Rzecznik ma na myśli zmianę dokonaną 20 sierpnia i obowiązującą od dnia następnego w rozporządzeniu Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 13 marca 2020 r. w sprawie czasowego zawieszenia lub ograniczenia ruchu granicznego na określonych przejściach granicznych, które wprowadzają z dniem 21 sierpnia 2021 r. podstawę do zawracania do linii granicy państwowej osób, które znalazły się w przejściu granicznym, na którym ruch graniczny został zawieszony lub ograniczony, lub poza zasięgiem terytorialnym przejścia granicznego.
Nielegalne przekroczenie to nakaz opuszczenia
Dodano do niego przepis stwierdzający, że "osoby, które przekroczą nielegalnie granicę poucza się o obowiązku niezwłocznego opuszczenia terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, a także, że "osoby takie zawraca się do linii granicy państwowej".
Czytaj: Zmiana przepisów ma utrudnić przekraczanie polskiej granicy>>
Jak zauważa RPO, regulacja ta, która teoretycznie nie odnosi się wprost do osób, które deklarują zamiar ubiegania się o ochronę międzynarodową, de facto uniemożliwia im przekroczenie granicy RP, a osobom, które dokonały już tego w sposób niezgodny z przepisami prawa, odbiera szansę na skuteczne złożenie wniosku o udzielenie ochrony mimo, że mają do tego prawo na podstawie przepisów ustawy z dnia 13 czerwca 2003 r. o udzielaniu cudzoziemcom ochrony na terytorium RP.
- Wprowadzona zmiana jest zatem sprzeczna nie tylko z duchem Konwencji dotyczącej statusu uchodźców, podpisanej w Genewie w dniu 28 lipca 1951 r., ale także z prawem krajowym, w tym z Konstytucją RP - stwierdza Rzecznik. I dodaje, że obecna sytuacja na granicy polsko-białoruskiej pokazuje, że dostęp do procedury uchodźczej w wielu przypadkach jest fikcyjny.
Czytaj: MSZ: Stosujemy się do konwencji dotyczącej statusu uchodźców>>
Stare rozporzadzenie też bezprawne
Rzecznik Praw Obywatelskich przypomina, że w swoim wystąpieniu z 12 maja 2020 r. do Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji przedstawił swoje wątpliwości co do istnienia podstawy prawnej, która upoważnia Ministra do wprowadzenia w drodze rozporządzenia ograniczeń w ruchu granicznym, polegających na określeniu kategorii osób zachowujących w warunkach pandemii COVID-19 prawo przekroczenia granicy RP i jednoczesnym pozbawieniu tego prawa tych osób, które nie należą do żadnej z wymienionych w rozporządzeniu kategorii, mimo że ich prawo do wjazdu na terytorium Polski wynika z przepisów rangi ustawowej. Zdaniem RPO lista podmiotów zachowujących prawo do przekroczenia granicy była niewystarczająca, z ustanawianych bowiem przez państwa członkowskie ograniczeń dotyczących podróży należało bowiem zwolnić nie tylko wszystkich obywateli państw członkowskich UE i państw stowarzyszonych w ramach Schengen powracających do miejsca zamieszkania, ale także obywateli państw trzecich, którzy są rezydentami długoterminowymi na mocy dyrektywy w sprawie pobytu długoterminowego oraz osób, których prawo pobytu wynika z innych dyrektyw UE lub z prawa krajowego, bądź które posiadają krajowe wizy długoterminowe.
Zdaniem Rzecznika ograniczenia nie powinny też mieć zastosowania do osób wymagających ochrony międzynarodowej lub ochrony z przyczyn humanitarnych i nadal uznaje wszystkie teuwagi za aktualne.
Czytaj: Prof. Klaus: Łamiemy unijną dyrektywę powrotową>>
Nie ma dostępu do procedury uchodźczej
Zdaniem Rzecznika obecna sytuacja na granicy polsko-białoruskiej pokazuje jednak, że wprowadzone obostrzenia, w tym ograniczenia prawa wjazdu do Polski wyłącznie do osób wymienionych w ww. rozporządzeniu, wśród których nie uwzględniono osób ubiegających się o udzielenie ochrony międzynarodowej, sprawiają, że dostęp do procedury uchodźczej w wielu przypadkach jest fikcyjny, co potwierdzają docierające do Biura RPO skargi.
- Wprowadzona 20 sierpnia 2021 r. w rozporządzeniu Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z 13 marca 2020 r. w sprawie czasowego zawieszenia lub ograniczenia ruchu granicznego na określonych przejściach granicznych zmiana jeszcze w większym stopniu może utrudniać cudzoziemcom dostęp do procedur udzielenia ochrony międzynarodowej. Już dzień po wprowadzeniu zmian w rozporządzeniu do Biura RPO dotarły pierwsze sygnały o nieprzestrzeganiu przez funkcjonariuszy Straży Granicznej konstytucyjnego prawa o ubieganie się w Polsce o status uchodźcy i próbach zawracania cudzoziemców na granicę polsko-białoruską - napisał RPO do Ministra Spraw Wewnetrznych i Administracji.
Czytaj także: ETPC nakazuje pomóc migrantom, ale nie wymaga ich wpuszczenia>>
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.