Konferencja "Oddając głos sędziom i prokuratorom. Postulaty środowiska sędziowskiego i prokuratorskiego co do przyszłego kształtu ustroju wymiaru sprawiedliwości oraz odpowiedzialności dyscyplinarnej” odbyła się w październiku na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Łódzkiego. W jej trakcie przeprowadzono ankiety, ale pełne wyniki nie zostały przedstawione od razu (patronatem wydarzenie objęły m.in. Wolters Kluwer Polska i Prawo.pl). Teraz upubliczniony został projekt ustawy, który - jak wskazują jego autorzy -jest wynikiem tych uwag. Opracowali go członkowie Katedry Polityki Prawa Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Łódzkiego. Tymczasem nad projektem regulującym m.in. status "nowych" sędziów trwają prace w MS i Komisji Kodyfikacyjnej Ustroju Sądownictwa i Prokuratury. Jak zapowiadał jeszcze w listopadzie w rozmowie z Prawo.pl wiceminister Dariusz Mazur, ma być gotowy najwcześniej pod koniec stycznia.
Co istotne, w myśl "łódzkiego" projektu wobec sędziów, których mimo rekomendacji obecnej KRS, prezydent nie powołał, nie będzie wszczynane postępowanie w przedmiocie uchwały rekomendującej (Rada nie będzie się tym ponownie zajmować), a wszczęte zostanie umorzone.
Czytaj: Mazur: Projekt dotyczący sędziów powołanych po 2018 roku najwcześniej pod koniec stycznia>>
Od weryfikacji sędziów Komisja Wznowieniowa i Sąd Wznowieniowy
Eksperci proponują, by organem weryfikacyjnym sędziów i asesorów powołanych po 2018 r. były Komisja i zespół Komisji, a po wniesieniu przez
Komisję sprawy do sądu – Sąd Wznowieniowy (Sąd Apelacyjny właściwy ze względu na miejsce orzekania sędziego). Co więcej, pełnomocnikiem w postępowaniu weryfikacyjnym miałby być adwokat, radca prawny, prokurator, sędzia lub asesor sądowy. O odmowie dopuszczenia do udziału w sprawie w charakterze pełnomocnika miałby orzekać organ postępowania weryfikacyjnego, a na postanowienie przysługiwałoby zażalenie, chyba że wydałby je Sąd Najwyższy.
Projekt zakłada też możliwość łączenia spraw indywidualnych - mogłyby być połączone do wspólnego rozpoznania zarządzeniem Przewodniczącego Komisji albo prezesa Sądu Wznowieniowego, w szczególności jeżeli dotyczyłyby różnych uchwał KRS - jak wskazano w projekcie - nieprawidłowo obsadzonej, ale tego samego sędziego nieprawidłowo powołanego, a także jeśli dotyczyłyby różnych sędziów nieprawidłowo powołanych, ale znajdujących się w zbliżonej sytuacji faktycznej i prawnej.
Weryfikowany sędzia mógłby bez podania powodów odmówić odpowiedzi na poszczególne pytania lub odmówić składania zeznań. Co więcej, zgodnie z projektem postępowanie weryfikacyjne mogłoby zostać zawieszone, gdy rozpatrzenie sprawy zależy od uprzedniego rozstrzygnięcia zagadnienia wstępnego przez inny organ lub sąd, ale taką podstawą nie mogłoby być postępowanie dyscyplinarne lub karne. Z kolei zostałoby umorzone, w sytuacji gdy jego dalsze prowadzenie stało się zbędne, w szczególności w razie śmierci sędziego nieprawidłowo powołanego albo złożenia go z urzędu orzeczeniem sądu dyscyplinarnego.
W praktyce sprawą najpierw zajmowałaby się Komisja Wznowieniowa, która następnie przedstawiałaby akta sprawy indywidualnej Sądowi Wznowieniowemu, wskazując, czy rekomenduje mu wznowienie postępowania dotyczącego danego sędziego, które toczyło się przed obecną KRS, czy nie, zaś Sąd Wznowieniowy wydawałby postanowienie co do istoty sprawy, w którym odmawiałby uchylenia uchwały rekomendującej lub przedłużającej (orzekanie) albo uchylałby uchwałę rekomendującą lub uchwałę w przedmiocie stanu spoczynku w całości albo w odpowiedniej części.
Czytaj: Komisja Wenecka: Ustawą nie można unieważnić powołań wszystkich "nowych" sędziów>>
W Komisji 45 członków
Autorzy projektu proponują, by w skład Komisji Wznowieniowej wchodziło 45 członków:
- 5 wskazanych przez Naczelną Radę Adwokacką spośród adwokatów;
- 5 wskazanych przez Krajową Izbę Radców Prawnych spośród radców prawnych;
- 5 wskazanych przez rektorów uczelni publicznych prowadzące kierunek prawo, spośród zatrudnionych w tych uczelniach nauczycieli akademickich lub pracowników naukowych, posiadających stopień doktora habilitowanego nauk prawnych lub tytuł profesora nauk prawnych,
Następnie - wybranych przez sędziów w głosowaniu bezpośrednim i tajnym prawidłowo powołanych spośród siebie:
- w Sądzie Najwyższym – 1 sędzia,
- w sądach apelacyjnych – 1 sędzia,
- w sądach okręgowych – 2 sędziów,
- w sądach rejonowych – 8 sędziów,
- w sądach wojskowych – 1 sędzia,
- w Naczelnym Sądzie Administracyjnym – 1 sędzia,
- w wojewódzkich sądach administracyjnych – 1 sędzia;
- oraz 15 wskazanych przez Naczelną Radę Prokuratorów spośród prokuratorów.
Zadania Komisji to:
- przedstawienie Sądowi Wznowieniowemu wniosków co do decyzji w przedmiocie uchylenie uchwały rekomendującej albo uchwały w przedmiocie stanu spoczynku sędziego;
- zatwierdzenie sprawozdania, które Przewodniczący Komisji przedstawia Sejmowi co 2 miesiące.
Same postępowania wobec sędziów i asesorów miałyby być wszczynane z urzędu i prowadzone przez trzyosobowe zespoły Komisji, ustalane w drodze losowania. Co istotne, postępowanie przed Komisją musiałyby się zakończyć w ciągu 18 miesięcy od wszczęcia, nie później niż przed upływem 2 lat od dnia wejścia ustawy w życie. Po przekroczeniu tego terminu sprawy byłyby umarzane.
Z kolei Sądem Wznowieniowym w pierwszej instancji byłby sąd apelacyjny właściwy ze względu na ostatnie miejsce służbowe sędziego powołanego po 2018 r., drugą instancją – Sąd Najwyższy. W przypadku sędziów sądu apelacyjnego albo Sądu Najwyższego lub Najwyższego Sądu Administracyjnego - funkcję tę pełniłby SN. Postępowanie weryfikacyjne przed Sądem Wznowieniowym - w myśl propozycji - powinny się zakończyć się w ciągu 18 miesięcy od dnia przedstawienia sprawy przez Komisję, nie później niż przed upływem 3 lat od dnia wejścia ustawy w życie.
Co więcej, na postanowienia tego sądu przysługiwałoby zażalenie poziomie (ale do innego składu prawidłowo powołanych sędziów), a jeżeli składu takiego nie można utworzyć – do Sądu Najwyższego.
Cena promocyjna: 94.06 zł
Cena regularna: 99 zł
Najniższa cena w ostatnich 30 dniach: 74.26 zł
Kiedy możliwe uchylenie uchwały KRS
Projekt zakłada możliwość uchylenia uchwały KRS rekomendującej lub uchwały w przedmiocie stanu spoczynku sędziego, ale pod pewnymi warunkami. Konkretnie w przypadku:
- naruszenia przepisów ustawy o Krajowej Radzie Sądownictwa w brzmieniu, które obowiązywało w czasie prowadzenia tego postępowania, jeżeli mogło to mieć wpływ na wynik sprawy;
- jeśli uchwała została podjęta na skutek przestępstwa;
- jeśli uchwała rekomendująca została podjęta w stosunku do osoby, która nie spełniała warunków do powołania na dane stanowisko sędziego bądź też powołania albo mianowania na dane stanowisko asesora sądowego;
- jeżeli została podjęta po przeprowadzeniu konkursu – analiza zgromadzonych dokumentów uzasadnia wniosek, że w sposób oczywisty inna osoba biorąca udział w
- konkursie była lepszym kandydatem na stanowisko sędziego;
- a uchwała w przedmiocie stanu spoczynku została podjęta z naruszeniem przepisów – Prawo o ustroju sądów powszechnych.
Podstawą uchylenia uchwały rekomendującej lub przedłużającej nie mógłby być sam fakt, że KRS nieprawidłowo obsadzona została ukształtowana z naruszeniem Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej i prawa międzynarodowego.
Co z orzeczeniami?
"Łódzki" projekt zakłada, że sąd orzekający będzie mógł wznowić postępowanie albo uchylić zaskarżone orzeczenie, jeżeli:
- w jego wydaniu brał udział sędzia nieprawidłowo powołany na stanowisko sędziego Sądu Najwyższego w Izbie Dyscyplinarnej, Izbie Kontroli Nadzwyczajnej i Spraw Publicznych lub Izbie Odpowiedzialności Zawodowej;
- albo w konkretnych okolicznościach sprawy doszło do naruszenia przez sędziego powołanego wskutek uchylonej uchwały standardu niezawisłości i bezstronności w rozumieniu art. 45 ust. Konstytucji, art. 47 Karty Praw Podstawowych Unii Europejskiej oraz art. 6 ust. 1 Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności;
- a przy tym jednocześnie w toku postępowania strona podnosiła, że skład sądu został ukształtowany w sposób sprzeczny z prawem ze względu na udział w nim sędziego nieprawidłowo powołanego.
Projekt zakłada, że postępowanie nie będzie mogło zostać wznowione, a orzeczenie uchylone, jeżeli:
- strona nie złożyła wniosku o wszczęcie postępowania w przedmiocie testu niezawisłości, mimo że miała taką możliwość, albo jeżeli został on oddalony,
- orzeczenie zostało wydane przed 23 stycznia 2020 r.,
- orzeczenie zostało wydane w postępowaniu karnym toczącym się w dniu 23 stycznia 2020 r., jeżeli pomiędzy tą datą a wydaniem orzeczenia nie doszło do zmiany składu sądu,
- prawomocne orzeczenie wywołało nieodwracalne skutki prawne.
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.