RPO w piśmie do ministra zwraca uwagę, że w 2025 r. kwota bazowa wynosi 1878,89 zł, co oznacza, że maksymalna kwota zwrotu kosztów stawiennictwa świadka wynosi 86,43 zł brutto. Z kolei minimalne wynagrodzenie za pracę w 2025 r. wynosi 4666 zł brutto, a minimalna stawka godzinowa – 30,50 zł brutto. Przyjmując, że średnio w miesiącu jest 21 dni roboczych, średnie dzienne wynagrodzenie dla pracownika zatrudnionego na umowę o pracę wynosi 222,19 zł brutto (co daje średnio 27,77 zł brutto wynagrodzenia za godzinę pracy). Oznacza to, że kwota, jaką może odzyskać świadek w 2025 r., wynosi mniej niż połowę dziennego zarobku (38,90 proc.) – pisze RPO.
Jak dodaje, świadek nie ma wyboru – ma obowiązek stawić się na wezwanie. Inaczej dany organ może nałożyć na , niego karę do 3 tys. zł, zatrzymać i przymusowo doprowadzić, a nawet ukarać porządkową karą aresztu – podkreśla RPO. Postuluje on wzrost do 15 proc. kwoty bazowej dla osób zajmujących kierownicze stanowiska państwowe.
Czytaj: Rzecznik ministra Bodnara nie chce karać sędziów za wyższe utracone zarobki świadków>>
Z 86 zł do ponad 225 zł
Ministerstwo w odpowiedzi przesłanej RPO wskazało, że zmianę m.in. art. 618b Kodeksu postępowania karnego zakłada projekt UD153, czyli nowelizacja naprawcza w zakresie Kodeksu karnego i procedury karnej.
– Aktualnie toczą się prace legislacyjne, dotyczące projektu ustawy o zmianie ustawy – Kodeks karny, ustawy – Kodeks postępowania karnego oraz niektórych innych ustaw (UD153), który zawiera propozycje zmiany wskazanych przepisów. W zaktualizowanej wersji projektu zmiana art. 618b par. 3 k.p.k. polega na podniesieniu kwoty stanowiącej górną granicę należności dla świadka do równowartości 12 proc. kwoty bazowej dla osób zajmujących kierownicze stanowiska państwowe. Zgodnie z art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 23 grudnia 1999 r. o kształtowaniu wynagrodzeń w państwowej sferze budżetowej oraz o zmianie niektórych ustaw (Dz.U. z 2024 r. poz. 1356), w ustawie budżetowej ustala się kwoty bazowe. W art. 9 ust. 1 pkt 2 lit. a ustawy budżetowej na rok 2025 r. wskazano, że kwota bazowa dla osób zajmujących kierownicze stanowiska państwowe wynosi 1878,89 zł – wyjaśnia MS.
Dodaje, że to oznacza, iż po zmianach mowa byłaby o kwocie 225,47 zł. – Mając na uwadze, że od dnia 1 stycznia 2025 r. minimalne wynagrodzenie za pracę wynosi 4666 zł, należy przyjąć, że średnie dzienne minimalne wynagrodzenie to 212,09 zł. Obecnie obowiązujący maksymalny pułap zwrotu utraconego zarobku nie sięga zatem nawet połowy równowartości wynagrodzenia minimalnego. Proponowana nowelizacja ma na celu podwyższenie górnej granicy należności dla świadka do poziomu odpowiadającego minimalnemu wynagrodzeniu za dzień roboczy. Jednocześnie pozostawiona zostaje zasada, że w przypadku utracenia zarobków niższej wartości, zwrotowi będą podlegały zarobki faktycznie utracone – wskazano.
Cena promocyjna: 63 zł
|Cena regularna: 84 zł
|Najniższa cena w ostatnich 30 dniach: 63 zł
W sprawach cywilnych będzie tak samo
Równocześnie zmieniony ma być też art. 86 par. 3 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych. Tu również przewidziano wzrost z 4,6 proc. kwoty bazowej dla osób zajmujących kierownicze stanowiska państwowe do 12 proc. – górnej granicy stawki dla świadka za utracony zarobek lub dochód.
Co z zeznaniami na e-rozprawach?
RPO pytał też o udział świadków w rozprawach zdalnych. MS odpowiada, że zgodnie z treścią przepisu art. 262 k.p.c. sąd, wzywając świadka, wymienia w wezwaniu imię, nazwisko i zamieszkanie wezwanego, miejsce i czas przesłuchania, nazwiska stron i przedmiot sprawy oraz zwięzłą osnowę przepisów o karach za pogwałcenie obowiązków świadka, a ponadto o zwrocie wydatków koniecznych związanych ze stawiennictwem do sądu oraz o wynagrodzeniu za utratę zarobku. Zgodnie zaś z przepisem art. 277 k.p.c., świadek ma prawo żądać zwrotu wydatków koniecznych związanych ze stawiennictwem do sądu, a ponadto wynagrodzenia za utratę zarobku. Przewodniczący może przyznać świadkowi zaliczkę na koszty podróży i na utrzymanie w miejscu przesłuchania.
– W ocenie Ministerstwa Sprawiedliwości przepisy ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych, odnoszące się do należności świadków, nie wyłączają możliwości występowania przez świadka z żądaniem zwrotu zarobku lub dochodu utraconego z powodu konieczności uczestniczenia w czynności procesowej prowadzonej w formie zdalnej. Dotychczas nie zaobserwowano odmiennego stanowiska czy rozbieżności w orzecznictwie, co mogłoby przemawiać za podjęciem inicjatywy legislacyjnej – wskazuje.
Dodaje równocześnie, że na gruncie przepisów kodeksu postępowania karnego możliwość przesłuchania świadka zdalnie w jego miejscu pobytu budzi wątpliwości interpretacyjne. Uważa jednak, że nie można wykluczyć możliwości wystąpienia przez świadka o zwrot utraconego zarobku lub dochodu w związku z jego udziałem w przesłuchaniu zdalnym w miejscu zamieszkania – także w postępowaniu karnym.
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
