TK odpowie na pytanie o opłaty górnicze

W środę 13 lipca Trybunał Konstytucyjny rozstrzygnie spór kilku gmin ze spółkami górniczymi w sprawie zasad ustalania opłaty eksploatacyjnej za wydobywanie kopaliny. Z wnioskiem w tej sprawie wystąpiły do TK wspólnie rady Polkowic, Lubina, Jerzmanowa i Radwanic.

Zakwestionowane przepisy dotyczą ustanowionej w art. 84 ustawy Prawo geologiczne i górnicze konstrukcji opłaty eksploatacyjnej, jaką winien uiszczać przedsiębiorca wydobywający kopalinę. Zgodnie z art. 86 ust. 1 powyższej ustawy, opłata eksploatacyjna stanowi w 60  proc. dochód gminy, na terenie której prowadzona jest działalność objęta koncesją. Wpływy z opłaty eksploatacyjnej są więc dochodem budżetu gminy i jako takie planowane są w tych budżetach z jednoczesnym ich przeznaczeniem na finansowanie określonych zadań gminy.
Ten sposób ustalania opłaty eksploatacyjnej, zdaniem samorządów, narusza zasadę odpowiedniego władztwa finansowego JST, łącznie z zasadą uzależniającą zmiany w podziale dochodów publicznych od zmian w zakresie zadań i kompetencji tych jednostek.
Według autorów wniosku, główną przyczyną błędnego ukształtowania praktyki w ustalaniu podstawy wymiaru oraz wyliczaniu kwoty należnej opłaty eksploatacyjnej, opartej na dowolnej wykładni użytego pojęcia "wydobytej kopaliny", jest brak dostatecznej precyzji ustawowej regulacji dotyczącej sposobu ustalania opłaty zawartej w art. 84 ust. 1 - 7 ustawy. Brak precyzji, gdy chodzi o element zasadniczy dla konstrukcji daniny publicznej, jakim jest ścisłe określenie jej podstawy wymiaru narusza zasadę określoności przepisów prawnych.
Zgodnie z kwestionowanymi przepisami opłata eksploatacyjna, jako świadczenie publiczne, musi być określona przez ustawę. Ponadto jako świadczenie publiczne będące daniną publiczną, w części stanowiącej dochód gminy, w świetle art. 217 w zw. z art. 167 konstytucji, poddana jest rygorom dotyczącym określenia jej podstawowych  elementów w drodze ustawy. Dotyczy to w szczególności podstawy ustalania opłaty oraz podstawy jej wymiaru  jako elementu przedmiotu daniny, a także rodzaju stawki i zasad jej ustalania.
Zdaniem wnioskodawców art. 84 ust. 4 ustawy poprzez zawarte w nim upoważnienia dla Rady Ministrów zawiera przekazanie do regulacji przez akt wykonawczy stawek opłaty eksploatacyjnej, a więc materii zastrzeżonej do regulacji ustawowej, zaś sam sposób konstruowania owej stawki nie został określony co jest sprzeczne z art. 217 konstytucji. Narusza to również art. 92 konstytucji, przewidujący obowiązek określenia w upoważnieniu zakresu spraw przekazanych do uregulowania przez rozporządzenie.

Źródło: TK