W piśmie do minister rodziny i polityki społecznej Marleny Maląg RPO  wskazuje m.in. na starzenie się społeczeństwa, pisze że postępująca zmiana proporcji między generacjami pozwala z jednej strony docenić postęp cywilizacyjny, umożliwiający cieszenie się dłuższym życiem, z drugiej zaś - pogłębiają wcześniejsze wyzwania oraz tworzą nowe.

Potrzebne systemowe zmiany

Rzecznik wyraża satysfakcję w odniesieniu do przygotowywanej obecnie „Strategii rozwoju usług społecznych”, która jego zdaniem wpisuje się w nurt deinstytucjonalizacji, uwzględniający prawo osób starszych do decydowania o swoim życiu. Ale zwraca uwagę  na kwestie odnoszące się do budowania społeczeństwa przyjaznego dla osób starszych, wychodząc od spraw, na które ONZ kładzie w tym roku szczególny nacisk. Jak stwierdza, chodzi m.in. o dostosowanie oferty edukacyjnej dla osób starszych i uczynienia jej dostępną i atrakcyjną. Pisze też, o konieczności zmian systemowych, które zwiększyłyby odsetek osób starszych w różnego rodzaju aktywnościach edukacyjnych.

Rzecznik odwołuje się do konkluzji Rady Europejskiej(Human Rights, Participation and Well-Being of Older Persons in the Era of Digitalisation) z 9 września 2020 r., w których zaprasza ona państwa członkowskie UE do przyjęcia zintegrowanego podejścia do starzenia się społeczeństw. Składają się na to perspektywa podejścia opartego na prawach człowieka, a także perspektywa cyklu całego życia – z uwzględnieniem różnic między kobietami i mężczyznami.

ONZ zachęca do  przeciwdziałania ageizmowi

RPO przypomina, że z kolei 7 października 2021 r. została uchwalona rezolucja Rady Praw Człowieka ONZ w sprawie praw osób starszych i przeciwdziałania ageizmowi. 

 

Różne oblicza dyskryminacji w zatrudnieniu

Joseph Roger Carby-Hall, Zbigniew Góral, Aneta Tyc

Sprawdź  

RPO z uznaniem przyjął zaangażowanie polskiego rządu w proces przyjęcia tej rezolucji, której nowatorstwo zasadza się m. in. na następujących punktach:

  1. Rezolucja wprowadza do języka prawa międzynarodowego pojęcie ageizmu i podkreśla, że stanowi on część składową dyskryminacji ze względu na wiek oraz negatywnie wpływa na uczestnictwo osób starszych w każdym aspekcie życia społecznego.
  2. Uznaje istnienie wyzwań związanych z realizacją praw obywatelskich, politycznych, ekonomicznych, społecznych oraz kulturalnych wobec osób starszych, włączając m.in. obszary zapobiegania przemocy, nadużyciom i zaniedbaniu osób starszych, zabezpieczenia społecznego, dostępu do żywności, mieszkalnictwa, prawa do pracy i dostępności do rynku pracy, równości i niedyskryminacji, dostępności wymiaru sprawiedliwości, nowych technologii, edukacji, szkoleń, opieki zdrowotnej, opieki długoterminowej i opieki paliatywnej, uczenia się przez całe życie, uczestnictwa, nieodpłatnej pracy opiekuńczej. 
  3. Wzywa do przedłożenia przez Biuro Wysokiej Komisarz ONZ ds. Praw Człowieka raportu dotyczącego standardów w prawie międzynarodowym i zobowiązań państw członkowskich ONZ do ochrony i promocji praw osób starszych oraz adaptację tego raportu na język łatwy do zrozumienia. 


Jak podkreśla RPO, Rada Praw Człowieka, jako organ pomocniczy Zgromadzenia Ogólnego ONZ, w oficjalnym dokumencie poprosiła o analizę ochrony osób starszych w prawie międzynarodowym. Rezolucja wzywa państwa członkowskie ONZ m.in. do zakazania każdej formy dyskryminacji ze względu na wiek oraz do przyjęcia i wdrożenia niedyskryminujących polityk publicznych, krajowych strategii, planów akcji, regulacji prawnych oraz do promocji i zapewnienia pełnej realizacji praw człowieka i podstawowych wolności osobom starszym, w tym w obszarze zatrudnienia, ochrony prawnej, mieszkalnictwa, edukacji i szkoleń, dostępu do technologii, oraz do wsparcia finansowego, socjalnego, opieki zdrowotnej, opieki długoterminowej i paliatywnej, jednocześnie zapewniając konsultacje z osobami starszymi i ich uczestnictwo.

Czytaj także: NSA: Nie ma podstaw do przenoszenia 65-letniego komornika na emeryturę>>

Rzecznik zauważa, że tymczasem w Polsce zakaz dyskryminacji ze względu na wiek dotyczy jedynie obszaru zatrudnienia i dostępu do szkoleń (na mocy ustawy o wdrożeniu niektórych przepisów Unii Europejskiej w zakresie równego traktowania z 3 grudnia 2010 r.). Nadal brakuje ustawowego zakazu dyskryminacji w innych obszarach, na które wskazano w w rezolucji Rady Praw Człowieka. 

- Przekłada się to na dyskryminujące regulacje nadal istniejące na poziomie krajowym (np.  brak widoczności osób starszych w prawie oświatowym lub ograniczenia w dostępie do opieki paliatywnej, która obecnie jest formalnie gwarantowana tylko osobom, które chorują na choroby określone w rozporządzeniu) - czytamy w wystąpieniu. 

RPO podkreśla, że rezolucja zachęca także państwa członkowskie nie tylko do wprowadzenia zakazu dyskryminacji, ale także do podjęcia odpowiednich środków dla faktycznego zwalczania ageizmu i wyeliminowania dyskryminacji ze względu na wiek oraz ochrony praw człowieka w odniesieniu do osób starszych.