Andrzej. K. wystąpił do Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z wnioskiem o udostępnienie z rejestru PESEL informacji o stanie cywilnym Iwony J. za kilka wskazanych lat. Wyjaśnił, że chciałby wznowić prawomocne postępowanie w sprawie o ustalenie pochodzenia dziecka, w której sąd stwierdził iż jest ojcem małoletniej Joanny J. - córki Iwony J. Organ odmówił i wskazał, że udostępnienie żądanych danych wymagało wykazania przez niego rzeczywistego interesu prawnego, a nie tylko powołania się na przepisy o wznowieniu postępowania.
Interes prawny musi być realny, a nie prawdopodobny
W skardze do sądu administracyjnego Andrzej K. podkreślił, że interes prawny w uzyskaniu danych o stanie cywilnym matki dziecka, którego ojcostwo ustalono wbrew istnieniu domniemania pochodzenia dziecka od męża matki, ma charakter realny, a nie jedynie hipotetyczny. Innego zdania był jednak Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie, który skargę oddalił.
Podkreślił, że interes prawny musi być interesem "osobistym" określonego podmiotu i musi mieć charakter "realny", to jest istnieć aktualnie, a nie hipotetycznie (art. 46 ust. 2 ustawy o ewidencji ludności). Musi pozostawać w bezpośrednim związku z przedmiotem sprawy administracyjnej. Nie można przy tym utożsamiać realności interesu prawnego z zamiarem dokonania dopiero w przyszłości jakiejś czynności prawnej. W tej sprawie wnioskodawca nie udokumentował ani też nie uprawdopodobnił realnego interesu prawnego wniesienia skargi o wznowienie postępowania w sprawie zakończonej wyrokiem ustalającym jego ojcostwo. Nie wykazał też, że brak uzyskania żądanych informacji pozbawia go możliwości obrony jego praw i dochodzenia na drodze sądowej roszczeń.
Sprawa trafiła do sądu odwoławczego.
Zamiar wytoczenia powództwa nie wystarczy
Naczelny Sąd Administracyjny nie uznał zasadności żadnego z zarzutów skargi kasacyjnej. Przypomniał, że dane z rejestru PESEL mogą być udostępnione osobom i jednostkom organizacyjnym, jeżeli wykażą one w tym interes prawny. Co ważne, pojęcie interesu prawnego nie zostało zdefiniowane w przepisach ustawy o ewidencji ludności. Odwołując się jednak do poglądów doktryny i orzecznictwa sądów administracyjnych, podkreślił, że interes prawny powinien być sprawdzalny obiektywnie, indywidualny, konkretny, a także aktualny. Powinien on być zatem interesem rzeczywistym, a nie hipotetycznym, gdyż tylko taki nadaje się do obiektywnego sprawdzenia.
Warto przeczytać: W rejestrze PESEL dane rodziców i dzieci mogą być automatycznie powiązane
Zdaniem sądu, zamiar posłużenia się danymi z rejestru PESEL w celu wznowienia postępowania sądowego zakończonego wyrokiem ustalającym ojcostwo skarżącego nie oznacza, że interes prawny w ich pozyskaniu został wykazany. Innymi słowy, sama deklaracja zainicjowania postępowania sądowego przesądza o braku uzasadnionych podstaw prawnych i faktycznych wykazania interesu prawnego.
Nie wystarczy też wskazać na przepisy procedury cywilnej oraz kodeksu rodzinnego regulujące kwestie wznowienia postępowania oraz małżeńskiego pochodzenia dziecka. Określają one, co prawda uprawnienia procesowe stron, co jednak nie jest tożsame z wyposażeniem stron w prawo żądania od organów administracyjnych udostępniania wszelkich danych, którymi dysponują, tak by wszcząć postępowanie. Zauważył też, że decyzja o udostępnieniu danych z rejestru PESEL nie zależy od tego, czy dojdzie w ten sposób do naruszenie dóbr osobistych osoby, których dane te dotyczą. Przepis art. 46 ust. 2 ustawy w ogóle nie odwołuje się bowiem do takiej przesłanki.
Wyrok NSA w Warszawie z dnia 29.11.2018 r. II OSK 10/17.
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.