Od 6 września 2021 r. można złożyć skargę do Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych (PFRON) na brak dostępności architektonicznej i informacyjno-komunikacyjnej instytucji publicznej. Takie uprawnienie daje ustawa z 19 lipca 2019 r. o zapewnieniu dostępności osobom ze szczególnymi potrzebami.
Kto ma obowiązek zapewnić dostępność
Zgodnie z ustawą, dostępność mają zapewnić instytucje publiczne, natomiast przedsiębiorcy prywatni i organizacje pozarządowe mają dążyć do zapewnienia dostępności osobom ze szczególnymi potrzebami. Dostępność na pewno więc mają obowiązek zapewnić m.in.:
- urząd gminy lub miasta
- samodzielne publiczne zakłady opieki zdrowotnej, czyli przychodnie i szpitale
- ośrodki pomocy społecznej
- powiatowe i miejskie centra pomocy rodzinie
- powiatowe, miejskie i wojewódzkie zespoły ds. orzekania o niepełnosprawności
- starostwa powiatowe
- szkoły i uczelnie publiczne
- centra usług społecznych
- państwowe i samorządowe instytucje kultury (np. biblioteka, dom kultury, galeria sztuki czy hala widowiskowo-sportowa, teatr, muzeum)
- administracja rządowa (ministerstwa, urzędy centralne, urzędy wojewódzkie)
- ZUS, KRUS, NFZ, NIK, PFRON, PIP, RPO, RPP, UODO
- sądy
- parlament.
Jeśli mamy wątpliwości, czy dany urząd jest publiczny, zawsze można o to zapytać na piśmie samą tę instytucję lub poszukać tej informacji w Biuletynie Informacji Publicznej.
Przeczytaj także: Skargę na brak dostępności można złożyć, ale najpierw ma być wniosek o jej zapewnienie
Kto jest osobą ze szczególnymi potrzebami
Pojęcie osoby ze szczególnymi potrzebami jest szersze niż tylko osoby z niepełnosprawnościami. Każdy z nas w określonym czasie np. z powodu złamanej nogi może mieć szczególne potrzeby. Jest to także podróżny z dużym bagażem i kobieta w ciąży, ale też rodzic z dziecięcym wózkiem. – Trzeba pamiętać, że osobą ze szczególnymi potrzebami może być nasz pracownik – i takie skargi na brak dostępności już rozpatrywaliśmy. Ale może to być także oferent, który wygrał przetarg na wykonanie usługi w instytucji publicznej czy podwykonawca tej usługi – zwraca uwagę Łukasz Iwancio, naczelnik Wydziału ds. Postępowań Skargowych PFRON.
Każdy może poinformować o braku dostępności
Każdy, nie tylko osoby ze szczególnymi potrzebami, może poinformować instytucję o braku dostępności architektonicznej lub informacyjno-komunikacyjnej. Nie musi być nawet jej petentem. Nie ma jednego obowiązującego druku, aby zgłosić brak dostępności, można taką informację napisać samemu. Natomiast wzór druku, z którego można skorzystać znajduje się na stronie dostepnosc.pfron.org.pl. Informację o braku dostępności można też złożyć poprzez ePUAP lub portal gov.pl. Należy tam podać swój adres, adres instytucji, do której wysyłamy informację oraz opis braku dostępności. Informację należy złożyć w samej tej instytucji.
Najpierw wniosek, potem skarga
Natomiast wniosek o zapewnienie dostępności, a potem skargę na jej brak może złożyć tylko osoba ze szczególnymi potrzebami lub osoby je wspierające (np. opiekun prawny, rodzic, kurator). Wniosek składa się do tej instytucji, z której osoba ze szczególnymi potrzebami nie może skorzystać z powodu niedostępności. Warunkiem złożenia takiego wniosku jest interes faktyczny, tzn. osoba ze szczególnymi potrzebami nie może załatwić sprawy np. w urzędzie albo wypożyczyć książki z biblioteki z powodu braku ich dostępności. Wniosek można napisać samodzielnie lub pobrać go ze strony PFRON dostepnosc.pfron.org.pl, przez ePUAP lub portal gov.pl. Często wniosek można też pobrać ze strony samej instytucji. We wniosku musi być:
- kontakt do osoby wnioskującej,
- opis bariery architektonicznej lub informacyjno-komunikacyjnej,
- opis sposobu zapewnienia dostępności.
Bardzo częstym błędem popełnianym przez składających skargę jest to, że nie poprzedzili jej złożeniem wniosku o zapewnienie dostępności. Taka skarga nie może zostać rozpatrzona. Zatem najpierw należy złożyć wniosek o zapewnienie dostępności, a jeśli instytucja nie wywiąże się z tego obowiązku w odpowiednim terminie, wtedy dopiero składamy skargę do prezesa PFRON.
Czytaj też: Wyznaczenie koordynatora do spraw dostępności w urzędzie JST >
Czytaj też: Postępowanie skargowe w przypadku braku dostępności architektonicznej lub informacyjno-komunikacyjnej >
Wniosek o zapewnienie dostępności
Instytucja publiczna ma 14 dni na rozpatrzenie wniosku o zapewnienie dostępności. Jeśli to nie jest możliwe w tym czasie, może go przedłużyć, ale nie więcej niż dwa miesiące od dnia złożenia wniosku. Wcześniej jednak ma obowiązek poinformować wnioskującego z jakiego powodu nastąpi opóźnienie zapewnienia dostępności i wyznaczyć nowy termin, w którym to zrobi. Są sytuacje, gdy zapewnienie dostępności nie jest możliwe lub bardzo trudne, np. budynek jest zabytkowy albo istnieją przeszkody prawne. Wtedy wnioskujący też musi zostać poinformowany o takiej sytuacji. Instytucja publiczna ma w takiej sytuacji obowiązek zapewnić dostęp alternatywny np. wsparcie osoby trzeciej w skorzystaniu z usług. Łukasz Iwancio przyznaje, że niekiedy instytucja odpowiada osobie zgłaszającej wniosek o zapewnienie dostępności, argumentując, że budynek jest pod nadzorem konserwatora. – Jednak taka odpowiedź nie jest wystarczająca. Ważne jest to, czy instytucja publiczna próbowała podjąć jakiekolwiek działania, aby zapewnić dostępność. To, że budynek ma nadzór konserwatora zabytków, nie jest przeszkodą samą w sobie – podkreśla.
WZORY DOKUMENTÓW:
- Skarga na niezapewnienie dostępności >
- Powiadomienie o opóźnieniu w zapewnieniu dostępności >
- Zgłoszenie braku dostępności >
Skarga na brak dostępności
Skargę na brak dostępności można złożyć wtedy, gdy wcześniej złożyliśmy wniosek o zapewnienie dostępności, a instytucja publiczna:
- nie zapewniła dostępności w ciągu 14 dni lub,
- nie zapewniła dostępności w przedłużonym terminie, co nie może trwać więcej niż dwa miesiące,
- odmówiła zapewnienia dostępności.
Skargę składa się do prezesa PFRON, a przyjmują je oddziały PFRON w każdym województwie. Należy ją złożyć w ciągu 30 dni od daty:
- minięcia 14 dni na zapewnienie dostępności lub
- minięcia przedłużonego terminu, o którym poinformowała nas instytucja lub
- gdy odmówiła nam ona zapewnienia dostępności.
W skardze na brak dostępności architektonicznej lub informacyjno-komunikacyjnej muszą się znaleźć dane adresowe skarżącego, opis bariery, która uniemożliwia mu skorzystanie z usług instytucji, opis sposobu zapewnienia dostępności. Do skargi można załączyć kopię składanego wcześniej wniosku o zapewnienie dostępności. Wzór druku skargi jest na stronie dostepnosc.pfron.org.pl, ale może to być też skarga napisana samodzielnie, druk nie jest obowiązujący. Skargę można złożyć osobiście w oddziale PFRON, przez ePUAP lub portal gov.pl. Skarga powinna być rozpatrzona jak najszybciej, w wyjątkowych sytuacjach w ciągu miesiąca lub dwóch. W czasie rozpatrywania skargi obie strony mają prawo do dostępu do dokumentów sprawy, dodatkowych wyjaśnień, złożenia nowych dokumentów i wspólnego szukania rozwiązań.
Rozpatrzenie skargi na brak dostępności
Prezes PFRON rozpatrzy skargę i wyda decyzję:
- może nakazać instytucji zapewnienie dostępności we wskazanym przez niego terminie – nie mniej niż 30 dni, a w wyjątkowo trudnych sytuacjach maksymalnie 60 dni od dnia otrzymania decyzji,
- może też zwolnić instytucję z zapewnienia dostępności,
- może zakończyć postępowanie bez wydania decyzji. Może umorzyć postępowanie, gdy uzna, że nie ma podstaw do dalszego rozpatrywania skargi.
Czy można odwołać się od decyzji prezesa PFRON?
Ani osoba skarżąca, ani instytucja nie mogą odwołać się od decyzji wydanej przez prezesa PFRON. Natomiast obie strony, gdy nie zgadzają się z decyzją prezesa PFRON, mogą wystąpić do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie. Mogą to zrobić w ciągu 30 dni od daty otrzymania decyzji prezesa PFRON. Skargę do sądu składamy za pośrednictwem prezesa zarządu PFRON. Wszelkie informacje o postępowaniu skargowym można uzyskać na infolinii PFRON pod numerem: 22 581 84 10 numer wew. 4. W tej sprawie można też napisać maila: dostepnosc@pfron.org.pl lub osobiście dowiedzieć się w oddziale PFRON.
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.