NSA: Zdający test nie może przyjmować dodatkowych założeń

Jeśli wśród propozycji odpowiedzi w teście była wyłącznie jedna poprawna, oparta na przepisach prawa obowiązujących w dniu przeprowadzenia egzaminu, to zdający egzamin radcowski nie może ich kwestionować. Przyjmowanie przez zdającego dodatkowych założeń, to niewłaściwa metoda rozwiązywania testu – orzekł Naczelny Sąd Administracyjny.

W sprawie chodziło o egzamin radcowski z 2018 roku. Skarżąca prawniczka Lucyna M. uzyskała z testu 99 punktów, natomiast pozytywny wynik z egzaminu wstępnego uzyskuje kandydat, który otrzymał z testu co najmniej 100 punktów, a zatem uzyskana liczba punktów przesądziła o negatywnym wyniku.

Pytania testu - niejednoznaczne

Skarżąca złożyła odwołanie od uchwały, zarzucając naruszenie art. 339 ust. 1 i ust. 1d ustawy o radcach prawnych, poprzez sformułowanie dwóch pytań - o nr 25 i 95 - w sposób wadliwy, powodujący brak możliwości wskazania jednoznacznie prawidłowej odpowiedzi.

Odwołująca wniosła o uchylenie uchwały w całości i orzeczenie co do istoty sprawy, ewentualnie przekazanie sprawy do ponownego rozpatrzenia przez komisję kwalifikacyjną.

Minister Sprawiedliwości w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji z grudnia 2018 r. stwierdził, że wniesione odwołanie nie zasługuje na uwzględnienie. Stwierdził, że pytania zostały sformułowane jednoznacznie, a wśród propozycji odpowiedzi była jedna poprawna, oparta na przepisach prawa obowiązujących w dniu przeprowadzenia egzaminu.

Pytania testowe nie dotyczyły kwestii spornych w orzecznictwie ani doktrynie. Tym samym uznać należy, że test egzaminacyjny, w oparciu o który przeprowadzony był egzamin, odpowiadał ustawowym kryteriom.

Zakwestionowane przez skarżącą pytanie nr 25 brzmiało: "Zgodnie z Kodeksem postępowania karnego, od wyroku sądu odwoławczego uchylającego wyrok sądu pierwszej instancji i przekazującego sprawę do ponownego rozpoznania stronom przysługuje:

A. skarga do Sądu Najwyższego,

B. zażalenie do Sądu Najwyższego,

C. kasacja do Sądu Najwyższego."

Według organu, prawidłową odpowiedzią na to pytanie jest odpowiedź "A", oparta na treści art. 539a par. 1 Kodeksu postępowania karnego. Przepis ten brzmi: "Od wyroku sądu odwoławczego uchylającego wyrok sądu pierwszej instancji i przekazującego sprawę do ponownego rozpoznania stronom przysługuje skarga do Sądu Najwyższego. " Skarżąca udzieliła odpowiedzi "C".

Skarżąca wskazała, iż pytanie nr 25 winno brzmieć: "Zgodnie z Kodeksem postępowania karnego, w sprawach, w których akt oskarżenia został wniesiony po dniu 30 czerwca 2015 r., od wyroku sądu odwoławczego uchylającego wyrok sądu pierwszej instancji i przekazującego sprawę do ponownego rozpoznania stronom przysługuje:".

Kolejne zakwestionowane przez skarżącą pytanie - nr 95 - brzmiało: "Zgodnie z ustawą o ochronie konkurencji i konsumentów, nie wszczyna się postępowania w sprawie praktyk ograniczających konkurencję, jeżeli od końca roku, w którym zaprzestano ich stosowania:

A. upłynęły 3 lata,

B. upłynęły 4 lata,

C. upłynęło 5 lat."

Prawidłową odpowiedzią na to pytanie jest odpowiedź "C", oparta na treści art. 93 ust. 1 ustawy z dnia 16 lutego 2007 r. o ochronie konkurencji i konsumentów. Przepis ten brzmi: "Nie wszczyna się postępowania w sprawie praktyk ograniczających konkurencję, jeżeli od końca roku, w którym zaprzestano ich stosowania, upłynęło 5 lat."

Czytaj też: Niedostateczny z egzaminu prawniczego to nie koniec świata, można się odwołać

Skarżąca udzieliła odpowiedzi "A". Zdaniem skarżącej, pytanie nr 95 zostało sformułowane w sposób nieprecyzyjny i wzbudzający wątpliwości co do jego treści oraz uniemożliwiający jednoznaczne wskazanie prawidłowej odpowiedzi, poprzez nieuwzględnienie przepisów przejściowych zawartych w ustawie zmieniającej, zgodnych ze stanem prawnym obowiązującym na dzień egzaminu wstępnego.

Skarżąca wniosła do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego o uchylenie zaskarżonej decyzji.

Zobacz też linię orzeczniczą: Prawo do alimentów dla osoby odbywającej aplikację prawniczą >

Oddalenie skargi przez WSA

Sąd I instancji uznał, że skarga nie zasługuje na uwzględnienie. Sąd uznał za nietrafne argumenty, mające świadczyć o rzekomo wadliwej konstrukcji pytań testowych nr 25 i 95 - nie podzielił stanowiska skarżącej. Jak prawidłowo stwierdził Minister Sprawiedliwości, zagadnienie będące przedmiotem kwestionowanego pytania zostało uregulowane wyczerpująco w art. 539a par. 1 Kodeksu postępowania karnego. Treść powołanego przepisu jest jasna i nie budzi żadnych wątpliwości interpretacyjnych.

WSA podkreślił, że pytanie nieprawidłowo sformułowane to takie, na które żadna z zaproponowanych odpowiedzi nie stanowi zdania prawdziwego, gdy więcej niż jedna z odpowiedzi jest odpowiedzią prawdziwą, a także takie, na które odpowiedź nie wynika expressis verbis z przepisów prawa, a jedynie z poglądów doktryny i orzecznictwa. W rozpatrywanej sprawie żadna z tych wad nie wystąpiła, bo połączenie pytania wraz z odpowiedzią stanowiło logiczną całość, znajdującą swoje uzasadnienie w treści przepisu art. 539a par. 1 Kodeksu postępowania karnego.

Sąd stwierdził, że  skarżąca w swoich założeniach odwoływała się do hipotetycznych stanów prawnych w odniesieniu do przepisów intertemporalnych, co nie było zadaniem zdających. Przepisy te nie zostały bowiem zawarte w wykazie tytułów aktów prawnych, które stanowiły podstawę opracowania pytań testowych na egzamin wstępny na aplikację adwokacką i radcowską w 2018 roku.

Twierdzenie skarżącej, że do pytania należało dodatkowo wprowadzić zastrzeżenie, że nie obejmuje ono stanów faktycznych, w których akt oskarżenia został wniesiony przed dniem 30 czerwca 2015 r., jest zatem nieprawidłowe.

Nie można też w świetle dotychczasowego orzecznictwa uznać za zasadną metodę rozwiązywania testu przez uczestników egzaminu poprzez przyjmowanie dodatkowych założeń, wkraczanie w dziedzinę przepisów intertemporalnych lub też interpretowanie odpowiedzi jako abstrakcyjnego stanu faktycznego – dodał sąd.

Czytaj też w LEX: Jak się uczyć, żeby zdać? - metody i techniki uczenia się >

Co do drugiego zakwestionowanego pytania i odpowiedzi – są także uznał, że skarżąca nie miała racji. Sąd doszedł do przekonania, że pytania testowe, w tym także kwestionowane przez odwołującą, zostały prawidłowo skonstruowane, zgodnie z dyspozycjami ustawy i stanowiskiem sądów administracyjnych.

Decyzja dotycząca ustalenia wyniku egzaminu wstępnego nie jest decyzją uznaniową, w której Minister Sprawiedliwości ma możliwość wyboru i swobodnej oceny, jaki wynik kandydata może uznać za pozytywny. Przyjęcie, że kandydat uzyskał wynik pozytywny możliwe jest tylko wówczas, gdy uzyskał on co najmniej 100 punktów, co w niniejszej sprawie nie miało miejsca.

Czytaj też w LEX: Stankiewicz Rafał, Misja samorządu radców prawnych i jego członków >

Skarga do NSA - oddalona

Skarżąca wniosła skargę kasacyjną do Naczelnego Sądu Administracyjnego, który jednak ją oddalił. I na rzecz Ministra Sprawiedliwości zasądził 360 złotych tytułem kosztów postępowania.

Sąd II instancji podzielił stanowisko WSA. Zakwestionowane pytania odpowiadają kryteriom, o których mowa w art. 339 ust. 1 ustawy o radcach prawnych. Pytania testowe zostały sformułowane jednoznacznie. A wśród propozycji odpowiedzi była wyłącznie jedna poprawna odpowiedź, oparta na przepisach prawa obowiązujących w dniu przeprowadzenia egzaminu, konstrukcja pytań i odpowiedzi na pytania nie wprowadzała w błąd, a w pytaniach nie pojawiły się także zagadnienia prawne, co do których zarówno doktryna, jak i orzecznictwo nie doszły do wspólnych konkluzji.

W ocenie sądu organ odwoławczy w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji w sposób wszechstronny i szczegółowy odniósł się do zarzutów skarżącej dotyczących kwestionowanych pytań. Ustosunkował się przy tym w sposób należyty do argumentacji przedstawionej przez skarżącą – dodał NSA.

Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 1 sierpnia 2023 r., sygnatura akt II GSK 612/20.

Czytaj też w LEX: Bojarski Adam, Urlop na przygotowanie się do egzaminu adwokackiego, komorniczego, notarialnego i radcowskiego oraz na czas trwania takiego egzaminu >