Obowiązkowy bilet do parku narodowego może zaszkodzić niektórym z nich

Wprowadzenie generalnej zasady, że wstęp do parku narodowego jest płatny, może odbić się mniej popularnym parkom czkawką. A obsługa poboru opłat może pochłonąć większość zysków z biletów - przekonują samorządy i niektóre organizacje w uwagach do konsultowanego właśnie projektu nowej ustawy o parkach narodowych.

Według obecnych rozwiązań prawnych o tym, do których z 23 istniejących parków narodowych lub ich obszarów wstęp jest płatny, decyduje minister środowiska w drodze rozporządzenia Ministra Środowiska z 18 marca 2013 r. w sprawie parków narodowych lub niektórych ich obszarów, gdzie za wstęp pobiera się opłaty. Obecnie bilety obowiązują za wstęp do 11 parków narodowych, a do 5 kolejnych opłatę trzeba wnieść za wizytę w konkretnych obszarach. To zazwyczaj szlaki turystyczne lub ścieżki przyrodnicze.

W projekcie ustawy o parkach narodowych przewiduje się, że opłaty za wstęp do parków narodowych będą obowiązywały we wszystkich parkach. Autor projektu ustawy - Ministerstwo Klimatu i Środowiska uzasadnia, że obowiązujące obecnie rozwiązanie jest nieskuteczne, „gdyż z uwagi na zmiany dotyczące rozkładu ruchu turystycznego konieczna jest nowelizacja rozporządzenia, co jest procesem długotrwałym”.

Czytaj także: Wstęp do wszystkich parków narodowych będzie płatny>>

Czytaj: Gospodarowanie nieruchomościami na obszarze parku narodowego >

Samorządy: skórka niewarta wyprawki

Zaproponowanemu rozwiązaniu sprzeciwia się część samorządów, które uczestniczyły w procesie konsultacji projektu. Uważają, że obecny stan prawny pozostawia luz decyzyjny w tym zakresie uzależniony od lokalnych uwarunkowań, w szczególności nasilenia ruchu turystycznego i jego oddziaływania na przyrodę parków. Wskazują też na trudności z wyegzekwowaniem wprowadzenia obowiązkowych opłat za udostępnianie. Nadto nie ma pewności czy bilety zrekompensują koszty takiego działania.

- Presja turystyczna na przyrodę parków oraz wydatkowanie środków na budowę i utrzymanie infrastruktury turystycznej jest diametralnie inna na przykład w Drawieńskim i Tatrzańskim Parku Narodowym. Wprowadzenie obowiązku pobierania opłat w Drawieńskim Parku Narodowym może obniżyć jeszcze bardziej zainteresowanie nim – wskazuje samorząd województwa lubuskiego.

Park Narodowy „Uście Warty” pisze wprost: „Niewielki ruch turystyczny powoduje nieopłacalność organizacji punktów poboru i kontroli opłat”.

WZÓR DOKUMENTU: Uzgodnienie zmiany granic parku narodowego >

Także samorząd województwa lubelskiego wskazuje, że obowiązkowe pobieranie opłat za udostępnienie obszaru każdego parku narodowego może zniechęcić potencjalnych turystów do odwiedzenia mniej „popularnych” parków narodowych. Może też być barierą dla osób niezamożnych. Samorząd województwa uważa, że decyzja o wprowadzeniu opłat powinna być w gestii danego dyrektora parku narodowego.

W Europie pomysł się nie sprawdził  

- Koncepcja nałożenia obowiązku biletowego na wstęp do wszystkich parków nie przyniesie spodziewanych wpływów – uważa Adam Jędras, sekretarz generalny Polskiego Towarzystwa Turystyczno-Krajoznawczego.
A Polski oddział WWF (World Wide Fund) wskazuje, że w Europie jest zasadniczo bardzo niska społeczna akceptowalność dla opłat za przebywanie na terenach chronionych. Ponadto koszty obsługi systemu poboru opłat przy społecznie akceptowalnych stawkach, często przewyższają koszt ustanowienia i obsługi systemu poboru.
System poboru opłat jest zazwyczaj stosowany w parkach o wyjątkowo dużym natężeniu ruchu turystycznego, gdzie mechanizm finansowy jest stosowany do kontroli tego ruchu i jest ekonomicznie uzasadniony. W polskich parkach narodowych pobór opłat może mieć zastosowanie w parkach górskich lub ściśle kontrolowanej części parków narodowych, jak np. Rezerwat Ścisły w Białowieskim Parku Narodowym.

PROCEDURA: Powołanie dyrektora parku narodowego >

WWF Polska wskazuje, że podobne, zazwyczaj nieudane, reformy w innych krajach europejskich pokazują, że wprowadzenie opłat może wiązać się z negatywnymi konsekwencjami m.in.

• negatywne postrzeganie parków przez lokalne społeczności i odwiedzających,
• zmniejszenie poparcia dla działalności parków i akceptacji dla ich funkcjonowania oraz powstawania nowych i powiększania istniejących;
• negatywne postrzeganie pracowników Służby Parków, oraz negatywny wpływ na ich morale i motywację.

Zdaniem organizacji, wszelkie próby wprowadzania systemów poboru opłat powinny być poprzedzone wnikliwą analizą, w której pod uwagę należy wziąć m.in. natężenie i rozkład geograficzny ruchu turystycznego, topografię terenu i liczbę punktów wstępu do parku, możliwości personelu do kontroli i obsługi systemu itp. W pierwszej kolejności warte rozważenia jest wprowadzenie opłat za wjazd samochodem, korzystanie z parkingów, korzystanie z pól biwakowych, w tym możliwości palenia ognisk. A także wprowadzenie biletów okresowych, w tym tygodniowych, miesięcznych, kwartalnych, rocznych, oraz biletu obejmującego wstęp do wszystkich parków narodowych, a także opłat wstępu na zasadzie dobrowolności.

Ustawa o ochronie przyrody. Komentarz

Krzysztof Gruszecki

Sprawdź  

Maksymalna stawka powinna być w ustawie

Prokuratoria Generalna RP wskazuje zaś kontrowersyjny art. 56 ust. 1 projektu ustawy, gdzie proponuje się ustanowić podstawę prawną do pobierania opłat za udostępnianie obszaru parku narodowego oraz obiektów Polskich Parków Narodowych w celach turystycznych lub rekreacyjnych. Jednocześnie ust. 2 zawiera upoważnienie dla ministra właściwego do spraw środowiska do określenia, w drodze rozporządzenia, maksymalnych wysokości opłat za jednodniowe udostępnienie obszaru parku narodowego i obiektów PPN, a także rodzajów dokumentów potwierdzających uprawnienia do ulgi w opłatach albo zwolnienia z opłat.

Prokuratoria Generalna wskazuje, że opłaty za korzystanie z parków narodowych są daninami publicznymi. Zgodnie z ugruntowaną linią orzeczniczą Trybunału Konstytucyjnego, o wszelkich istotnych elementach konstrukcyjnych zobowiązania daninowego, w tym jego wysokości, powinien przesądzić ustawodawca i materia ta nie powinna być przekazana do uregulowania w rozporządzeniu.

Krzywoń Adam: Podatki i inne daniny publiczne - podstawowe pojęcia konstytucyjne >

- Jakkolwiek nie jest wykluczone unormowanie niektórych kwestii związanych z ponoszeniem niepodatkowych danin publicznych (w tym opłat) w przepisach rozporządzenia, w tym nawet szczegółowych stawek takiej opłaty, to jest to dopuszczalne tylko pod warunkiem, że ustawa określa dolne i górne granice stawek, a ponadto określi dostateczne kryteria dla ustalania wysokości stawek – wskazuje Luiza Modzelewska, wiceprezes Prokuratorii Generalnej RP.

Prokuratoria proponuje więc rozważenie ustawowego określenia co najmniej maksymalnej wysokości opłat oraz szczegółowych kryteriów ustalania ich wysokości w rozporządzeniu. Z zastrzeżeniem ustawowego określenia górnego limitu przedmiotowych opłat, rozporządzenie to stanowić może podstawę do sposobu ich ustalania przez organy stosujące prawo.

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.