Rada Ministrów przyjęła 5 września br. projekt nowelizacji ustawy  o skardze na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu przygotowawczym prowadzonym lub nadzorowanym przez prokuratora i postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki oraz niektórych innych ustaw, przedłożony przez ministra sprawiedliwości.

Jak poinformowano po posiedzeniu rządu, wprowadzone mają być przepisy, które wykonują orzeczenie Europejskiego Trybunału Praw Człowieka z 7 lipca 2015 r. w sprawie Rutkowski i inni przeciwko Polsce oraz wdrażają do polskiego prawa zalecenia opracowane w trakcie IV rundy ewaluacyjnej Grupy Państw przeciwko Korupcji Rady Europy (GRECO) w obszarze postępowań dyscyplinarnych prowadzonych wobec sędziów i prokuratorów.

Do ustawy Prawo o ustroju sądów powszechnych włączone zostaną zalecenia opracowane w ramach IV rundy ewaluacyjnej Grupy Państw przeciwko Korupcji Rady Europy (GRECO). Została ona powołana w 1999 roku przez Radę Europy i ocenia, czy działania państw członkowskich są zgodne z antykorupcyjnymi standardami Rady. GRECO zaleciła Polsce podjęcie środków w celu zapewnienia, by postępowania dyscyplinarne dotyczące niewłaściwego postępowania sędziów i prokuratorów nie kończyły się, mimo że nie upłynął okres przedawnienia. Chodzi o takie środki jak: odpowiednie wydłużenie okresu przedawnienia, przerwanie bądź zawieszenie terminu przedawnienia w określonych okolicznościach. GRECO wskazała także na konieczność wprowadzenia odpowiedzialności karnej za umyślne podanie nieprawdy w oświadczeniu majątkowym przez sędziego i prokuratora.

Dariusz Kotłowski,Olga Maria Piaskowska
Przewlekłość postępowania w sprawach cywilnych>>

Z kolei Europejski Trybunał Praw Człowieka wydał wyrok pilotażowy w sprawie Rutkowski i inni przeciwko Polsce. Oznacza to, że wyrok będzie dotyczył nie tylko wskazanych osób (Rutkowski, Orlikowski i Grabowska), ale także 600 skarg dotyczących tej samej kwestii z ostatnich 3 lat. Trybunał uznał, że przewlekłość postępowania stanowi w Polsce problem systemowy, którego rozwiązanie wymaga podjęcia odpowiednich działań legislacyjnych. Chodzi o zagwarantowanie zgodności orzecznictwa polskich sądów (rozpoznających skargi na przewlekłość) ze standardami Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności. Trybunał zwrócił również uwagę na zbyt niskie kwoty pieniężne przyznawane w ramach rekompensaty za przewlekłość postępowania. W tym przypadku wprowadzone zmiany dotyczą ustawy o skardze na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu przygotowawczym prowadzonym lub nadzorowanym przez prokuratora i postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki.

Zgodnie z projektowaną regulacją ceniając, czy doszło do przewlekłości postępowania sąd będzie uwzględniał łączny dotychczasowy czas jego trwania, tj. od momentu wszczęcia postępowania do chwili rozpoznania skargi – niezależnie od tego na jakim etapie skarga została wniesiona. Oznacza to, że przy badaniu przewlekłości postępowania ocenie sądowej podlegać będzie całość postępowania. Jednym ze skutków fragmentarycznego badania przez sądy toku postępowania było zasądzanie zbyt małych kwot pieniężnych z tytułu przewlekłości.

W przypadku gdy skarga dotyczy przewlekłości postępowania o przestępstwa skarbowe, wykroczenia skarbowe lub postępowania karnego, które toczy się przed sądem – sąd ten będzie właściwy do rozpoznania skargi w sprawie przewlekłości postępowania przygotowawczego.

Założono, że za przewlekłość postępowania będą przyznawane wysokie rekompensaty: od 2000 do 20 000 zł – jednak nie mniej niż 1000 zł za każdy rok trwania postępowania dotkniętego przewlekłością (niezależnie od tego ilu etapów postępowania dotyczy stwierdzona przewlekłość). Przykładowo, jeśli postępowanie dotknięte przewlekłością będzie trwało 6 lat, sąd orzeknie rekompensatę od 6 do 20 tys. zł.

Założono, że prokurator generalny, prokurator krajowy lub inni upoważnieni przez nich prokuratorzy będą mogli przedstawiać organom władzy publicznej, a w szczególnie uzasadnionych przypadkach także innym osobom - informacje dotyczące działalności prokuratury, w tym informacje dotyczące konkretnych spraw, jeżeli mogą one mieć istotne znaczenie dla bezpieczeństwa państwa lub jego prawidłowego funkcjonowania.