W pierwszej kolejności trybunał ocenił zaskarżone przepisy z punktu widzenia procedury wydawania rozporządzeń wykonawczych na podstawie upoważnienia. Przywołał art. 41 par. 1 ustawy – Prawo o ustroju sądów powszechnych (u.s.p.), zgodnie z którym minister sprawiedliwości określa w drodze rozporządzenia regulamin wewnętrznego urzędowania sądów powszechnych po zasięgnięciu opinii Krajowej Rady Sądownictwa.

W toku prac nad rozporządzeniem minister wprawdzie zasięgnął takiej opinii, jednak – jak ocenił TK - opinia wyrażona przez KRS odnosiła się do innej wersji projektu rozporządzenia, z istotnie różniącą się treścią. W tym kontekście część przepisów rozporządzenia nie spełnia wymogów dotyczących rozporządzeń [art. 92 ust. 1 Konstytucji] oraz zasady legalizmu [art. 7 Konstytucji].

Czytaj: Minister rozporządzeniem zmienił "sądolotka", szykuje się kwestionowanie orzeczeń>>

Przewodniczący wydziału będzie mógł sam wyznaczyć dwóch sędziów do składu "trójkowego">>

Nowy regulamin urzędowania sądów. Waldemar Żurek ogłasza koniec „ziobrolotka”>>

Zasady losowego przydziału spraw oraz niezmienności składu

Z wyroku wynika, że do naruszenia art. 92 ust. 1 Konstytucji doszło także poprzez niezgodność przepisów rozporządzenia z przepisami ustawowymi. Chodzi o ustawową zasadę losowego przydziału spraw oraz ustawową zasadą niezmienności składu orzekającego.

Zasada przydziału spraw została uregulowana w art. 47a u.s.p. Przepis ten stanowi, że sprawy są przydzielane sędziom, asesorom i referendarzom sądowym losowo w ramach poszczególnych kategorii spraw, z wyjątkiem przydzielenia sprawy sędziemu pełniącemu dyżur. Natomiast par. 1 pkt 2 i pkt 3 kontrolowanego rozporządzenia przyznawały przewodniczącemu wydziału kompetencję do wyznaczania sędziów do składu orzekającego jako alternatywę dla systemu losowego przydziału spraw.

Z kolei art. 47b u.s.p. reguluje zasadę niezmienności składu sądu oraz określa wyjątki od tej zasady. - Zmiana składu sądu może nastąpić tylko w przypadku niemożności rozpoznania sprawy w dotychczasowym składzie albo długotrwałej przeszkody w rozpoznawaniu sprawy w dotychczasowym składzie. Wprowadzona w ocenianym par. 1 pkt 6 lit. b rozporządzenia zmieniającego kompetencja prezesa sądu do zmiany składu sądu wykraczała poza ustawowo przewidziane sytuacje odstępstwa od zasady niezmienności składu – podaje TK.

Orzeczenie zapadło jednogłośnie w składzie: wiceprezes TK Bartłomiej Sochański - przewodniczący, sędzia TK Michał Warciński - sprawozdawca, sędzia TK Wojciech Sych.