ZUS odmówił małoletniej wnioskodawczyni, reprezentowanej przez ojca, przyznania jej renty rodzinnej do zmarłym dziadku. Organ rentowy przyjął m.in., że małoletnia na rok przed śmiercią nie znajdywała się pod opieką dziadka. Na rok przed jego śmiercią nie została też przyjęta na jego utrzymanie i wychowanie. Ojciec małoletniej złożył odwołanie. Wskazał, że od marca 2009 r. do września 2012 r. małoletnia znajdowała się pod opieką prawną swoich dziadków.

Sąd okręgowy oddalił wniesione odwołanie. Sąd apelacyjny przychylił się do ustaleń sądu pierwszej instancji i oddalił apelację wnioskodawczyni.

Czytaj: SN: Renta rodzinna także dla 25-latka na studiach podyplomowych>>
 

Wychowanie małoletniej

Sądy zgodnie ustaliły m.in., że dziadkowie małoletniej wystąpili o pozbawienie jej rodziców władzy rodzicielskiej. Domagali się ustanowienia ich rodziną zastępczą dla dziecka. Sprawę prowadził sąd rodzinny. W toku postępowania w trybie zarządzenia tymczasowego małoletnia została umieszczona w rodzinie zastępczej, ustanowionej w osobach jej dziadków do czasu prawomocnego zakończenia sprawy. Orzeczenia zapadło 20 marca 2009 r. Niedługo potem matka małoletniej wniosła pozew o rozwód przeciwko ojcu małoletniej. W wyroku rozwodowym orzeczono m.in. o powierzeniu obojgu rodzicom władzy rodzicielskiej nad dzieckiem. Miejsce zamieszkania małoletniej ustalono przy ojcu. Postępowanie przed sądem rodzinnym zostało zaś umorzone. Małoletnia mieszkała z ojcem i dziadkami. Jej ojciec pracował jako pracownik ochrony. Dziadkowie brali udział w wychowaniu małoletniej.

Renta rodzinna przysługuje uprawnionym członkom rodziny osoby, która w chwili śmierci miała ustalone prawo do emerytury lub renty z tytułu niezdolności do pracy lub spełniała warunki wymagane do uzyskania jednego z tych świadczeń. Powyższe wynika z art. 65 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tj. Dz. U. z 2016 r. poz. 887 z zm., dalej: ustawa). Członkami rodziny zmarłego, którzy mogą uzyskać świadczenie, są m.in. jego wnukowie. Możliwość przyznania wnukom świadczenia wynika z art. 69 ustawy. Na podstawie tego przepisu przyjęte na wychowanie i utrzymanie wnuki, rodzeństwo i inne dzieci mają prawo do renty rodzinnej, jeżeli spełniają warunki określone w art. 68, a ponadto:

  1. zostały przyjęte na wychowanie i utrzymanie co najmniej na rok przed śmiercią ubezpieczonego (emeryta lub rencisty), chyba że śmierć była następstwem wypadku, oraz
  2. nie mają prawa do renty po zmarłych rodzicach, a gdy rodzice żyją, jeżeli:
    a) nie mogą zapewnić im utrzymania albo
  3. ubezpieczony (emeryt lub rencista) lub jego małżonek był ich opiekunem ustanowionym przez sąd.

Nie można było uznać, że małoletnia wnioskodawczyni spełniała wymogi ustawowe i miała prawo do renty rodzinnej po zmarłym dziadku – uznały sądy.

Opieka nad małoletnią

Wnioskodawczyni nie została przyjęta na wychowanie i utrzymanie przez zmarłego dziadka na rok przed jego śmiercią. To, że małoletnia mieszkała z dziadkiem, a on pomagał się nią zajmować, nie oznacza, że wnioskodawczyni była przez niego przyjęta na wychowanie i utrzymanie. Pojęcie „przyjęcie na wychowanie i utrzymanie” musi być interpretowane ściśle. Choć okresowo dziadkowie pełnili funkcję rodziny zastępczej nie oznacza to, że małoletnia ma prawo do świadczenia po zmarłym. Postępowanie przed sądem rodzinnym zostało umorzone w związku z wydaniem wyroku rozwodowego, którym orzeczono o władzy rodzicielskiej nad małoletnią.

 

Kodeks rodzinny i opiekuńczy ze schematami. Prawo o aktach stanu cywilnego

Bronisław Czech

Sprawdź  

Dziadek pełnił funkcję rodziny zastępczej tymczasowo, co wyklucza uwzględnienie apelacji.  Kluczowe jest to, że małoletnia mieszkała również z ojcem, który posiadał pełnię władzy rodzicielskiej nad nią. Oboje rodzice małoletniej mogą ją alimentować. Zatem nie było podstaw do uznania, że małoletnia ma prawo do renty– podkreślił sąd odwoławczy.

Wyrok Sądu Apelacyjnego w Lublinie z 4.12.2019 r., III AUa 353/19, LEX nr 2761694.

(xx)