Problem z urzędówkami narasta od dłuższego okresu. Sytuacji nie zmieniło zrównanie w połowie 2024 r. stawek za świadczenie pomocy prawnej z urzędu z minimalnymi stawkami dla adwokatów i radców z wyboru ani podniesienie od stycznia br. najniższych stawek w 11 kategoriach spraw. Nastrojów wśród adwokatów i radców nie uspokoiła też zapowiedź MS, że trwają prace dotyczące dalszego podwyższenia stawek za udzielanie pomocy prawnej przez adwokatów/radców z urzędu. Projekt rozporządzeń ma być upubliczniony w lipcu lub sierpniu br. Rozważane jest zwiększenie stawek o 50 lub 100 procent w kolejnych 15 kategoriach spraw - np. w sprawach o wpis w księdze wieczystej, o ubezwłasnowolnienie czy tych dotyczących władzy rodzicielskiej.
Już kilka lat temu adwokaci, protestując przeciwko niskim urzędówkom, wnioskowali w sprawach cywilnych o wykreślenie ich z list pełnomocników gotowych do prowadzenia spraw z urzędu. Teraz protesty mogą objąć całe izby. Taki protest trwa obecnie w ORA w Częstochowie, właśnie dołączyła się do niego Zielona Góra, a projekt stosownej uchwały został przygotowany na zbliżające się zgromadzenie izby warszawskiej.
Czytaj komentarz praktyczny w LEX: Kowalczyk Rafał, Orzekanie o kosztach pomocy prawnej na podstawie rozporządzeń o ponoszeniu przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez adwokata i radę prawnego>
Czytaj: Adwokaci nie odpuszczają w sprawie "urzędówek", w izbach szykują się protesty>>
Nie ma kołaczy... bez godnej płacy
Przypomnijmy, że pierwsza tego typu uchwała, przyjęta w kwietniu, zobowiązywała dziekana ORA w Częstochowie do "zaniechania na okres 30 dni wyznaczania i przekazywania do sądów powszechnych zarządzeń o wyznaczeniu pełnomocnika z urzędu oraz kandydata na kuratora w postępowaniu cywilnym i karnym".
Zgodnie z procedurami, właściwa okręgowa izba adwokacka i okręgowa izba radców prawnych prowadzi listę adwokatów/radców prawnych wykonujących zawód. Listy te zawierają również informacje o pełnomocnikach, którzy mogą świadczyć pomoc prawną z urzędu, przy czym niektóre rady starają się wyjść naprzeciw potrzebom swoich członków i przeprowadzają ankiety, w których można zadeklarować gotowość lub brak gotowości do świadczenia pomocy prawnej z urzędu i np. określić, w jakich sprawach. Z kolei wyznaczenia pełnomocnika dokonuje w sprawach administracyjnych - na wniosek sądu administracyjnego wyznacza ORA/OIRP, cywilnych – również właściwa ORA/OIRP, do której zwraca się sąd, w karnych, karno-skarbowych i w sprawach o wykroczenia – prezes sądu właściwego dla rozpoznania sprawy.
W tamtej uchwale zgromadzenie częstochowsko-piotrkowskie wezwało ministra sprawiedliwości do podjęcia prac nad reformą wynagrodzeń za świadczoną pomoc prawną z urzędu z kwotą bazową stanowiącą odnoszącą się do przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw. Takie wynagrodzenie miałoby być wypłacane za każdą czynność adwokata na wzór rozliczenia wynagrodzenia przez biegłych sądowych. W przypadku kuratorów chce, by w przepisach określających ich wynagrodzenia wykreślić słowa "nieprzekraczające 40 proc.". Wezwało też ministra do podjęcia prac nad uregulowaniem wynagrodzenia adwokatów/reprezentantów małoletnich za składanie sądowi opiekuńczemu informacji dotyczących jego działalności, w szczególności o dokonywanych wszelkich czynnościach łączących się ze sprawą konkretnego dziecka.
Przyjęta właśnie uchwała zgromadzenia adwokackiego w Zielonej Górze jest tożsama. A kolejna jest przygotowana na zbliżające się zgromadzenie warszawskiej izby.
Czytaj: Wyższe urzędówki w 15 kolejnych kategoriach spraw>>
Zgromadzenie warszawskie rozważy protest na 60 dni
Projekt uchwały, którego autorem jest adwokat Robert Pogorzelski, a którym ma zająć się zgromadzenie warszawskie, różni się od przyjętych już uchwał. Przede wszystkim zakłada zobowiązanie ORA w Warszawie do zaniechania na 60 dni przekazywania do sądów powszechnych i administracyjnych wyznaczeń imiennych pełnomocników z urzędu w postępowaniu cywilnym i sądowoadministracyjnym.
Ponadto, zgodnie z propozycją, zgromadzenie miałoby wezwać ministra sprawiedliwości do zmiany zasad określania wynagrodzenia za urzędówki w ten sposób, że byłoby ono określane procentowo w odniesieniu do obowiązującego w danym roku minimalnego wynagrodzenia za pracę, przy czym wynagrodzenie to - jak doprecyzowano, "nie powinno być w żadnym przypadku określone jako niższe od 60 proc. ww. wskaźnika, w nieprzekraczalnym terminie do końca 31 grudnia 2025 r."
- Urzędówki, stawki dla adwokatów powinny zostać urealnione. Od stycznia nastąpił wzrost w kilku grupach, ale to jest zdecydowanie zbyt mało. Nie ma to ekonomicznego znaczenia. Jedyna zmiana, rzeczywisty wzrost - poprzez wyrównanie urzędówek ze stawkami minimalnymi - nastąpił po wyrokach Trybunału Konstytucyjnego. Te zmiany były oczywiste, a wcześniej latami były prowadzone prace analityczno-koncepcyjne, właściwie nie wiadomo w jakim celu, skoro zakres zmiany rozporządzenia urzędówkowego po wyrokach TK był - powtarzam - oczywisty - i dokładnie taka zmiana nastąpiła w maju 2024 r., w dodatku z błędem (brak stawki w postępowaniu apelacyjnym przed sądem apelacyjnym w postępowaniu cywilnym) - mówi Robert Pogorzelski.
Czytaj także artykuł w LEX: Kaligowska Lucyna, Podwyższenie wynagrodzenia pełnomocników z urzędu o stawkę podatku od towarów i usług>
Potrzebne ogólnopolskie działania
Katarzyna Gajowniczek-Pruszyńska, obecna wicedziekan ORA w Warszawie, startująca na stanowisko dziekana, wskazuje, że rozumie te działania, gdyż są skutkiem frustracji środowiska. - Od lat mówimy o zbyt niskich stawkach za sprawy z urzędu, szczególnie w sprawach cywilnych, pracy czy ubezpieczeń społecznych. Mimo podwyżek w sprawach karnych, nadal nie są to stawki rynkowe. Ministerstwo Sprawiedliwości powinno wziąć odpowiedzialność za wynagradzanie adwokatów świadczących pomoc prawną z urzędu. To przecież nie chodzi o nas – to chodzi o prawo obywateli do sądu - mówi.
Pytana o to, jakie działania mogłaby podjąć warszawska izba, przypomina, że zgromadzenie izby warszawskiej z 20 maja 2023 r. zobowiązało warszawski samorząd do zorganizowania protestu przeciwko "niegodziwym stawkom" wynagrodzenia z tytułu udzielonej pomocy prawnej na podstawie rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez adwokata z urzędu, jak i stawkom ustalonym na podstawie rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz wynagrodzeniu z tytułu świadczenia pomocy prawnej w punktach Nieodpłatnej Pomocy Prawnej. Wykonanie uchwały zostało odroczone, a następnie przyjęto uchwałę, w której zwrócono się do NRA o podejmowanie konstruktywnej współpracy z Ministerstwem Sprawiedliwości dotyczącej zmian w systemie finansowania pomocy prawnej z urzędu oraz wysokości opłat za czynności adwokackie, a także wysokości wynagrodzenia z tytułu świadczenia pomocy prawnej w punktach Nieodpłatnej Pomocy Prawnej oraz - w przypadku niepowodzenia rozmów i działań, o których mowa powyżej - o przeprowadzenie ogólnopolskiego protestu we współpracy z innymi samorządami prawniczymi, celem zwrócenia uwagi obywateli na wadliwy system finansowania pomocy prawnej z urzędu i niski poziom stawek.
Czytaj także artykuł w LEX: Daniluk Dawid, Finansowe aspekty udzielania nieodpłatnej pomocy prawnej i świadczenia nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego>
- W mojej opinii, musi to być skorelowane z działaniami Naczelnej Rady Adwokackiej. Jeśli każda izba pójdzie własną drogą, może to wywołać niepotrzebne turbulencje. Trzeba działać wspólnie, rozważnie i konsekwentnie. Powtarzam, wszelkie legalne działania podejmowane przez dziekanów i rady poszczególnych izb w Polsce są wskazane, o ile one będą także spójne z działaniami NRA, tak aby nie wylać dziecka z kąpielą - mówi wicedziekan Gajowniczek-Pruszyńska.
Cena promocyjna: 269.09 zł
|Cena regularna: 299 zł
|Najniższa cena w ostatnich 30 dniach: 224.25 zł
NRA zajmie się sprawą
Z nieoficjalnych informacji Prawo.pl wynika, że sprawą zajmuje się też Naczelna Rada Adwokacka, a skutkiem tych prac może być przyjęta wkrótce uchwała. Pytany o to prezes NRA Przemysław Rosati nie chce na razie mówić o szczegółach. O uchwałach poszczególnych zgromadzeń mówi jednak, że "jest to wspieranie konsekwentnych działań NRA zmierzających do urealnienia wynagrodzeń za świadczenie pomocy prawnej z urzędu".
- Każdy instrument, który może być zastosowany w przypadku niskich stawek, może być przez samorząd stosowany, co też się dzieje - podsumowuje.
Czytaj także w LEX: Daniluk Dawid, Finansowanie zadań publicznych polegających na udzielaniu nieodpłatnej pomocy prawnej, świadczeniu nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego oraz edukacji prawnej>
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
