Skargę do Trybunału wniosła obywatelka Litwy, samodzielna matka, która w 2016 r. złożyła wniosek o przyznanie jej dodatku mieszkaniowego dla "młodych rodzin".
Młoda matka za stara na dodatek mieszkaniowy
W chwili złożenia wniosku skarżąca miała 37 lat, podczas gdy przepisy prawa definiowały "młodą rodzinę" jako rodzinę, w której górna granica wieku każdego z rodziców wynosi 35 lat. Skarżąca odwołała się do sądu administracyjnego od decyzji odmawiającej przyznania dodatku - bezskutecznie. Przed Trybunałem w Strasburgu skarżąca zarzuciła, iż ten stan rzeczy stanowił dyskryminację ze względu na wiek, zakazaną w art. 14 Konwencji o prawach człowieka, w związku z naruszeniem jej prawa do poszanowania mienia z art. 1 Protokołu nr 1 do Konwencji.
Trybunał nie zgodził się ze skarżącą i nie potwierdził naruszenia art. 14 Konwencji ani art. 1 Protokołu nr 1 do Konwencji.
Większa pomoc mieszkaniowa dla młodych uzasadniona
Trybunał oczywiście uznał ingerencję w konwencyjne prawa skarżącej, jako że możliwość otrzymania dodatku wyłącznie przed 35 rokiem życia stanowiła jednoznaczne zróżnicowanie traktowania osób znajdujących się w tym samym położeniu (to jest rodziców małych dzieci). Sytuacja taka oznacza dyskryminację ze względu na wiek, chyba że odmienne traktowanie jest uzasadnione i proporcjonalne do uprawnionego celu, który ma realizować. Rząd litewski wskazał, iż celem dodatku mieszkaniowego dla "młodych rodzin" jest pomoc w uzyskaniu przez młodych ludzi mieszkania. Ma to stanowić wsparcie i zachętę dla odwrócenia negatywnych tendencji demograficznych trapiących Litwę, której społeczeństwo gwałtownie się starzeje, a młodzi ludzie emigrują z kraju. Trybunał uznał argument rządu i stwierdził, że wskazany cel jest uzasadniony i jest realizowany w interesie publicznym. Dodatek mieszkaniowy, zdaniem Trybunału, zachęca młode osoby do posiadania większej liczby dzieci, a tym samym pozytywnie wpływa na krajowy przyrost demograficzny.
Świadczenia społeczne do szerokiego uznania państwa
Skarżąca ze swojej strony podniosła, iż wszyscy rodzice małych dzieci powinni być uprawnieni do pomocy, ponieważ mają podobne potrzeby, bez względu na swój wiek. Trybunał uznał ten argument, ale wskazał również na konieczność dystrybucji ograniczonych zasobów państwowych oraz margines uznania państwa w tej mierze. Nadto, rząd litewski poparł swoją decyzję danymi statystycznymi: obywatele litewscy zawierają związki małżeńskie, występują o kredyt mieszkaniowy i zostają rodzicami średnio pomiędzy 28 a 35 rokiem życia. Decyzja o wsparciu młodszych rodzin nie jest nieracjonalna, zważywszy na fakt, iż sytuacja majątkowa często jest podstawowym czynnikiem branym pod uwagę przy decyzjach o założeniu rodziny, posiadaniu dzieci lub emigracji. Nadto, dodatek mieszkaniowy nie jest jedynym świadczeniem, o które skarżąca mogła się ubiegać: prawo litewskie przewiduje również świadczenia przyznawane w oparciu o kryteria dochodowe, a nie wiekowe, do których skarżąca miała równy dostęp.
Konkludując swoje rozważania Trybunał ponownie stwierdził, iż w dziedzinie świadczeń społecznych państwa-strony Konwencji dysponują szerokim marginesem uznania, a w omawianej sprawie Litwa poza taki margines swobody decyzyjnej nie wykroczyła. Różnica w traktowaniu skarżącej w stosunku do matek innych małych dzieci nie była arbitralna i nieuzasadniona. Nie miało zatem miejsca naruszenie art. 14 Konwencji w związku z art. 1 Protokołu nr 1.
Polska regulacja zgodna z Konwencją
W prawie polskim uregulowanie kwestii dodatku mieszkaniowego ma miejsce w ustawie z 21 czerwca 2021 r. o dodatkach mieszkaniowych. W art. 3 ustawy znajdują się kryteria przyznawania takiego dodatku. Wskazane kryteria mają charakter ekonomiczny, a ustawa stanowi progi dochodowe uprawnionych, powyżej których dodatek nie przysługuje. Należy przyjąć, iż takie rozwiązanie regulacyjne nie budzi wątpliwości w świetle Konwencji o prawach człowieka.
Šaltinytė przeciwko Litwie - wyrok ETPC z 26 października 2021 r., skarga nr 32934/19.