Zgodnie z ustawą o samorządzie gminnym do złożenia oświadczenia o swoim stanie majątkowym, czyli oświadczenia majątkowego, obowiązany jest radny, wójt, zastępca wójta, sekretarz gminy, skarbnik gminy, kierownik jednostki organizacyjnej gminy, osoba zarządzająca i członek organu zarządzającego gminną osobą prawną oraz osoba wydająca decyzje administracyjne w imieniu wójta.
Ustawa o samorządzie powiatowym do złożenia takiego oświadczenia zobowiązuje radnych, członków zarządu powiatu, sekretarzy powiatu, skarbników powiatu, kierowników jednostek organizacyjnej powiatu, osoby zarządzające i członków organu zarządzającego powiatową osobą prawną oraz osoby wydające decyzje administracyjne w imieniu starosty.
Według ustawy o samorządzie województwa obowiązek taki mają radni sejmików, członkowie zarządu województwa, w tym marszałkowie i wicemarszałkowie, skarbnicy i sekretarze województwa, kierownicy wojewódzkich samorządowych jednostek organizacyjnych, osoby zarządzające wojewódzkimi osobami prawnymi, członkowie organów zarządzających wojewódzkimi osobami prawnymi oraz osoby wydające decyzje administracyjne w imieniu marszałka województwa.
Jak uniknąć błędów
Według Krzysztofa Izdebskiego, prawnika, dyrektora programowego Fundacji ePaństwo uniknięcie błędów w oświadczeniu majątkowym jest bardzo trudne. - Samorządowcy wskazują, że nie wszystkie rubryki są jasne, a najbardziej problematyczna jest zawsze kwestia oszacowania wartości majątku - dodał.
- Wypełnianie oświadczeń budzi więc wiele niepewności wśród samorządowców, głośne są sprawy związane z podaniem nieprawdy, najprawdopodobniej wynikają one z problematycznego szacowania kwot – podkreślił ekspert.
Praktyczna porada
– Należy starać się wypełniać je w miarę konsekwentnie zwłaszcza w stosunku do nieruchomości, nie „kombinować” ze spadkiem wartości, tylko opierać się na danych, które podane były w poprzednim oświadczeniu majątkowym. Najbezpieczniejsze jest odwoływanie się do cen rynkowych podobnych nieruchomości – radzi Krzysztof Izdebski.
Jeśli są wątpliwości, dobrze byłoby przed złożeniem skonsultować z osobą, której składa się oświadczenie majątkowe. - Ta osoba ma zazwyczaj doświadczenie, bo dokonuje przeglądu innych oświadczeń, które do niej trafiają. Ma skalę porównawczą i może coś podpowiedzieć czy doradzić – dodał.
Szukasz więcej informacji dotyczących samorządu?
Poznaj LEX Administracja >>
Zdobądź wiedzę, dzięki której Twoja praca stanie się łatwiejsza
Wzory oświadczeń
Jak podkreśla Krzysztof Izdebski, problem ogólny polega na tym, że nie ma jednolitych formularzy oświadczeń majątkowych, zawsze muszą być kierowane do konkretnych adresatów.
- Powinny być ujednolicone, bo urzędnicy zmieniają miejsca pracy i za każdym razem formularz jest nieco inny. To po pierwsze utrudnia dokonanie analizy, jak się majątek danej osoby zmienia, nie jest to także ułatwieniem dla wypełniających - podkreślił.
Kto komu
Oświadczenie majątkowe, kopię deklaracji PIT za rok poprzedni składa się w dwóch egzemplarzach. Zgodnie z prawem oświadczenia przekazuje radny - przewodniczącemu rady gminy, wójt i przewodniczący rady gminy – wojewodzie, zastępca wójta, sekretarz gminy, skarbnik gminy, kierownik jednostki organizacyjnej gminy, osoba zarządzająca i członek organu zarządzającego gminną osobą prawną oraz osoba wydająca decyzje administracyjne w imieniu wójta – wójtowi.
Radny powiatowy składa oświadczenie przewodniczącemu rady powiatu, starosta i przewodniczący rady powiatu – wojewodzie, a wicestarosta, członek zarządu powiatu, sekretarz i skarbnik powiatu, kierownik jednostki organizacyjnej powiatu, osoba zarządzająca i członek organu zarządzającego powiatową osobą prawną oraz osoba wydająca decyzje administracyjne w imieniu starosty – staroście.
Przewodniczącemu sejmiku województwa oświadczenie składa radny sejmiku, marszałek województwa i przewodniczący sejmiku – wojewodzie, a wicemarszałek województwa, członek zarządu województwa, skarbnik i sekretarz województwa, kierownik wojewódzkiej samorządowej jednostki organizacyjnej, osoba zarządzająca i członek organu zarządzającego wojewódzką osobą prawną oraz osoba wydająca decyzje administracyjne w imieniu marszałka województwa - marszałkowi województwa.
Elektroniczne formularze
Elektroniczne formularze są obecnie procedowane na kilku etapach. - Jako fundacja złożyliśmy w ubiegłym roku petycję do Sejmu. Posłowie wypowiedzieli się na temat pomysłu, a potem zawieszono sprawę. Zwrócono się do ministra cyfryzacji, który pewne prace w resorcie wykonał, m.in. wprowadził takie formularze testowo – zaznaczył Krzysztof Izdebski.
Procedowany projekt ustawy o jawności życia publicznego wprowadza elektroniczne przekazywanie oświadczeń. - Podkreślę, że chodzi tam tylko o przekazywanie formularzy, które wypełnione są w sposób dowolny. Następnie mają być zeskanowane, opatrzone podpisem elektronicznym i wysłane – wyjaśnił ekspert. Jak dodał, nie zmienia to sytuacji, która jest pożądana, mianowicie, żeby były wypełniane na formularzu elektronicznym.
E-formularze są pożądane z kilku powodów. Po pierwsze taki formularz w przypadku stworzenia właściwej konstrukcji, daje np. możliwość kliknięcia i zapoznania się z wyjaśnieniem, co w danym polu powinno się wpisać. - W przypadku wątpliwości, każdy może zajrzeć do tej podpowiedzi, automatycznie można też zasysać oświadczenia z lat poprzednich, bądź pewne ich części, które się nie zmieniły – podkreślił Krzysztof Izdebski.
Kolejna kwestia to przejrzystość oświadczeń. Zdaniem eksperta w obecnej formie dokonywanie ich szerszych analiz, dotyczących choćby kwestii związanych z potencjalnymi konfliktami interesów, jest bardzo utrudnione. - Przy wersji elektronicznej można dokonywać zbiorczych informacji i ocen, np. ile wynosi zadłużenie osób pełniących funkcje publiczne – dodał.
W opinii Izdebskiego również CBA ma problem z analizowaniem danych z oświadczeń, bo na kilkaset tysięcy danych, dokonuje kontroli ok. 700 oświadczeń rocznie. Mogłoby to być więc narzędzie analityczne, które pozwala wychwycić nieprawidłowości i tendencje, gdzie może być szerszy problem związany z polityką antykorupcyjną.
O skutkach niezłożenia oświadczeń majątkowych w terminie czytaj komentarz praktyczny Michała Szalaka Oświadczenia majątkowe pracowników samorządowych zatrudnionych na stanowisku urzędniczym.
Pierwsze oświadczenia składane są w terminie 30 dni od dnia ślubowania, wyboru, powołania lub zatrudnienia. Kolejne składać należy co roku do kwietnia, według stanu na 31 grudnia roku poprzedniego.
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu.