- To jeden z wielu projektów, które zmierzają do tego, aby dokonać istotnych zmian w polskim sądownictwie. Zmian, które zmierzają do tego, aby z jednej strony usprawnić, przyspieszyć bieg spraw, które toczą się w polskich sądach, ale też podnieść sprawność organizacyjną - mówił na konferencji prasowej po posiedzeniu rządu minister sprawiedliwości Zbigniew Ziobro.
Czytaj: KRS: zmiana ustroju państwa w projekcie ustawy>>
Nowy sposób wyboru sędziów do KRS
Zgodnie z projektem Krajowa Rada Sądownictwa składać ma się z:
1) pierwszego prezesa Sądu Najwyższego i prezesa Naczelnego Sądu Administracyjnego, ministra sprawiedliwości oraz osoby powołanej przez prezydenta,
2) 15 członków wybranych spośród sędziów Sądu Najwyższego oraz sądów: powszechnych, administracyjnych i wojskowych;
3) czterech członków wybranych przez Sejm spośród posłów oraz dwóch – wybranych przez Senat spośród senatorów.
Obecnie 15 sędziów do Krajowej Rady Sądownictwa wybierają zgromadzenia sędziów. Po zmianach sędziów do Krajowej Rady Sądownictwa będzie wybierał Sejm. Prezydium Sejmu lub grupy co najmniej 50 posłów będą uprawnione do zgłaszania kandydatów na członków Rady. Z kolei stowarzyszenia sędziowskie będą mogły przekazywać marszałkowi Sejmu swoje rekomendacje, z których prezydium Sejmu lub grupy co najmniej 50 posłów będą mogły skorzystać przy wskazaniu kandydata do Rady.
Według autorów projektu, procedura ta ma oznaczać demokratyzację i reprezentatywność wyboru członków do KRS (równe szanse na wybór będzie miał każdy sędzia niezależnie od szczebla sądu, w którym orzeka, i przede wszystkim będą się liczyć jego kompetencje) oraz obiektywizację tego wyboru (decydującą rolę w wyborze sędziów do Rady będą mieli posłowie, a nie sami sędziowie). Przez cały okres funkcjonowania KRS zasiadało w niej jedynie dwóch sędziów sądów rejonowych, a to w tych sądach rozpatrywana jest największa liczba spraw.
Projekt przewiduje, że mandat dotychczasowych członków KRS (15 sędziów) wygaśnie po 30 dniach od daty wejścia znowelizowanej ustawy w życie.
Nowy sposób wyboru kandydatów na sędziów i asesorów
Projekt przewiduje wprowadzenie nowego sposób wyboru kandydatów na stanowisko sędziego (Sądu Najwyższego oraz sądów: powszechnych, administracyjnych i wojskowych) lub asesora sądowego.
Obecnie KRS dokonuje tego wyboru w pełnym składzie, w którym przewagę mają sędziowie (17 sędziów na 25 członków Rady). - Oznacza to, że znaczenie pozostałych członków Rady – ministra sprawiedliwości, osoby powołanej przez prezydenta oraz czterech posłów i dwóch senatorów – jest symboliczne, czyli w praktyce o wyborze sędziów decydują sami sędziowie - czytamy w uzasadnieniu do projektu. Aby to zmienić zaproponowano powołanie nowych organów w KRS. Obok – przewodniczącego i prezydium Rady – zostaną utworzone dwa nowe organy KRS:
- pierwsze zgromadzenie – w jego skład wejdą: minister sprawiedliwości, pierwszy prezes Sądu Najwyższego i prezes Naczelnego Sądu Administracyjnego, czterech posłów i dwóch senatorów oraz osoba powołana przez prezydenta;
- drugie zgromadzenie – wejdzie do niego 15 pozostałych sędziów.
Każde z tych zgromadzeń będzie osobno rozpatrywało kandydatury na urząd sędziego i stanowisko asesora. Wydanie pozytywnej opinii przez pierwsze i drugie zgromadzenie będzie równoznaczne z wydaniem pozytywnej opinii przez Radę. Oznaczać to będzie, że KRS pozytywnie zaopiniuje kandydata na sędziego lub asesora, jeżeli wcześniej obydwa zgromadzenia zaopiniują go pozytywnie. Rozwiązanie to nie faworyzuje żadnego ze zgromadzeń.
Przewidziano także możliwość skierowania kandydatury do rozpatrzenia i oceny przez Radę w pełnym składzie, jeśli obydwa zgromadzenia w różny sposób ocenią danego kandydata. W takim przypadku wydanie przez Radę oceny pozytywnej będzie wymagało uzyskania specjalnie określonej większości głosów wszystkich członków Rady będących sędziami. - Według resortu sprawiedliwości, proponowane w tym zakresie rozwiązania zapewnią większą transparentność procedowania przez KRS wniosków o powołanie na urząd sędziego.
Nowe regulacje mają wejść w życie po 14 dniach od daty ich publikacji w Dzienniku Ustaw.
MS: to będzie społeczna kontrola
- Sądy są dla obywateli i wymiar sprawiedliwości jest sprawowany przez sędziów, ale w imieniu Rzeczpospolitej, w imieniu wszystkich obywateli; nadajemy tej podstawowej zasadzie konstytucyjnej realny wymiar - mówił we wtorek wiceminister sprawiedliwości Marcin Warchoł. Jak przekonywał, zmiany w prawie zmierzają w kierunku "roztoczenia kontroli społecznej nad wymiarem sprawiedliwości". Jego zdaniem reformy są oczekiwane zarówno przez społeczeństwo jaki przez samych sędziów, którzy skarżyli się na nietransparentne procedury w KRS.
Minister Zbigniew Ziobro zapowiedział kolejne projekty ustaw dotyczących wymiaru sprawiedliwości. - My musimy dokonać takich zmian, do jakich nie było gotowe samo środowisko, które zamiast pewnego krytycyzmu wobec zachowań niektórych sędziów, wobec braku propozycji usprawnienia funkcjonowania sądownictwa reagowało często w sposób alergiczny na wszelkie słowa krytyki, domagało się, by traktować ich jako przedstawicieli władzy, przedstawicieli jakiejś szczególnej kasty – mówił Ziobro.
- My musimy dokonać gruntownej zmiany – oświadczył.
Dodał, że po projekcie dotyczącym KRS będą rozpatrywane projekty dotyczące zasad wprowadzania nowych sędziów do zawodu oraz ich szkolenia, sądownictwa powszechnego i Sądu Najwyższego. (ks/pap)
