Problem powstał  w związku ze sprawą Danuty i Marka S.. Złożyli oni wniosek o przekształcenie prawa użytkowania w prawo własności nieruchomości gruntowej w oparciu o przepisy ustawy z 4 września 1997 r.  Prezydent m.st. Warszawy odmówił przekształcenia wskazując, że weszła w życie ustawa z 29 lipca 2005 r. - o przekształceniu prawa użytkowania wieczystego w prawo własności, która uchyliła poprzednią ustawę.

Niejasne przepisy przejściowe

Zgodnie z kwestionowanym przepisem do spraw wszczętych na podstawie ustawy z 1997 r., ale nie zakończonych decyzją ostateczną, stosuje się przepisy nowej ustawy z 2005 r. Jak stanowi art. 1 ust. 1 ustawy z 2005 r. osoby, które posiadając uprzednio uprawnienia do przekształcenia prawa użytkowania wieczystego w prawo własności nieruchomości nie zabudowane garażami lub rolne, uprawnienia te utracili. W ocenie sędziego WSA Mirosława Gdesza, przepis ten pogorszył sytuację prawną Danuty i Marek S.  co jest sprzeczne z konstytucją.
Podobnego zdania była przedstawicielka Prokuratora Generalnego Teresa Ostrowska, a także poseł Witold Pahl. Jednak po odroczonej przez TK rozprawie, zmienił swoje stanowisko i uznał, że skoro kwestionowany przepis ustawy został znowelizowany w lipcu 2011 roku, to stał się konstytucyjny.

TK: nieposzanowanie praw obywatela

Trybunał Konstytucyjny uznał 8 grudnia br., że naruszono zasadę ochrony praw nabytych (art. 2 konstytucji). Ustawodawca nie zapewnił także gwarancji ochrony praw majątkowych, w tym prawa własności (art. 21 ust. 1 oraz art. 64 ust. 2 konstytucji).
- Osoby, które spełniły warunki ustawy z 1997 r., mogły zasadnie i racjonalnie oczekiwać określonego działania w postaci przekształcenia dotychczasowych uprawnień do nieruchomości – podkreślił sędzia sprawozdawca Mirosław Granat. - Przyjęta przez ustawodawcę w art. 8 ustawy z 2005 r. regulacja przejściowa przewidująca bezpośrednie działanie nowego prawa doprowadziła do pogorszenia sytuacji prawnej osób, które pod rządem poprzedniego prawa wystąpiły o realizację przysługujących im uprawnień.
Trybunał nie dostrzegł takich wartości, które uzasadniałyby "wygaszenie" przysługującej obywatelom nabytej szansy na przekształcenie. Oczekiwanie wnioskodawców było usprawiedliwione i racjonalne. Sytuacja nieruchomości objętych pytaniem prawnym nie została uregulowana nowelą z 2011 roku, ze względu na błędne przekonanie o znikomym zakresie stosowania przepisów ustawy z 1997 r. do przekształcania prawa użytkowania wieczystego gruntu zabudowanego budynkami gospodarczymi, innymi niż garaże.

Konsekwencje wyroku
- Sprawa państwa S. zatem może się toczyć dalej, z tym, że art.1 pkt.1 ustawy stracił moc – podsumował sędzia Mirosław Granat.
Teraz będą kontynuowane sprawy, nie zakończone wydaniem ostatecznej decyzji przed 8 października 2011 r., czyli znajdujące się w I i II instancji administracyjnej.
Ustawa ta ma zastosowanie do wszelkich nieruchomości, jeżeli prawo żądania zostało zgłoszone po 8 października 2011 r. Zgodnie z art. 5 znowelizowanej ustawy, przepisy zmienione w 2011 r. mają zastosowanie także do spraw wszczętych wcześniej, w tym także do spraw wszczętych na podstawie ustawy z 1997 r.

Sygnatura P 31/10