Konstytucja w art. 182 przewiduje udział obywateli w sprawowaniu wymiaru sprawiedliwości. Status ławnika określono w ustawie Prawo o ustroju sądów powszechnych. Ławnik, czyli inaczej sędzia społeczny, to niezawodowy członek składu orzekającego w sądzie. Jest niezawisły i – jak sędzia zawodowy – podlega Konstytucji oraz ustawom. Przy rozstrzyganiu spraw ławnicy mają równe prawa z sędziami, ale nie mogą np. przewodniczyć rozprawie.
Kalendarium wyborów na ławników
Kadencja ławnika trwa 4 lata, obecna, która rozpoczęła się w 2015 roku, upływa z końcem tego roku. Trwa nabór ławników na nową kadencję, kandydatów można zgłaszać do 30 czerwca. Zgłoszenia przyjmują rady gmin.
Od 1 lipca do 31 października będzie trwała procedura wyboru ławników przez rady gmin na sesji. W tym terminie należy też przesłać uchwały i dokumenty wybranych ławników do właściwych sądów.
Czytaj też: Nowi ławnicy w SN liczą na poprawę wizerunku sądu>>
Kandydatów na ławników radom gmin mogą zgłaszać prezesi sądów (ale tylko ławników pełniących funkcję w upływającej kadencji), stowarzyszenia, inne organizacje społeczne i zawodowe zarejestrowane na podstawie przepisów prawa, oprócz partii politycznych oraz co najmniej 50 obywateli mających czynne prawo wyborcze, zamieszkujących stale na terenie gminy.
Zgłoszenia kandydata na ławnika należy dokonać na karcie zgłoszenia sporządzonej zgodnie ze wzorem ustalonym w rozporządzeniu. Formularze dotyczące zgłaszania kandydatów na ławników dostępne są na stronie Ministerstwa Sprawiedliwości TUTAJ>>
Rada gminy weryfikuje i głosuje
Zespół powołany przez radę gminy ocenia kandydatów pod względem formalnym. Radni na sesji większością głosów podejmują decyzję o wyborze w głosowaniu tajnym.
Jak podkreśla Ireneusz Krześnicki, sekretarz województwa łódzkiego, wieloletni samorządowiec, przeprowadzenie wyborów niezgodnie z prawem może skutkować unieważnieniem wyboru ławnika z konsekwencjami dla spraw, w których będzie orzekał. Wybory są organizowane i przeprowadzane jako zadanie zlecone - gminy powinny otrzymać na ten cel określoną pulę środków finansowych z budżetu państwa.
Kto może zostać ławnikiem?
Ławnikiem może być wybrany ten, kto:
- posiada obywatelstwo polskie i korzysta z pełni praw cywilnych i obywatelskich;
- jest nieskazitelnego charakteru;
- ukończył 30 lat;
- jest zatrudniony, prowadzi działalność gospodarczą lub mieszka w miejscu kandydowania co najmniej od roku;
- nie przekroczył 70 lat;
- jest zdolny, ze względu na stan zdrowia, do pełnienia obowiązków ławnika;
- posiada co najmniej wykształcenie średnie lub średnie branżowe.
Ilu ławników potrzeba?
Jak się dowiadujemy, w całym kraju na nową kadencję trzeba powołać 14 800 sędziów społecznych. W Warszawie potrzeba ich 615, w Łodzi – 284, w Krakowie – 247, w Szczecinie – 212, w Katowicach – 125, Wrocławiu - 239, a Rada Miasta Poznania powinna wybrać 280 ławników.
Ile zarobi ławnik?
Ławnikowi przysługuje rekompensata pieniężna za wykonywane czynności. Przysługuje ona ławnikom biorącym udział w rozpoznawaniu spraw w sądach i wynosi 2,64 proc. podstawy ustalenia wynagrodzenia zasadniczego sędziego. Podstawą ustalenia wynagrodzenia ławnika jest również przeciętne wynagrodzenie w II kwartale roku poprzedniego, ogłaszane w Monitorze Polskim przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego.
Od stycznia tego roku jest to kwota ok. 100 zł netto za udział w posiedzeniu, za każdy dzień, bez względu na czas trwania rozprawy. Zwrot kosztów podróży to kwota zwrotu ok. 10 zł ryczałtowo.
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
