Wnioskodawczyni zwróciła się do ośrodka pomocy społecznej o ustalenie prawa do świadczenia pielęgnacyjnego w związku z opieką nad mężem. Do wniosku załączyła oświadczenie, iż zrezygnowała z możliwości podjęcia pracy na rzecz opieki nad mężem i że jest jedyną osobą, która może obecnie opiekować się mężem.


Burmistrz odmówił wnioskodawczyni przyznania świadczenia. Organ powołał się na art. 17 ust. 5 pkt 2 lit. a ustawy o świadczeniach rodzinnych , zgodnie z którym, w przypadku osoby wymagającej opieki, która zawrze związek małżeński i w nim pozostaje, wyłączone jest prawo do ubiegania się o świadczenie pielęgnacyjne dla osoby, która tę opiekę sprawuje, rezygnując z pracy zarobkowej, chyba że współmałżonek osoby wymagającej opieki legitymuje się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności. SKO podtrzymało decyzję burmistrza.
 

Zdaniem WSA rozpatrującego sprawę istota sporu sprowadzała się do kwestii, czy fakt pozostawania przez męża skarżącej w związku małżeńskim, w sytuacji gdy sama skarżąca nie legitymuje się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności, uniemożliwia przyznanie skarżącej świadczenia pielęgnacyjnego w związku ze sprawowaną opieką nad mężem, wykluczającą podjęcie zatrudnienia. W ocenie WSA w kontrolowanym postępowaniu organy obu instancji wadliwie odczytały treść art. 17  ustawy o świadczeniach rodzinnych . Wykładnia zaprezentowana przez organy w kontrolowanym postępowaniu prowadzi do wniosku, że małżonek ubiegający się o przyznanie świadczenia pielęgnacyjnego z tytułu sprawowania opieki nad swoim współmałżonkiem sam musiałby być osobą o znacznym stopniu niepełnosprawności.

Prowadziłoby to do kuriozalnej sytuacji, że świadczenie ustanowione w celu zapewnienia wsparcia osobie sprawującej opiekę nad wymagającym opieki współmałżonkiem mogłoby być przyznane tylko takiej osobie, która sama również wymaga opieki, bo jest niepełnosprawna w stopniu znacznym. W ocenie WSA okoliczność, że osoba ubiegająca się o świadczenie pielęgnacyjne sprawuje opiekę nad własnym małżonkiem nie może stanowić podstawy do odmowy przyznania tego świadczenia. W takim przypadku wskazuje się na konieczność przypisania pierwszeństwa wykładni celowościowej i systemowej art.17 ust.5 pkt 2 lit.a  ustawy o świadczeniach rodzinnych , przed jego wykładnią językową. Argumentacja na rzecz dopuszczalności i celowości stosowania takiej wykładni służy niewątpliwie ochronie wartości konstytucyjnych, do jakich art.18 Konstytucji RP zalicza małżeństwo, rodzinę, macierzyństwo i rodzicielstwo. Zatem w świetle prokonstytucyjnej wykładni art.17 ust.5 pkt 2 lit.a  ustawy o świadczeniach rodzinnych , WSA uznał, że organy administracji wadliwie przyjęły, że pozostawanie w związku małżeńskim jest okolicznością uniemożliwiającą przyznanie świadczenia pielęgnacyjnego na osobę w nim pozostającą, która wymaga opieki, w sytuacji gdy współmałżonek nie jest zaliczony do osób o znacznym stopniu niepełnosprawności.


Na podstawie: Wyrok WSA w Poznaniu z 12 września 2012 r., sygn. akt IV SA/Po 512/12, nieprawomocny

Przydatne materiały:
Ustawa z dnia 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych (Dz. U. z 2006 r. Nr 139, poz. 992 ze zm.)