Jak orzekł TSUE w wyroku w sprawie C-689/21, Dania może co do zasady przewidzieć, że jej obywatele urodzeni za granicą, którzy nigdy nie zamieszkiwali na jej terytorium, tracą obywatelstwo duńskie z chwilą ukończenia 22. roku życia. Środek ten musi jednakże pozostawać w zgodzie z zasadą proporcjonalności, jeżeli wiąże się również z utratą obywatelstwa Unii. Zdaniem TSUE, sytuacja taka zachodzi, gdy zainteresowana osoba nie posiada obywatelstwa innego państwa członkowskiego. Prawo Unii stoi na przeszkodzie ostatecznej utracie obywatelstwa duńskiego, a tym samym obywatelstwa Unii w przypadku, gdy zainteresowana osoba nie została ostrzeżona lub poinformowana o takim skutku ani nie miała możliwości wystąpienia z wnioskiem o indywidualną ocenę skutków takiej utraty.
Zobacz: Formalne potwierdzenie obywatelstwa polskiego
Podwójne obywatelstwo tylko do czasu?
Z akt sprawy wynika, że córka matki mającej obywatelstwo duńskie i ojca mającego obywatelstwo amerykańskie, od chwili urodzenia w Stanach Zjednoczonych Ameryki posiadała obywatelstwo duńskie i amerykańskie. Po ukończeniu 22. roku życia złożyła w Danii wniosek o zachowanie obywatelstwa duńskiego. Właściwy organ poinformował ją, że z chwilą ukończenia 22. roku życia utraciła ona obywatelstwo duńskie. Zgodnie bowiem z prawem duńskim osoba urodzona za granicą, która nigdy nie zamieszkiwała w Danii, i która nie przebywała na jej terytorium w okolicznościach wskazujących na bliski związek z Danią, traci obywatelstwo duńskie z chwilą ukończenia 22. roku życia, chyba że tym samym stałaby się bezpaństwowcem. Zainteresowana osoba może wystąpić o zachowanie obywatelstwa, lecz wyłącznie między swoimi 21. a 22. urodzinami. W razie niezłożenia wniosku w tym przedziale czasowym osoba taka może ubiegać się wyłącznie o nadanie jej obywatelstwa duńskiego, przy czym wymogi takiego nadania obywatelstwa są jednak łagodniejsze dla byłych obywateli duńskich.
Czytaj też w LEX: Kozłowski Krzysztof, Uprawnienie Prezydenta RP do wyrażania zgody na zrzeczenie się obywatelstwa polskiego >
Nabywanie i utrata obywatelstwa to kompetencje poszczególnych państw
Zainteresowana wniosła skargę o stwierdzenie nieważności decyzji duńskich organów. Postępowanie wszczęte na podstawie tej skargi toczy się przed sądem apelacyjnym regionu wschodniego (Dania), który zwrócił się do Trybunału Sprawiedliwości z pytaniem o zgodność ustawodawstwa duńskiego z prawem Unii. W ogłoszonym we wtorek wyroku Trybunał przypomniał, że określanie przesłanek nabycia i utraty obywatelstwa należy do kompetencji państw członkowskich. Jeżeli jednak utrata obywatelstwa wiązałaby się, jak w niniejszej sprawie, również z utratą statusu obywatela Unii, konieczne jest zapewnienie poszanowania prawa Unii i zasady proporcjonalności. Na zadane pytanie Trybunał odpowiedział, że prawo Unii nie stoi co do zasady na przeszkodzie uregulowaniu państwa członkowskiego, zgodnie z którym jego obywatele
- urodzeni poza terytorium tego państwa,
- którzy nigdy w nim nie zamieszkiwali i
- nigdy nie przebywali na jego terytorium w okolicznościach wskazujących na rzeczywisty związek z tym państwem członkowskim,
tracą z mocy prawa obywatelstwo z chwilą ukończenia 22. roku życia, co powoduje, że osoby, które nie posiadają jednocześnie obywatelstwa innego państwa członkowskiego, tracą status obywatela Unii oraz związane z tym statusem prawa. Jednakże do krajowych organów i sądów należy ocena, czy utrata obywatelstwa danego państwa członkowskiego, gdy skutkuje ona utratą statusu obywatela Unii, pozostaje w zgodzie z zasadą proporcjonalności.
Czytaj też w LEX: Reszczyński Jarosław, Kulturowe przesłanki nabycia obywatelstwa >
Ważne przesłanki do spełnienia
TSUE wskazał, że, aby uregulowanie było zgodne z prawem Unii spełnione muszą być następujące przesłanki:
- zainteresowane osoby muszą mieć możliwość złożenia w rozsądnym terminie wniosku o zachowanie lub odzyskanie ex tunc tego obywatelstwa. Właściwe organy mają obowiązek zbadać proporcjonalność skutków utraty owego obywatelstwa i statusu obywatela Unii w świetle prawa Unii i, w stosownym przypadku, przyznać zachowanie lub odzyskanie ex tunc wspomnianego obywatelstwa;
- termin na złożenie takiego wniosku powinien w rozsądny sposób wykraczać poza datę ukończenia przez wspomnianą osobę 22. roku życia. Może on rozpocząć bieg tylko pod warunkiem, że organy należycie poinformowały zainteresowaną osobę o utracie lub bliskiej utracie jej obywatelstwa oraz o przysługującym jej prawie do złożenia w owym terminie wniosku o zachowanie lub odzyskanie ex tunc tego obywatelstwa;
- jeżeli tak nie jest, owe organy powinny być w stanie przeprowadzić, w sposób incydentalny, taką ocenę w sytuacji, gdy osoba ta ubiega się o wydanie dokumentu podróży lub każdego innego dokumentu poświadczającego jej obywatelstwo.
Czytaj też w LEX: Wyrembak Jarosław, Obywatelstwo polskie rodzica jako przesłanka nabycia obywatelstwa polskiego przez urodzenie (w aspekcie najnowszego orzecznictwa NSA) >
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
