowiązków społecznych i obywatelskich,
- brak określenia warunków, na jakich zaciągnięto zobowiązania,
- mylenie przez składającego oświadczenie kwoty przychodu i dochodu,
- niezgodność danych w oświadczeniu oraz właściwym PIT.
Według ekspertów jeśli są wątpliwości, dobrze byłoby przed złożeniem skonsultować z osobą, której składa się oświadczenie majątkowe. Ta osoba ma zazwyczaj doświadczenie, bo dokonuje przeglądu innych oświadczeń, które do niej trafiają oraz skalę porównawczą i może coś podpowiedzieć czy doradzić.
Pierwsze oświadczenia majątkowe samorządowców składane są w terminie 30 dni od dnia ślubowania, wyboru, powołania lub zatrudnienia. Kolejne składać należy co roku do kwietnia, według stanu na 31 grudnia roku poprzedniego.
