Rządowy projekt ustawy Prawo upadłościowe i naprawcze jest wykonaniem postanowienia Trybunału Konstytucyjnego z 12 czerwca 2008 r. (sygn. K 50/05). W postanowieniu tym Trybunał zasygnalizował Sejmowi, Ministrowi Sprawiedliwości i Ministrowi Finansów potrzebę podjęcia inicjatywy prawodawczej w związku z luką prawną w regulacjach dotyczących zasad i procedury zaliczania podatku od towarów i usług do kosztów sądowych. Koszty te powiązane są ściśle z wynagrodzeniem syndyków, nadzorców i zarządców sądowych oraz kuratorów.

Konsekwencja braku VAT w wynagrodzeniach

- Ze względu na to, że przepisy ustawy – Prawo upadłościowe i naprawcze oraz ustawy o Krajowym Rejestrze Sądowym regulujące wynagrodzenie syndyków, nadzorców sądowych, zarządców, tymczasowych nadzorców sądowych i kuratorów nie uwzględniają VAT-u, obecnie brak jest podstaw prawnych do podwyższenia przez sąd wynagrodzenia tych osób o kwotę tego podatku – uzasadniał projekt podsekretarz stanu Ministerstwie Sprawiedliwości, Grzegorz Wałecko. - Przyznanie syndykowi i odpowiednio innym osobom wynagrodzenia podlegającego opodatkowaniu podatkiem VAT, bez uwzględnienia tego podatku, jest dla nich niekorzystne. Spełnienie obowiązku podatkowego powoduje, bowiem że w rezultacie przyznane im przez sąd i wypłacone wynagrodzenie pozostaje pomniejszone o kwotę podatku VAT. Niezbędne jest zatem wprowadzenie do ustawy – Prawo upadłościowe i naprawcze oraz ustawy o Krajowym Rejestrze Sądowym regulacji, z których jednoznacznie będzie wynikało, że kwotę wynagrodzenia wymienionych osób podwyższa się o kwotę podatku VAT, określoną zgodnie z obowiązującą stawką podatku.

Naczelnik Wydziału Spraw Gospodarczych w Departamencie Sądów Powszechnych Ministerstwa Sprawiedliwości Joanna Kiełkowska w trakcie prac podkomisji zauważyła, że  w przypadku kuratora nie uwzględnienie VAT-u nie ma tak poważnych konsekwencji, jak w przypadku syndyka. Dlatego, że czynności syndyka są wieloletnie, a postępowanie trwa długo. Kuratorzy co do zasady biorą udział w czynnościach, które trwają krócej. Zastosowano podobne rozwiązanie, jak w przypadku VAT-u od wynagrodzeń biegłych i tłumaczy. Nie wprowadzono żadnego przepisu przejściowego, a było to związane z charakterem czynności wykonywanych przez kuratorów. One są bardziej zbliżone do czynności wykonywanych przez tłumaczy i biegłych, aniżeli do czynności syndyków, którzy prowadzą postępowania co najmniej od półtora roku do kilku lat. - Takie było nasze założenie, żeby nie było przepisów przejściowych w przypadku kuratorów powiedziała Joanna Kiełkowska.

Odwołanie syndyka lub nadzorcy

W projekcie ustawy zaproponowano także niezbędną zmianę art. 170 ustawy – Prawo upadłościowe i naprawcze polegającą na umożliwieniu sądowi upadłościowemu odwołanie syndyka, nadzorcy sądowego albo zarządcy w sytuacji zawieszenia albo cofnięcia im licencji przez Ministra Sprawiedliwości. Wprowadzono także obowiązek przekazywania Ministrowi Sprawiedliwości postanowienia o odwołaniu osoby sprawującej funkcję w postępowaniu upadłościowym z powodu nienależytego wywiązywania się z obowiązków. Zgodnie z art. 18 ustawy o licencji syndyka dwukrotne odwołanie takiej osoby z pełnienia funkcji stanowi podstawę do cofnięcia licencji syndyka przez Ministra Sprawiedliwości.

Sejm rozpocznie drugie czytanie tego projektu ustawy na najbliższym posiedzeniu w dniach od 27 do 29 kwietnia.