Problem powstał na tle odmowy przez notariusza Mariana L. dokonania aktu notarialnego. Rodzice Joanna S. i Grzegorz C. chcieli przekazać swoim dwóm małoletnim córkom pieniądze, a następnie kupić dla nich dwa mieszkania z tych środków.
Darowizna pochodziła od ojca, a matka miała oświadczyć w imieniu dzieci, że darowiznę przyjmuje. Chodziło o zabezpieczenie dzieci na przyszłość. Notariusz stwierdził, że w takiej sytuacji potrzebna jest zgoda sądu rodzinnego na nabycie dwóch mieszkań.
Zdaniem prokurator Małgorzaty Słowińskiej z Prokuratury Regionalnej rodzice sami nie powinni decydować za dzieci o przekazaniu darowizny na zakup konkretnej nieruchomości. Sąd powinien to skontrolować. Dlatego, że dochodzi do dwóch odrębnych czynności prawnych w ramach odpłatnej czynności: darowizna celowa i kupno.
Uchwała chroni interes dzieci
- Interesy majątkowe małoletnich dzieci wymagają bezwzględnej ochrony - wyjaśniała uchwałę sędzia Anna Owczarek. - Interes prawny dzieci, nie musi się pokrywać z interesem rodziców - dodała.
SN przypomniał, że zgodnie z art. 101 § 3 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego rodzice nie mogą bez zezwolenia sądu opiekuńczego dokonywać czynności przekraczających zakres zwykłego zarządu ani wyrażać zgody na dokonywanie takich czynności przez dziecko.
Czytaj: Część darowizny od rodziców można przekazać na rzecz męża>>
Sąd Najwyższy zauważył, że problemem jest to, iż nie ma definicji pojęcia „czynność przekraczająca zakres zwykłego zarządu” w ustawie. Dlatego konieczne jest wieloaspektowe spojrzenie i uwzględnienie zarówno konstrukcji prawnej jak i całokształtu indywidualnych okoliczności. W konkretnych okolicznościach sprawy dana czynność może stanowić zwykły zarząd bądź go przekraczać. Z tego względu we wszystkich wypadkach wątpliwych niezbędna jest zobiektywizowana decyzja sądu, gdyż ani ustawowy przedstawiciel, ani notariusz nie mają w tym zakresie kompetencji, a ich ewentualna wadliwa ocena mogłaby być podważona z najdalej idącym skutkiem nieważności czynności.
Niebezpieczeństwa nabycia majątku
Sąd nie odstąpił od zasady prawnej wyrażonej w uchwale pełnego składu Izby Cywilnej Sądu Najwyższego z 30 kwietnia 1977 r., III CZP 73/76, (OSNC 1978, nr 2, poz. 19). Uznaje jednak, iż w danych okolicznościach faktycznych i w relacji rodzice-dzieci konieczna jest prewencyjna kontrola sądu opiekuńczego także w zakresie wykorzystania darowizny celowej obciążonej poleceniem z przeznaczeniem na zakup nieruchomości.
Czytaj: SA: jeżeli spadkodawcy obdarowali swoje dzieci, to rzutuje to na wysokość zachowku>>
Choćby ze względu na skargę pauliańską albo gdy nieruchomość byłaby obciążona długami, a korzyści przewyższałyby dochody z niej płynące - dodała sędzia Owczarek.
Sygnatura akt III CZP 85/18, uchwała trzech sędziów SN z 15 lutego 2019 r.
