Konwencja z Aarhus jest to konwencja o Dostępie do Informacji, Udziale Społeczeństwa w Podejmowaniu Decyzji oraz Dostępie do Sprawiedliwości w Sprawach Dotyczących Środowiska. Nie jest to zwykła konwencja, której celem jest  ochrona środowiska w jakimś określonym zakresie. Dotyczy bowiem prawa każdego człowieka do życia w czystym i niezniszczonym środowisku naturalnym, dzięki możliwości udziału obywateli w podejmowaniu decyzji, w zakresie działań na rzecz jego ochrony.

Konwencja ta, podpisana 25 czerwca 1998 w Aarhus, w Danii, podczas IV Paneuropejskiej Konferencji Ministrów Ochrony Środowiska, stanowi bardzo ważne narzędzie w realizacji zasad zrównoważonego rozwoju. Konwencja weszła w życie 30 października 2001, a Polska ratyfikowała ją w 2003 roku.

Czy w Polsce przestrzegane są orzeczenia konwencję z Aarhus?

Przestrzeganie konwencji oznacza, że prawo polskie musi zapewniać organizacjom pozarządowym możliwość zaskarżania i rozpatrywać zaskarżenia działań mających negatywny wpływ na środowisko. Mówi o tym Art. 9 Dostęp do wymiaru sprawiedliwości, ust. 3 konwencji: „…członkowie społeczeństwa…, będą mieli dostęp do administracyjnej lub sądowej procedury umożliwiającej kwestionowanie działań lub zaniechań osób prywatnych lub władz publicznych naruszających postanowienia jej prawa krajowego w dziedzinie środowiska…”.

Natomiast Art. 7 konwencji zapewnia udział społeczeństwa przy opracowywaniu planów dotyczących środowiska np. planów łowieckich.

Czytaj: Ekolodzy na drodze cywilnej wstrzymali cięcia w Puszczy Białowieskiej>>

W 2018 roku, kilka polskich NGO (non governmental organisation - organizacji pozarządowych) działających na rzecz ochrony środowiska (Stowarzyszenie Pracownia na rzecz Wszystkich Istot Koalicja Kocham Puszczę, Fundacja Client Eartth – Prawnicy dla Ziemi), złożyło skargi dotyczące braku prawa do obrony przyrody w sądach. Stawiane zarzuty mówiły o naruszeniu postanowień Konwencji Aarhus, wykluczające obywateli z wpływu na ustanawiane plany i programy ochrony środowiska naturalnego, w zakresie m.in. planów łowieckich czy planów ochrony dla terenów chronionych (należą tutaj między innymi obszary Natura 2000, parki narodowe, parki krajobrazowe i inne formy ochrony przyrody). Podczas posiedzenia Komitetu Przestrzegania Konwencji z Aarhus, w dniu 16 czerwca br., w Genewie, skargi te zostały rozpatrzone. Jednak zanim Komitet wyda ostateczne orzeczenie może minąć jeszcze wiele miesięcy.

Czytaj: Decyzje dotyczące środowiska bez sądowej kontroli - skargi na naruszenia konwencji>>

Polskie społeczeństwo musi mieć niekwestionowane prawo do życia zgodnie z zasadami zrównoważonego rozwoju, do zaskarżania planów, które są szkodliwe dla środowiska naturalnego, do obrony tego co jest najcenniejsze i do pozostawienia przyszłym pokoleniom przyrody w stanie jak najmniej naruszonym.   

Autorka: dr inż. Julita Markiewicz–Patkowska, Wyższa Szkoła Bankowa we Wrocławiu, inżynier inżynierii ochrony środowiska, technolog wody, ścieków i odpadów