Adwokat Robert Pogorzelski wytoczył powództwo przeciwko Skarbowi Państwa – Prezesowi Sądu Rejonowego dla m.st. Warszawy w Warszawie o zapłatę wynagrodzenia za świadczenie pomocy prawnej z urzędu, w związku z pełnieniem dyżuru, o którym mowa w art. 517j par. 1 kodeksu postępowania karnego. Przepis ten nakłada na adwokatów i radców prawnych obowiązek pełnienia dyżuru, pozostawania w gotowości i pełnej dyspozycyjności do natychmiastowego świadczenia pomocy prawnej osobie oskarżonej w postępowaniu przyspieszonym. Przygotował również petycję o podjęcie inicjatywy ustawodawczej zmierzającej do zmiany tych przepisów i ustalenie wynagrodzenia za takie dyżury. Skarb Państwa miałby płacić pełnomocnikowi stawkę nie niższą niż iloczyn obowiązującej w danym roku minimalnej stawki godzinowej oraz liczby godzin pełnienia dyżuru.
Dyżury obrończe jak kukułcze jajo - Komisja Kodyfikacyjna nie czuje się kompetentna>>
Nie ma podstaw do wypłaty
W odpowiedzi na petycję wicemister sprawiedliwości Arkadiusz Myrcha wyjaśnia, że nie ma podstaw do wypłaty takich wynagrodzeń. Podkreślił, że Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 24 maja 2005 r. (sygn. akt I KZP 15/05, opubl. OSP nr 4/2006, poz. 40), wskazał, że przewidziany w tym przepisie obowiązek Skarbu Państwa ponoszenia kosztów nieopłaconej przez strony pomocy prawnej z urzędu dotyczy pomocy,,udzielonej”, a zatem powstaje w momencie rozpoczęcia wykonywania przez adwokata czynności związanych bezpośrednio z udzieleniem pomocy stronie, dla której został on wyznaczony.
- Przepis art. 29 ustawy Prawo o adwokaturze wyklucza wprowadzenie do obowiązującego rozporządzenia wynagrodzenia za czas dyżuru w siedzibie właściwego sądu rejonowego, gdyż upoważnia ministra sprawiedliwości do określania wysokości opłat za udzieloną pomoc, a nie za gotowość do jej udzielenia, co ma miejsce w przypadku pełnienia dyżuru. Postulat petycji zmierza natomiast do przyznania adwokatom wynagrodzenia już za fakt pełnienia takiego dyżuru w postępowaniu przyspieszonym i gotowość do udzielenia stosownej pomocy, w sytuacji nawet gdy nie będą podjęte przez adwokata czynności na rzecz lub w imieniu oskarżonego - wskazuje wiceminister. Tłumaczy, że w praktyce adwokaci i radcowie rzadko pełnią dyżury w sądzie, najczęściej w tym czasie przebywają w swoich kancelariach lub w domu. Tymczasem również w tym względzie z orzecznictwa SN wynika, że za dyżur pełniony w domu pracownik nie nabywa innych uprawnień niż te, dotyczące prawa do odpoczynku. Z kolei za pełnienie dyżuru pełnionego w miejscu pracy pracownik ma prawo do czasu wolnego od pracy w wymiarze odpowiadającym długości dyżuru.
Czytaj w LEX: Funkcjonowanie sądów 24-godzinnych w praktyce > >
To nie koszty sądowe
- Trzeba mieć także na względzie, że w przypadku gdyby adwokaci i radcy prawni otrzymywali wynagrodzenie za gotowość w ramach pełnienia przez nich dyżurów obrończych, poniesione z tego tytułu przez Skarb Państwa wydatki nie mogłyby być rozumiane jako koszty sądowe, o których mowa w przepisie art. 616 k.p.k. Obejmują one bowiem wydatki poniesione w danym postępowaniu karnym, w tym koszty pomocy prawnej już udzielonej w tym postępowaniu (postanowienie TK z dnia 8 stycznia 2013 r., sygn. akt SK 15/10 i postanowienie SN z dnia 24 maja 2005 r., sygn. akt I KZP 15/05) - podkreśla wiceminister.
Wiceminister wskazuje, że rozwiązanie problemów wymaga dokonania kompleksowej analizy przepisów pod kątem kierunku ewentualnych zmian w obowiązującym systemie prawnym umożliwiających realizację prawa do obrony w postępowaniu karnym. - Mając zatem na względzie, że w Ministerstwie Sprawiedliwości prowadzone są już prace legislacyjne nad projektem ustawy o zmianie ustawy - Kodeks karny, ustawy - Kodeks postępowania karnego oraz niektórych innych ustaw (UD153) - obecnie na etapie uzgodnień międzyresortowych, opiniowania i konsultacji zmierzające m.in. do wprowadzenia systemowych zmian regulacji odnoszących się do realizowanego w postępowaniu karnym prawa do obrony, to w ramach tych prac legislacyjnych, jak również prac legislacyjnych nad stosownymi aktami wykonawczymi, możliwe będzie opracowanie propozycji zmian przepisów dotyczących i odnoszących się również do dyżurów obrończych w postępowaniu przyspieszonym, a także ewentualnej formy oraz zakresu wynagrodzenia z tym związanego - wyjaśnia wiceminister.
Czytaj w LEX: Dostęp do adwokata na wczesnym etapie postępowania karnego w prawie Unii Europejskiej > >
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.