Zgodnie z jedną z zasad prawa cywilnego roszczenia majątkowe ulegają przedawnieniu w terminach wskazanych przepisami kodeksu cywilnego.Jak zauważył SN, przyjęcie nadużycia prawa w podniesieniu zarzutu przedawnienia może nastąpić w absolutnie wyjątkowych sytuacjach.
Cel instytucji przedawnienia
Podstawową funkcją przedawnienia jest stabilizacja porządku prawnego. Funkcja instytucji przedawnienia, przewidziana w kodeksie cywilnym, sprowadza się więc do usunięcia stanu niepewności prawnej w sytuacji, gdy uprawniony przez bardzo długi czas nie wykonuje swoich praw podmiotowych - nie podejmuje działań w celu uzyskania zaspokojenia przysługujących mu od dłużnika roszczeń.
Zarzut przedawnienia
Uprawnieniem dłużnika jest podniesienie zarzutu przedawnienia roszczenia (art. 117 k.c.). Co do zasady powoływanie się na zaistnienie przedawnienia nie może być uznane za nadużycie prawa. Wyjątkowo jednak sąd może uznać tego rodzaju zarzut dłużnika za sprzeczny z zasadami współżycia społecznego (art. 5 k.c.), co skutkować może jego nieuwzględnieniem.
Sprzeczne z zasadami współżycia społecznego
Sąd może w szczególności ustalić, że opóźnienie w dochodzeniu przedawnionego roszczenia jest spowodowane szczególnymi przesłankami uzasadniającymi to opóźnienie i nie jest ono nadmierne. Takie założenie może wynikać z indywidualnych okoliczności sprawy i być zależne od czynników takich jak charakter uszczerbku jakiego doznał poszkodowany, przyczyna opóźnienia i czas trwania tego opóźnienia. Innymi słowy, jeśli opóźnienie w dochodzeniu roszczenia nie jest znaczne, to niekiedy możliwe jest przyjęcie, że zarzut przedawnienia roszczenia jest sprzeczny z zasadami współżycia społecznego.
Podstawowa wiedza uczestników obrotu prawnego
Ocena, czy doszło do nadużycia prawa przy podniesieniu zarzutu przedawnienia, powinna być każdorazowo dokonywana w oparciu o obiektywne kryteria. Jest to istotne, gdyż w przeciwnym wypadku sąd zawsze musiałby uwzględnić zarzut nadużycia prawa. Wierzyciel powinien znać podstawowe instytucje prawa, do których niewątpliwie zalicza się przedawnienie. Nie można zatem uznać za uzasadnioną wieloletnią bierność wierzyciela. Jego nieaktywna postawa przez okres wielu lat spowodowała przedawnienie się roszczenia.
Tak orzekł Sąd Apelacyjny w Warszawie z dnia 13 lutego 2015 r., I ACa 1213/14.
Źródło: orzeczenia.ms.gov.pl, stan z dnia 22 maja 2015 r.
