Przepisy ustawy z dnia 7 czerwca 2001 r. o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków nie zawsze są interpretowane tak samo. Prowadzi to do rozbieżności w rozumieniu definicji przedsiębiorstwa wodociągowo kanalizacyjnego, a tym samym może sprawiać, że przedsiębiorstwo faktycznie prowadzące taką działalność może błędnie uznać, że nie podlega ww. przepisom – pisze Agata Jaczyńska, Senior Associate w kancelarii Chałas i Wspólnicy.
Przedsiębiorstwem wodociągowo kanalizacyjnym jest podmiot, który na terenie danej gminy dostarcza wodę i odprowadza ścieki. Zasady świadczenia tych usług uregulowane są w Ustawie z dnia 7 czerwca 2001 r. o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków („Ustawa”).
Działalność w zakresie zbiorowego zaopatrzenia w wodę lub zbiorowego odprowadzania ścieków jest działalnością regulowaną w rozumieniu art. 37 ustawy z dnia 11 czerwca 2019 r. prawo przedsiębiorców, tj. działalnością gospodarczą, która wymaga wpisu do rejestru działalności regulowanej albo zezwolenia.
Kto może świadczyć usługi?
Zbiorowe zaopatrzenie w wodę i zbiorowe odprowadzanie ścieków jest zadaniem własnym gminy, na co wskazuje art. 3 ust. 1 Ustawy. Może być wykonywane przez samą gminę czy jednostkę organizacyjną gminy nieposiadającą osobowości prawnej i w takim wypadku podmiot prywatny nie otrzyma zezwolenia na prowadzenie takiej działalności na terenie gminy (art. 17b pkt 5 Ustawy a contrario) albo przez utworzone przez gminę przedsiębiorstwo. W drugim przypadku zezwolenie na prowadzenie takiej działalności (art. 16 Ustawy) mogą uzyskać przedsiębiorstwa prywatne. Oznacza to, że obok miejskiego przedsiębiorstwa wodociągowo-kanalizacyjnego, w którym 100% udziałów posiada gmina, może funkcjonować spółka z dowolną podmiotowo strukturą własnościową i świadczyć te same usługi.
Sprawdź w LEX: Na jaką podstawę prawną należy się powołać we wniosku o udostępnienie danych gromadzonych przez przedsiębiorstwo wodociągowe? >
Ustawa reguluje sposób ustalania warunków dostarczania wody jak i odprowadzania ścieków między przedsiębiorstwem a odbiorcami końcowymi. Reguluje również ceny za dostarczanie wody oraz odprowadzanie ścieków, które zgodnie z Ustawą ustalane są najpierw przez przedsiębiorstwo wodociągowo kanalizacyjne, a następnie zatwierdzane przez organ regulacyjny tj. właściwego Dyrektora regionalnego zarządu gospodarki wodnej Państwowego Gospodarstwa Wodnego Wody Polskie.
Problem z interpretacją przepisów
Jednak nie zawsze przepisy ww. ustawy interpretowane są tak samo, co prowadzi do rozbieżności w rozumieniu definicji przedsiębiorstwa wodociągowo kanalizacyjnego, a tym samym może prowadzić do uznania, że dane przedsiębiorstwo faktycznie prowadzące działalność, która powinna podlegać przepisom ww. ustawy uznaje, że nie spełnia warunków pozwalających zakwalifikować je jako wodociągowo-kanalizacyjne w rozumieniu art. 2 pkt. 4 Ustawy.
Art. 2 pkt. 4 Ustawy stanowi, że: „przedsiębiorstwo wodociągowo-kanalizacyjne – przedsiębiorcę w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 6 marca 2018 r. – Prawo przedsiębiorców (Dz. U. poz. 646), jeżeli prowadzi działalność gospodarczą w zakresie zbiorowego zaopatrzenia w wodę lub zbiorowego odprowadzania ścieków, oraz gminne jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej, prowadzące tego rodzaju działalność”.
Działalność o charakterze zbiorowym
Dla ustalenia definicji przedsiębiorstwa wodociągowo-kanalizacyjnego w rozumieniu Ustawy przede wszystkim znaczenie ma zawarte w Ustawie pojęcie zbiorowości.
Sam tytuł Ustawy stanowi, że dotyczy ona zbiorowego dostarczania wody i zbiorowego odprowadzania ścieków. Podobnie przytoczona wyżej definicja przedsiębiorstwa wodociągowo-kanalizacyjnego odnosi się do działalności, która ma charakter zbiorowy. Zbiorowy jako nigdzie indziej w Ustawie niezdefiniowany oznacza, że chodzi o grupę ludzi lub rzeczy. Wyłączone z tej definicji są więc jedynie jednostkowe działania dotyczące jednego podmiotu jako odbiorcy usług. Jedynym kryterium zbiorowego odprowadzania ścieków jest kryterium ilościowe.
Sprawdź w LEX: Czy przedsiębiorstwo wod-kan ma obowiązek posiadania beczki do wody na wypadek awarii? >
Niezasadne są również twierdzenia, że definicji tej nie podlegają podmioty, które świadczą przedmiotowe usługi wyłącznie na rzecz przedsiębiorców. Za czym świadczyć miałoby pojęcie wspólnoty gminnej jako mieszkańców gminy. Art. 1 ust. 2 Ustawy o samorządzie gminnym stanowi, że wspólnotę samorządową tworzą mieszkańcy gminy. Jednak w przypadku świadczenia usług zbiorowego dostarczania wody i odprowadzania ścieków należy sięgać do szczególnych przepisów tej Ustawy. Zgodnie z art. 3 ust. 1 Ustawy jak już wspomniano wyżej, zbiorowe zaopatrzenie w wodę i zbiorowe odprowadzanie ścieków jest zadaniem własnym gmin. Zgodnie art. 2 pkt. 3 Ustawy, odbiorcą usług, o których mowa w Ustawie jest każdy (a więc nie tylko mieszkaniec gminy ale i przedsiębiorca), kto korzysta z usług wodociągowo-kanalizacyjnych z zakresu zbiorowego zaopatrzenia w wodę i zbiorowego odprowadzania ścieków na podstawie pisemnej umowy z przedsiębiorstwem wodociągowo-kanalizacyjnym.
Przedsiębiorca, który uzyska zezwolenie na prowadzenie działalności z zakresu zbiorowego dostarczania wody i zbiorowego odprowadzania ścieków, będzie w swojej działalności stosował wymogi ustawy, ceny jego usług będą wynikały z ustalony taryf.
Czytaj też: Wody Polskie nałożyły na MPWiK 10,5 mln zł opłaty za nielegalny zrzut ścieków
Ceny i stawki opłat
Taryfa zgodnie z Ustawą to: „zestawienie ogłoszonych publicznie cen i stawek opłat za zbiorowe zaopatrzenie w wodę i zbiorowe odprowadzanie ścieków oraz warunki ich stosowania”.
Taryfy przedsiębiorstwo wodociągowo-kanalizacyjne ustala na okres 3 lat, przedstawia organowi regulacyjnemu do zatwierdzenia. Taryfy ustalane są w oparciu o kryteria wskazane w Ustawie. Organ regulacyjny po analizie i ocenie przedstawionych taryf wydane decyzję w przedmiocie ich zatwierdzenia.
Sprawdź w LEX: Czy przedsiębiorstwo wodno-kanalizacyjne może zażądać od myjni, które obsługuje, uzyskania pozwolenia wodnoprawnego? >
Przedsiębiorstwa wodociągowo-kanalizacyjne sporządzają ponadto projekty regulaminów, które dostarczają gminie. Rada gminy na podstawie projektów sporządza jeden projekt, który przesyła do zaopiniowania organowi regulacyjnemu.
Po wydaniu opinii przez organ regulacyjny rada gminy uchwala regulamin dostarczania wody i odprowadzania ścieków obowiązujący na terenie danej gminy. Regulamin jest aktem prawa miejscowego.
Ustalone w powyższy sposób ceny i stawki opłat w postaci taryf oraz pozostałe warunki umowy wynikające z zatwierdzonego i uchwalonego regulaminu mogą być elementem umów zawieranych przez przedsiębiorstwo wodociągowo-kanalizacyjne na terenie obowiązywania zatwierdzonego regulaminu i taryf.
Ceny i stawki opłat publikowane są na stronie internetowej gminy oraz na stronie internetowej przedsiębiorstwa wodociągowo kanalizacyjnego.
Sprawdź w LEX: Czy przedsiębiorstwo wodociągowo-kanalizacyjne może wybudować dwa przyłącza do jednego budynku i sporządzić dwie odrębne umowy? >
Zezwolenie na działalność jest niezbędne
Przedsiębiorstwo, które będzie prowadziło działalność wbrew Ustawie, nie wystąpi do burmistrza/prezydenta miasta o zezwolenie na prowadzenie tej działalności, nie będzie stosowało regulaminu ani taryf, będzie prowadzić działalność nielegalnie, z naruszeniem art. 60(1) Kodeksu wykroczeń oraz z naruszeniem art. 109 § 1 pkt 3 Kodeksu wykroczeń.
Karalne jest prowadzenie działalności zbiorowego zaopatrzenia w wodę i zbiorowego odprowadzania ścieków bez zezwolenia - podmiot taki podlega karze grzywny na podstawie art. 601 k.w. Spółka prowadząca taką działalność podlega także regulacji z art. 29 ust. 1 pkt 1 Ustawy zgodnie z którą karze pieniężnej podlega, kto stosuje taryfy nie przestrzegając obowiązku ich przedstawienia do zatwierdzenia, o którym mowa w art. 24b ust. 1 tej ustawy.
Agata Jaczyńska jest Senior Associate w kancelarii Chałas i Wspólnicy
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
