Do Izby Cywilnej Sądu Najwyższego wpłynęło zagadnienie prawne z Sądu Okręgowego w Krakowie: Czy w sprawie o opróżnienie lokalu mieszkalnego po stronie pozwanych najemcy i osób wywodzących swoje uprawnienie do zajmowania lokalu od najemcy, tzw. "domowników" występuje współuczestnictwo jednolite (art. 73 par. 2 k.p.c.)?
Czytaj: Koniec covidowego zakazu eksmisji - wkrótce zniknie z przepisów>
Czytaj też: Działanie stron i współuczestników sporu >
Wypowiedzenie umowy najmu
Problem powstał na tle żądania gminy, aby cztery osoby zajmujące lokal przy ul. Okólnej wyprowadziły się i zabrały swoje rzeczy. Tymi osobami był pozwany O. L., jego matka Anna S. jego córka Ewa S. i wnuk. Ponadto gmina wniosła o zasądzenie solidarnie od pozwanych kosztów procesu.
Pozwani lokatorzy posiadali tytuł prawny do zajmowania mieszkania wynikający z umowy najmu z marca 2008 r., ale zalegali z opłatą czynszu za więcej niż trzy miesiące.
Sąd Rejonowy w Krakowie wydał wyrok zaoczny w marcu 2010 roku, w którym nakazał pozwanym opuszczenie lokalu. Ustalił, że pozwanym nie przysługuje prawo do lokalu socjalnego. Wyrok zaoczny uprawomocnił się 16 kwietnia 2010 r., a 22 listopada został zaopatrzony w klauzule wykonalności.
Sprawdź też: Eksmisja z lokalu mieszkalnego i użytkowego >
Sprzeciw i żądanie uchylenia wyroku
Od tego wyroku pozwany O. L. wniósł sprzeciw, domagając się uchylenia tego orzeczenia, gdyż nie zostało ono skutecznie doręczone.
Żądał też przyznania lokalu socjalnego, powołując się na postanowienie Sądu Okręgowego z lipca 2020 r. odrzucające skargę o wznowienie postępowania.
Czytaj też: Zabezpieczenie antycypacyjne roszczenia o eksmisję z lokalu mieszkalnego w sprawach o rozwód >
Po rozpoznaniu sprzeciwu Sąd Rejonowy utrzymał wyrok zaoczny i stwierdził, że uprawomocnił się on w stosunku do pozostałych. Przypomniał, że gmina wezwała córkę pozwanego Ewę S. do zapłaty zaległości w ciągu miesiąca pod rygorem wypowiedzenia umowy najmu. Następnie 23 marca 2009 r. wysłała pismo z wypowiedzeniem.
Syn Ewy S. nadal zajmuje wraz z matką mieszkanie i nie opłaca czynszu, ukończył prywatne liceum w 2021 r.
PROCEDURA w LEX: Postępowanie w sprawie z powództwa o eksmisję z lokalu mieszkalnego >
Śmierć najemcy
Sąd uznał, że prawo pozwanego O. L. było prawem pochodnym od prawa głównego najemcy Ewy S.. W apelacji, pozwany domagał się ponownego rozpoznania i ustalenia uprawnienia do lokalu socjalnego dla siebie i matki. Zarzucił nieważność postępowania i opowiedzenia się za poglądem, że po stronie pozwanych współuczestnictwa koniecznego i jednolitego, co powinno odnieść skutek wobec pozwanej - Anny S., która nie wniosła sprzeciwu od wyrku zaocznego.
Anna S. wywodziła swoje prawo jako domownik od najemczyni Ewy S. , która podpisała umowę najmu. Wypowiedzenie tej umowy powodowało wniesienie sprawy o eksmisję także wobec innych osób, które w mieszkaniu tym przebywały.
W przypadku współuczestnictwa jednolitego czynności procesowe współuczestników według art. 73 par. 2 kpc, wyrok, który zapadł wobec jednego z nich odnosi skutek wobec pozostałych.
Zdaniem sądu II instancji aktualności tego pytania nie umniejsza fakt, że po wydaniu wyroku zaocznego, a przed wniesieniem sprzeciwu, zmarła była następczyni - pozwana Ewa S.
Sąd uznał, że przy założeniu współuczestnictwa jednolitego wyrok zaoczny nie był prawomocny w stosunku do pozwanej, więc sprawa była w toku. A co więcej - postępowanie w tej sytuacji powinno być zawieszone w całości i podjęte z udziałem następców zmarłej. Żądanie pozwu dotyczy przecież także opróżnienia lokalu z rzeczy.
Wreszcie - orzeczenie eksmisji wymaga wcześniejszego stwierdzenia skuteczności umowy najmu.
Zagadnienie współuczestnictwa jednolitego w sprawie o eksmisję nie było jeszcze przedmiotem rozważań Sądu Najwyższego. A zagadnienia tego nie rozstrzygnęło postanowienie SN z 27 kwietnia 1999 r. , w którym jest mowa o współuczestnictwie małżonków wspólnie zajmujących lokal.
Sygnatura akt III CZP 102/22
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
