Jak wskazano w komunikacie na stronie RPO, obywatel skierował do prezesa komunalnej spółki wodno-kanalizacyjnej w Nysie wniosek o udostępnienie informacji publicznej dotyczący jej działań związanych z referendum lokalnym. Polegały one na udostępnieniu powierzchni na wywieszenie banerów sprzeciwiających się referendum. Obywatel prosił o udostępnienie kopii umów, faktur i przelewów wraz z imionami i nazwiskami lub nazwami podmiotów zamawiających taką usługę. 

 

Prywatność czy prawo do informacji?

Spółka przedstawiła wprawdzie żądane dokumenty, ale w formie zanonimizowanej, uzasadniając to ochroną prywatności kontrahentów. Nie odpowiadało to żądaniu wnioskodawcy, który złożył skargę na bezczynność prezesa spółki. WSA w Opolu odrzucił skargę.

Zastępca RPO Stanisław Trociuk zarzucił WSA naruszenie przepisów postępowania mogące mieć istotny wpływ na wynik sprawy - art. 1 par. 1 i 2 p.u.s.a. zw. z art. 58 par. 1 pkt 6 oraz art. 132 p.p.s.a. w kontekście art. 45 ust. 1 Konstytucji RP. Polegało to na uchyleniu się od pełnej kontroli działalności podmiotu obowiązanego do udostępnienia informacji publicznej i przeprowadzenie jej w postępowaniu formalnym. Uniemożliwiło to weryfikację adekwatności odpowiedzi w postępowaniu merytorycznym, czego efektem był brak merytorycznego rozstrzygnięcia istoty sprawy wyrokiem – z uszczerbkiem dla konstytucyjnego prawa skarżącego do sądu. ZRPO wniósł o uchylenie postanowienia WSA i zwrot mu sprawy w celu merytorycznego rozpoznania skargi na bezczynność.

Zobacz też procedurę w LEX: Środki zaskarżenia w sprawach dostępu do informacji publicznej >

 

Argumenty RPO

Jak wskazuje RPO, spółka komunalna, której jedynym wspólnikiem jest gmina, stanowi podmiot obowiązany do udostępnienia informacji publicznej. Spór, czy żądana informacja stanowi informację publiczną i czy jej anonimizacja była uprawniona, nie został merytorycznie rozstrzygnięty.

W ocenie RPO WSA dokonał nieuprawnionej wykładni rozszerzającej uchwały NSA w sprawie II OPS 5/19, kierując się błędnie rozumianą zasadą oportunizmu procesowego, poprzez zastosowanie analogii między decyzją administracyjną, a czynnością o charakterze materialnotechnicznym, polegającą na udostępnieniu informacji publicznej. Analogia ta nie jest uprawniona, gdyż nie uwzględnia specyfiki postępowania o udostępnianie informacji publicznej na wniosek, i oczywistego faktu, że informacja ta może zostać udostępniona w niepełnym względem treści żądania zakresie. Wówczas – przy takim rozstrzygnięciu jak zaskarżone – powstaje problem, w jakim trybie i w jakim postępowaniu miałaby nastąpić weryfikacja adekwatności odpowiedzi względem treści złożonego żądania, skoro odrzucenie skargi następuje bez otwarcia postępowania merytorycznego.

Sprawdź w LEX: Czy wnioskodawca przed wniesieniem skargi do sądu administracyjnego na bezczynność lub przewlekłe postępowanie związane z udostępnieniem informacji publicznej powinien wnieść ponaglenie do organu udostępniającego informację? >

W ocenie RPO nie jest dopuszczalne, aby sąd, przed rozpoznaniem skargi, zweryfikował odpowiedź spółki w aspekcie jej adekwatności do treści żądania sformułowanego przez wnioskodawcę i stwierdził, że została udzielona stronie wyczerpująco. Zgodnie z uzasadnieniem NSA z 12 marca 2001 r. formy działania organów administracji publicznej nie mogą podlegać kontroli pozornej, "wydrążonej z treści", w wadliwie przeprowadzonym postępowaniu. W orzecznictwie sądów administracyjnych zgodnie przyjmuje się, że udzielenie informacji niepełnej stanowi rodzaj bezczynności organu obowiązanego do udostępnienia informacji publicznej. 

Racje merytoryczne mogące przemawiać za uwzględnieniem skargi:

  • Wadliwa jest ocena WSA, że kontrahenci spółki, wchodząc w stosunek cywilnoprawny z umowy dzierżawy w przedmiocie powierzchni reklamowych, nie dysponowali majątkiem publicznym.
  • Fakt, że podmioty te nie wydatkowały środków publicznych w rozumieniu przepisów o finansach publicznych, a wręcz zasiliły budżet spółki komunalnej świadczeniem pieniężnym, jest irrelewantny.
  • Pojęcie majątku publicznego na gruncie ustawy dostępowej odnosi się nie tylko do środków publicznych o charakterze pieniężnym, ale także własności i innych praw rzeczowych na nieruchomościach i rzeczach ruchomych.
  • Majątek spółki w świetle ugruntowanego stanowiska orzecznictwa i doktryny należy kwalifikować jako majątek publiczny z uwagi na to, że jej jedynym wspólnikiem jest Gmina. Oddanie majątku publicznego w dzierżawę spółki doprowadziło do dysponowania nim przez jej kontrahentów, którzy uprawnieni byli do używania powierzchni reklamowej i pobierania z niej pożytków. W orzecznictwie przyjmuje się zaś, że udostępnienie imienia i nazwiska podmiotu wchodzącego w stosunek cywilnoprawny ze spółką komunalną nie stanowi naruszenia jego prawa do prywatności.

Rzecznik wskazuje też na potrzebę wzmożonej kontroli społecznej finansowania materiałów kampanii referendalnej. Referendum lokalne w państwie, którego ustrój w świetle art. 4 ust. 2 Konstytucji zakłada demokrację bezpośrednią jako jedną z form sprawowania władzy zwierzchniej Narodu, stanowi sprawę publiczną w rozumieniu art. 1 ust. 1 u.d.i.p.

Czytaj też w LEX: Dokumenty podlegające udostępnieniu w ramach dostępu do informacji publicznej >

 

 

 

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.