Naczelna Rada Adwokacka, ale też i Krajowa Rada Radców Prawnych oraz Stowarzyszenie Adwokackie Defensor Iuris, od dawna postulują o urealnienie stawek za pomoc prawną świadczoną przez adwokatów i radców z urzędu. To jedna z kwestii podnoszonych m.in. w trakcie prac nad zmianami zrównującymi urzędówki ze stawkami z wyboru, co zresztą udało  się od czerwca ubiegłego roku. Z kolei od stycznia  2025 r. zwiększono o 100 proc. minimalne stawki z wyboru i stawki za urzędówki dla adwokatów i radców reprezentujących klientów w 11 grupach spraw. Chodzi o te m.in. z zakresu prawa pracy, ubezpieczeń społecznych, postępowań dotyczących nieletnich, spraw alimentacyjnych, o nakaz wypłaty wynagrodzenia za pracę do rąk drugiego małżonka, o stwierdzenie nabycia spadku czy o opróżnienie lokalu mieszkalnego. Ministerstwo Sprawiedliwości zajmuje się też wynagrodzeniem dla kuratorów. 

Czytaj: Po "głodnych" urzędówkach, czas na stawki dla kuratorów>>

 

Wyższe urzędówki nie wystarczą, powinny być urealnione 

Teraz Adwokatura wystąpiła do Adama Bodnara, ministra sprawiedliwości, z apelem o pilne podjęcie działań zmierzających do zabezpieczenia w projekcie ustawy budżetowej na 2026 rok środków finansowych w wysokości, która zagwarantuje obywatelom realizację prawa do sądu i dostęp do profesjonalnej pomocy prawnej oraz pozwoli na określenie wynagrodzeń dla adwokatów za świadczenie pomocy prawnej z urzędu na poziomie odpowiadającym aktualnym realiom rynkowym i rzeczywistej wartości tych świadczeń. 

W ocenie NRA konieczna jest też zmiana rozporządzenia w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa albo jednostki samorządu terytorialnego kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez adwokata z urzędu poprzez określenie wynagrodzeń dla adwokatów za świadczenie pomocy prawnej z urzędu na poziomie odpowiadającym - ponownie -  aktualnym realiom rynkowym i rzeczywistej wartości tych świadczeń.

Czytaj: Alimenty, sprawy spadkowe - wyższe stawki dla radców i adwokatów od Sylwestra>>

 

Stawki rażąco niskie, potrzebne zmiany  

NRA i KRRP m.in. w swoich uwagach do proponowanych zmian dotyczących urzędówek podkreślały, że konieczne jest rzetelne, oraz uwzględniające uwarunkowania ekonomiczne i rynkowe, oszacowanie wartości nakładu pracy pełnomocnika w poszczególnych rodzajach spraw, związanych chociażby z przygotowaniem do prowadzenia sprawy i jej prowadzeniem, a wprowadzony docelowo system wynagrodzeń powinien przewidywać mechanizmy urealniające go rynkowo do zmieniającej się sytuacji ekonomicznej. Proponowano choćby automatyczną waloryzację lub odwołanie do wartości lub wskaźnika, które są okresowo waloryzowane).

Ministerstwo jednak tych uwag dotąd nie uwzględniło.

Stowarzyszenie Adwokackie Defensor Iuris w swoim projekcie rozporządzenia dotyczącego stawek proponuje coroczną waloryzację stawek minimalnych dla adwokatów. - Taka waloryzacja do średniego wynagrodzenia powinna następować tak jak w przypadku sędziów, czy prokuratorów. Ponadto w postępowaniu cywilnym i karnym powinno być też uwzględnione dodatkowe wynagrodzenie za rozprawy, teraz dotyczy to tylko postępowań karnych. I kolejna ważna kwestia - Skarb Państwa powinien nam niezwłocznie po sprawie wypłacać wynagrodzenie, nie powinniśmy na nie czekać np. latami, co więcej - powinien mieć możliwość uzyskania zaliczki na poczet przyszłego wynagrodzenia, przed zakończeniem sprawy, która też może trwać przecież przez kilka lat - mówił serwisowi Prawo mec. Filip Tohl, członek Stowarzyszenia (Kancelaria Adwokacka Adwokat Filip Tohl).

I tak wysokość stawek minimalnych miałaby podlegać corocznej waloryzacji, wraz z rozpoczęciem kolejnego roku kalendarzowego, do wskaźnika przeciętnego wynagrodzenia w drugim kwartale roku poprzedniego, ogłaszanego w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej "Monitor Polski" przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego na podstawie art. 20 pkt 2 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Jest też zabezpieczenie - jeśli przeciętne wynagrodzenie byłoby niższe niż w roku poprzedzającym, wysokość stawki minimalnej nie ulegałaby zmianie. Sama zmiana nie wymagałaby zmiany rozporządzenia.

 

Praca adwokata powinna zostać wyceniona

Stowarzyszenie zaproponowało również przepis mówiący o wycenie pracy. I tak zgodnie z par. 8 wysokość wynagrodzenia adwokata powinno odpowiadać:

  • nakładowi jego pracy, w szczególności czasowi poświęconemu na przygotowanie się do prowadzenia sprawy, liczbie stawiennictw w sądzie, w tym na rozprawach i posiedzeniach, czynności podjętych w sprawie, w tym czynnościom podjętych w celu polubownego rozwiązania sporu, również przed wniesieniem pozwu;
  • wartości przedmiotu sprawy, w sprawach, w których wynagrodzenie jest uzależnione od wartości przedmiotu sprawy;
  • wkładowi w przyczynienie się do wyjaśnienia okoliczności faktycznych, jak również do wyjaśnienia i rozstrzygnięcia istotnych zagadnień prawnych budzących wątpliwości w orzecznictwie i doktrynie;
  • stopniowi zawiłości sprawy, w szczególności trybowi i czasowi prowadzenia sprawy, obszerności zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego, w szczególności dopuszczenia i przeprowadzenia dowodu z opinii biegłego lub biegłych sądowych, dowodu z zeznań świadków, dowodu z dokumentów o znacznym stopniu skomplikowania i obszerności.

Na żądanie sądu lub organu - zgodnie z projektem Stowarzyszenia - adwokat składałby szczegółowy rachunek, obejmujący zestawienie czynności podjętych w sprawie, wraz z wyliczeniem ilości rozpoczętych godzin pracy przy prowadzeniu sprawy. Sama kwota bazowa miałaby być określana w przedziale od 1,75 proc. do 7,5 proc. minimalnego wynagrodzenia w gospodarce krajowej w grudniu poprzedniego roku. 

 

 

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.